Ortopedistler, kas-iskelet sistemini (kemikler, kaslar, eklemler ve yumuşak dokular) etkileyen yaralanmalara ve hastalıklara odaklanan tıbbi bir uzmanlık alanına sahip doktorlardır. Ortopedistler birer cerrah olmalarına rağmen, genellikle cerrahi olmayan tedavilerle de hastaların rahatlamasına yardımcı olurlar. Bursa Özel Medicabil Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Bölümü, alanlarında deneyimli öğretim üyeleri ve uzmanlardan oluşmuş olup, ortopedinin şu alt dallarıyla dünya ile eş düzeyde bir organizasyona sahiptir.
Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Kimdir?
Ortopedist, ortopedi cerrahı olarak da bilinir. Ortopedi ve travmatoloji doktorları, insanların kas-iskelet sistemi rahatsızlıkları nedeniyle yaşadıkları ağrı ve hareket etme sorunlarından kurtulmalarına yardımcı olurlar.
Kas-İskelet Sistemi Sorunları Nelerdir?
Kas-iskelet sistemine etki eden sorunlar aşağıdakileri etkileyebilir:
- Kemikler
- Kıkırdaklar
- Eklemler
- Bağlar
- Kaslar
- Sinirler
- Tendonlar
Ortopedi ve Travmatoloji Doktoru Neleri Tedavi Eder?
Ortopedi cerrahları, aşağıdakiler de dahil olmak üzere çok çeşitli durumları teşhis ve tedavi eder:
Romatolog ve Ortopedist Arasındaki Fark Nedir?
Hem romatologlar hem de ortopedistler, kas-iskelet sistemini etkileyen hastalıklarda uzmanlaşmışlardır. Artrit, sırt ağrısı ve osteoporoz da dahil olmak üzere aynı rahatsızlıkların çoğunu tedavi ederler ancak bu iki tıbbi uzmanlık arasında farklılıklar vardır.
Ortopedistler ameliyat yapar, romatologlar ise yapamaz. Ortopedi; yaralanma, doğuştan gelen kusurlar, aşınma ve yıpranmaya (dejeneratif hastalık) bağlı sorunlara odaklanır. Romatologlar ise tüm vücudu etkileyen sistemik hastalıklardan kaynaklanan durumları tedavi ederler. Örnekler arasında lupus, vaskülit, romatoid artrit ve nadir görülen kalıtsal bozukluklar yer alır.
Romatologlar ve ortopedistler, hastalarla genellikle birlikte ilgilenirler. Örneğin kişinin romatoid artrit tedavisine ihtiyacı varsa, romatolog ve ortopedist birlikte çalışarak kapsamlı bir bakım sağlayabilir.
Ortopedistlerin Alt Uzmanlık Alanları Nelerdir?
Bazı ortopedi cerrahları geniş bir aralıktaki rahatsızlıkların tedavisine odaklanmışken kimi ortopedistler uzmanlaşmayı seçmişlerdir. Alt uzmanlığa sahip ortopedistlerin belirli teşhis grupları için ileri tedaviler konusunda eğitimleri vardır. Ortopedik alt uzmanlık alanları şunlardır:
- Ayak ve ayak bileği cerrahisi
- El ve üst ekstremite cerrahisi
- Eklem değişimi ve protez
- Tümör ve kanser bakımını içeren ortopedik onkoloji
- Ortopedik travmalar
- Pediatrik ortopedi cerrahisi (Çocuk ortopedi cerrahisi)
- Omurga cerrahisi
- Spor hekimliği
Hangi Durumlarda Ortopedi Doktoruna Görünmek Gerekir?
Kas-iskelet sistemi rahatsızlığıyla ilgili semptomlar yaşayanlar bir ortopediste görünmelidir. Bu belirtiler aşağıdakiler gibi olabilir:
- Etkilenen eklem hareket ettirildiğinde gıcırdama, çıtırdama veya patlama benzeri bir ses geliyorsa
- Enflamasyon (iltihaplanma) ve şişlik varsa
- Eklem ağrısı çekiliyorsa
- Uyuşma veya karıncalanma varsa
- Ağrı nedeniyle ancak kısıtlı bir şekilde hareket edilebiliyorsa
- Eklemde sertlik veya katılık varsa.
Ortopedi Doktoruyla İlk Randevuda Neler Olur?
Ortopedist ile ilk randevu genellikle aşağıdakileri içerir:
- Semptomlar, tıbbi geçmiş ve yaşam tarzı hakkında konuşulur.
- Etkilenen eklemi belirli şekillerde hareket ettirmek de dahil olmak üzere fiziki muayene yapılır.
- Röntgen ve benzeri görüntüleme çalışmaları yapılabilir.
- Teşhis açıklanır.
- Tedavi önerileri yapılır.
Bazı durumlarda, ağrılı bölgenin daha derinlemesine görüntülenmesi için bilgisayarlı tomografi taraması veya MR gibi ek görüntülemeler gerekebilir. Bu gibi durumlarda, ilk ziyarette bir teşhis veya tedavi planı almak her zaman mümkün olmayabilir. Ortopedist, bir teşhis konulana kadar semptomları azaltmak için çeşitler tedaviler önerecektir.
Ortopedi cerrahları hem cerrahi hem de cerrahi olmayan tekniklerde uzmanlaşmıştır. Bazı ortopedik travma türleri veya doğuştan gelen durumlar için tedavinin ilk basamağı genellikle cerrahi yöntemlerdir.
Diğer birçok rahatsızlık için ortopedistler önce cerrahi olmayan tedavileri denerler. Kalıcı bir rahatlama elde etmek için zaman gerekebilir. Cerrahi olmayan birkaç tedavi türünü aynı anda denemek de yaygın görülen bir durumdur. Bu seçenekler semptomları hafifletmezse ameliyat seçeneği düşünülebilir. Ortopedist, hastaya özel tavsiyelerde bulunacak, riskleri ve faydaları açıklayacaktır.
Ortopedi Uzmanlarının Sunduğu Cerrahi Olmayan Tedaviler Nelerdir?
Ortopedistler hastalara, aşağıdakileri içerebilecek kişiselleştirilmiş bakım planları sunarlar:
- Askı, alçı veya atel gibi iyileşmeye yardımcı olmak için kemikleri veya eklemleri belirli bir konumda tutan cihazlar.
- Kortizon veya diğer steroid ilaçlar gibi eklem enjeksiyonları veya viskosupplementasyon.
- Asetaminofen veya ibuprofen gibi opioid olmayan ilaçlar.
- Sert kasları gevşetmek veya kas gücünü artırmak için fizik tedavi.
- Giyinmek gibi günlük görevleri yerine getirmeye yardımcı olacak iş ve uğraşı terapisi.
- Ortez, yani uygun ayak pozisyonunu destekleyen özel ayakkabı ekleri.
Ortopedi Uzmanı Ne Tür Ameliyatlar Yapar?
Ortopedistler çok çeşitli prosedürler uygularlar. Kişi için doğru olan prosedür teşhise bağlıdır.
Ortopedi uzmanlarının uyguladığı artroskopik cerrahi türleri şunlardır:
Ayak ve Ayak Bileği Ameliyatları
Ortopedi uzmanlarının uyguladığı ayak ve ayak bileği prosedürleri şunlardır:
- Aşil tendonu onarımı
- Bunyon (ayak baş parmak çıkıntısı-Halluks Valgus) düzeltme ameliyatı
- Çekiç parmak ameliyatı
- Plantar fasiit ameliyatı
- Total ayak bileği protezi (ayak bileği artroplastisi) veya birleştirme
- Kıkırdak hastalıklarının tedavisi
- Sinovitlerin tedavisi
- Yabancı cisimciklerin çıkarılması
El ve Üst Ekstremite Ameliyatları
Ortopedi uzmanlarının uyguladığı el ve üst ekstremite ameliyatları şunlardır:
- Dupuytren kontraktürü ameliyatı
- Ganglion kisti çıkarılması
- Rotator manşet ameliyatı
- Parmak, el bileği ve dirsek kırıkları,
- Parmak ve el bileği tendon kesisinin cerrahi tedavisi
- Dirsek ve parmak çıkıkları
- El bileğinde ve dirsekte sinir sıkışmaları(Karpal Tunnel sendromu,Ulnar sinir tuzaklanması)
- Parmakta ve el bileğinde tendon sıkışmaları(Tetik parmak, De Quervain hastalığı)
- El bileği ve parmak kistlerinin cerrahi tedavisi
Eklem Protezi (Artroplasti) ve Rekonstrüksiyon Ameliyatları
Ortopedi uzmanlarının uyguladığı eklem protezi ve rekonstrüksiyon ameliyatları şunlardır:
- Total kalça protezi
- Total ve kısmi diz protezi
- Total omuz protezi
- Dirsek veya bilek protezi
- Total ayak bileği protezi,
- Diz ve kalça eklemleri düzeltici kemik ameliyatları,
- Revizyon cerrahisi (Kalça, diz, omuz, ayak bileği),
- Ayak cerrahisi,
- Eklem kırıklarında protez cerrahisi,
- Kalça ve omuz sıkışma (Impingement) sendromları cerrahisi
Ortopedik Travma Tedavileri
Ortopedi uzmanlarının uyguladığı ortopedik travma tedavileri şunlardır:
- Çıkıkların onarımı
- Kırıkların fiksasyonu (sabitlenmesi)
- Kırık sonrası kaynamama, yanlış kaynama veya kemik enfeksiyonu (osteomiyelit) bakımı
- Parçalanmış kemikleri veya ciddi şekilde hasar görmüş eklemleri onarmak için rekonstrüktif cerrahi
Omurga Ameliyatları
Ortopedi uzmanlarının uyguladığı omurga ameliyatları şunlardır:
- Laminektomi
- Spinal dekompresyon
- Spinal füzyon, iki veya daha fazla omuru birleştirerek omurgayı stabilize etme prosedürü
- Omurganın doğuştan şekil bozuklukları(konjenital skolyoz, springel deformitesi, hemivertebra),
- Omurganın doğumdan sonra gelişen şekil bozuklukları(İdiopatik skolyoz ve kifoz),
- Ankilozan spondilit ve omurga enfeksiyonları,
- Omurgada kayma(Spondilolistezis),
- Lomber spinal stenoz(bel bölgesinde omurilik kanal daralması),
- Servikal spinal stenoz(boyun bölgesinde omurilik kanal daralması)
- Mikroskopik, endoskopik, minimal kesi ile bel fıtığı, boyun fıtığı ve dejeneratif omurga hastalıkları,
- Omurgada kemik erimesine bağlı kırıklar(vertebroplasti,kifoplasti),
- Bel bölgesinde ağrı tedavisi uygulamaları(selektif kök bloğu, kaudal kök bloğu, provakatif diskografi, plasma coablasyon)
- Primer omurga tümörlerinin tedavisi
- Sakroiliak tümörlerinin çıkarılması ve yeniden fonksiyonel hale getirilmesi
- Pancoast tümörlerinin çıkarılması ve yeniden fonksiyonel hale getirilmesi
- Metastatik tümörlerinin çıkarılması ve yeniden fonksiyonel hale getirilmesi
Spor Yaralanması Prosedürleri
Ortopedi uzmanlarının uyguladığı spor yaralanması prosedürleri şunlardır:
- Menisküs ameliyatı
- Ön çapraz bağ onarımı
- Rotator manşet yırtığı onarımı
- Labral yırtıklar için kalça ameliyatı
Çocuk Ortopedisi Cerrahisi
- Çocuklarda kalça, diz, ayak bileği,omuz ve bölgesi kırıkları
- Doğuştan kalça çıkığı ameliyatları
- Doğum sonrası ortaya çıkan tüm ayak şekil bozuklukları (PEV,Metatarsus Adduktus vb.)
- Ekstremite(bacak ve kol) kısalığını düzeltme cerrahisi
- Çocuklarda kas ve iskelet sistemi tümör cerrahisi
- Deformite(şekil bozukluğu) düzeltici ameliyatları
Ortopedistler, her yaştan insandaki çok çeşitli kas-iskelet sistemi sorunlarını tedavi ederler. Bazıları üst ekstremite, ayak, ayak bileği ve omurga rahatsızlıkları gibi alanlarda uzmanlaşmıştır. Hasta, ortopedi randevusunda belirtilerini, tıbbi geçmişini ve denediği tedavileri doktoruyla paylaşmalıdır. Bir ortopedi cerrahına görünmek, her zaman ameliyat olunacağı anlamına gelmez. Ortopedistler, enjeksiyonlar ve fizik tedavi gibi cerrahi olmayan tedavilerle birçok insanın kendisini daha iyi hissetmesine yardımcı olurlar.