Bilgisayarlı Tomografi (BT) Nedir? Tomografi Nasıl Çekilir? Riskleri Nelerdir?

Bilgisayarlı Tomografi (BT) Nedir? Tomografi Nasıl Çekilir? Riskleri Nelerdir? başlıklı makalemizde, bu konuya dair merak edilen tüm detayları anlatmaya çalışacağız. Bilgisayarlı tomografi (BT) taraması, hastalıkları ve yaralanmaları tespit etmek için son derece faydalı bir teşhis yöntemidir. Bilgisayarlı tomografi taraması, yumuşak dokuların ve kemiklerin 3 boyutlu görüntüsünü üretmek için bir dizi X-ışını ve bir bilgisayar kullanır. Bilgisayarlı tomografi, doktorların hastalıkları teşhis etmek için kullandıkları ağrısız, invaziv olmayan bir yöntemdir. Bir hastanede veya görüntüleme merkezinde BT taraması yaptırılabilir.

Bilgisayarlı Tomografi Taraması Nedir?

Doktorlar, vücuttaki yapıları incelemek için BT taraması olarak da bilinen bilgisayarlı tomografiyi kullanırlar. Bilgisayarlı tomografi taraması, vücudun enine kesitinin görüntülerini üretmek için X-ışınlarını ve bilgisayarları kullanır. BT taraması, doktorların vücudu çok detaylı bir şekilde görebilmeleri için kemiklerin, kasların, organların ve kan damarlarının çok ince "dilimlerini" gösteren fotoğraflar çeker.

Geleneksel X-ray cihazları, X-ışınlarını tek bir noktaya yönlendirmek için sabit bir tüp kullanır. X-ışınları vücutta dolaşırken, farklı dokular tarafından farklı miktarlarda emilir. Daha yüksek yoğunluklu doku, filmin siyah arka planına karşı diğer dokulardan daha beyaz bir görüntü oluşturur. X-ışınları 2 boyutlu görüntüler üretir. Bilgisayarlı tomografi taramalarında, X-ışınlarını hastanın etrafında 360 derece döndüren halka şeklinde bir tüp bulunur. Yakalanan veriler, vücudun içine ait ayrıntılı ve 3 boyutlu bir görünüm sağlar.

BT Taraması ile CAT Taramasının Farkı Nedir?

BT taramaları ve CAT taramaları aynı görüntüleme testini tanımlar. CAT taraması, bilgisayarlı eksenel tomografi anlamına gelir.

İlaçlı (Kontrastlı) Bilgisayarlı Tomografi Taraması Nedir?

Bazı durumlarda tarama sırasında bir kontrast madde kullanılır. Boya adı da verilebilen bu kontrast madde, belirli özellikleri vurgulayarak çekilen görüntüleri iyileştirir. İlgili sağlık çalışanı, BT taramasının türüne ve taramanın nedenine bağlı olarak hastaya ya kontrast madde içeren özel bir sıvı içirecek ya kontrast madde içeren bir damar yolu enjeksiyonu yapacak ya da her ikisini birden uygulayacaktır. Kontrast madde, sonraki 24 saat içinde önce hızlı bir biçimde, sonra yavaşlayarak idrar yoluyla vücuttan temizlenir.

Bilgisayarlı Tomografi Taraması İçin Nasıl Hazırlanırım?

İlgili sağlık çalışanı, BT taramasına nasıl hazırlanılacağı konusunda hastaya talimatlar verecektir. Çekimin yapılacağı gün aşağıdakilere dikkat edilmelidir:

• Ulaşım: İlgili sağlık personelinin talimatlarına bağlı olarak çekime geç kalmayacak şekilde gelmek önemlidir. Erken gelmek, testin programa uygun kalmasına yardımcı olur.
• Beslenme düzeni: Bilgisayarlı tomografi taramasından önceki dört saat boyunca yemek yemekten ve bir şeyler içmekten kaçınılmalıdır.
• İlaçlar: Bilgisayarlı tomografi taramasından önce, düzenli kullanılan ilaçların alınıp alınmaması konusu doktora danışılmalıdır.
• Rahatlık: Çekime gelirken rahat kıyafetler giyilmelidir. Muayeneden önce bir önlük giymek ve piercingler de dahil olmak üzere saat ve takıları çıkarmak gerekir. Takma dişlerin ve işitme cihazlarının da çıkarılması istenebilir. Fermuarlar ve metal nesneler de taramayı engelleyebilir.

BT taramasında boya veya kontrast kullanılıyorsa, doktor hastaya bazı özel hazırlık yönergeleri verebilir:

• Kan testi: Planlanmış bilgisayarlı tomografi taramasından önce bir kan testine ihtiyaç olabilir. Kan testi sayesinde ilgili uzman, doğru boyayı seçtiğinden emin olacaktır.
• Beslenme kısıtlamaları: Bilgisayarlı tomografi taramasından önceki dört saat boyunca ne yenip içildiğine dikkat etmek gerekir. Kontrast madde alındığında sadece berrak sıvıları tüketmek mide bulantısını önlemeye yardımcı olur. Genellikle çay veya sade kahve, süzülmüş meyve suları, sade jelatin ve zencefilli gazoz gibi alkolsüz içecekler tüketilebilir.
• Alerji ilaçları: Hastanın bilgisayarlı tomografi için kullanılan kontrast maddeye (iyot içeren) alerjisi varsa, işlemden önceki gece ve sabah, bir antihistamin ile birlikte bir steroid ilacı alınması gerekebilir. Kişi bu konuyu doktoruna danışmalıdır. Manyetik rezonans (MR) ve bilgisayarlı tomografi (BT) için kullanılan kontrast maddeler farklıdır. Kişinin birine alerjisinin olması, diğerine de alerjisi olduğu anlamına gelmez.
• Hazırlık solüsyonu: Oral kontrast solüsyonu, teknisyenin veya hemşirenin talimatına göre içilmelidir.

Tomografi Sırasında Neler Olur?

Test sırasında bir masaya (yatağa benzer) sırtüstü uzanılır. Eğer test gerektiriyorsa, bir sağlık personeli kontrast maddeyi damardan enjekte edecektir. Bu boya kişinin kendini kızarmış hissetmesine veya ağzında metalik bir tada sahip olmasına neden olabilir.

Tarama başladığında:

• Yatak yavaşça halka şeklindeki tarayıcıya doğru hareket eder. Bu noktada hastanın hareket etmesi bulanık görüntüler oluşturabileceğinden, mümkün olduğunca hareketsiz kalmak gerekecektir.
• Tarayıcı, doktorun görmesi gereken alanın görüntülerini çeker. MR taramasından farklı olarak BT taraması sessizdir.
• Muayene bittiğinde masa tarayıcıdan geri çıkar.

Bilgisayarlı Tomografi Ne Kadar Sürer?

Genel olarak bir BT taraması için 1 saat planlanması gerekir. Bu zamanın çoğu hazırlık içindir. Taramanın kendisi 10 ila 30 dakika veya daha az sürer. İlgili sağlık çalışanı onay verdikten sonra, bu genellikle taramayı tamamladıktan ve görüntülerin net olduğunu doğruladıktan sonra olur, kişi normal faaliyetlerine devam edebilir.

Bilgisayarlı Tomografi Sonucu Ne Kadar Sürede Çıkar?

Tomografi sonuçları genellikle 24 saat içerisinde çıkar. Bilgisayarlı tomografi taraması ve diğer radyolojik görüntüleri okuma ve yorumlama konusunda uzmanlaşmış bir doktor olan radyolog, taramayı inceleyecek ve bunları açıklayan bir rapor hazırlayacaktır. Doktor, bir kontrol randevusunda sonuçları hastayla paylaşır.

Bilgisayarlı Tomografi Neleri Gösterir?

Doktor, ilgili teşhisine yardımcı olması için bir BT taraması isteyebilir. Tarama, doktorların kemikleri, organları, diğer yumuşak dokuları, kan damarlarını ve şüpheli oluşumları yakından incelemesini sağlar. BT taramasının bulabilecekleri aşağıdakiler gibidir:

• Bazı kanser türleri ve iyi huylu (kanserli olmayan) tümörler.
• Kırıklar.
• Kalp hastalığı.
• Kan pıhtıları.
• Bağırsak bozuklukları (tıkanmalar, Crohn hastalığı).
• Beyin ve omurilik hastalıkları veya yaralanmaları.
• İç kanama.

Doktorlar röntgenlerde de organları ve dokuları görebilir ancak röntgenlerde vücut yapıları üst üste binmiş gibidir ve bu da her şeyi görmeyi zorlaştırır. BT taraması, daha net bir görünüm için organlar arasındaki boşlukları gösterir.

Bilgisayarlı Tomografi Taramaları Güvenli midir?

Doktorlar bilgisayarlı tomografi taramalarını genellikle güvenli kabul eder. BT taramaları çocuklar için de güvenlidir. Bilgisayarlı tomografi teknisyenleri, çocukların radyasyona maruz kalmalarını azaltmak için çocuklar için ayarlanmış makineler kullanabilir.

BT taramaları, diğer bazı teşhis yöntemleri gibi görüntüyü yakalamak için az miktarda iyonlaştırıcı radyasyon kullanır. BT taramalarıyla ilişkili bazı riskler şunlardır:

• Kanser riski: X-ışınları gibi radyasyon kullanan her türlü görüntüleme, kanser geliştirme riskinde küçük bir artışa neden olur. Bu artıştaki fark, etkili bir şekilde ölçmek için çok küçüktür.
• Alerjik reaksiyonlar: Nadiren de olsa bazı insanlar kontrast maddeye karşı küçük veya daha ciddi bir alerjik reaksiyon gösterebilir.

Hastaların BT taramalarının sağlık riskleri hakkında endişeleri varsa bunu mutlaka doktorlarıyla paylaşması gerekir. Doktorlar hastanın endişelerini değerlendirecek ve tarama hakkında bilinçli bir karar vermelerine yardımcı olacaklardır.

Hamileler Bilgisayarlı Tomografi Çektirebilir mi?

Kişi hamileyse veya hamile olma ihtimali varsa bunu BT teknisyenine mutlaka söylemelidir. Pelvis ve karın için yapılan BT taramaları, gelişmekte olan fetüsü radyasyona maruz bırakabilir ancak bu gerçek bir zarara yol açmak için yeterli değildir. Vücudun diğer bölgelerindeki BT taramaları fetüsü herhangi bir risk altına sokmaz.

Bilgisayarlı tomografi taramaları mükemmel bir teşhis aracıdır. Doktor BT taraması istediğinde hastaların çeşitli endişeleri olabilir. Bu güvenli ve ağrısız test noninvazivdir ve içinde çok az risk barındırır. BT taramaları, doktorların bir sağlık sorununu doğru bir şekilde teşhis etmesine ve hasta için doğru tedaviyi uygulamalarına yardımcı olur. Diğer test seçenekleri de dahil olmak üzere bilgisayarlı tomografi çektirmek konusunda endişeleri olanlar bunu mutlaka doktoruyla paylaşmalıdır.