Röntgen Nedir? Kimlere Röntgen Çekilir? Riskleri Nelerdir?

Röntgen Nedir? Kimlere Röntgen Çekilir? Riskleri Nelerdir? başlıklı yazımızda konuya dair tüm detaylara değineceğiz. Röntgen, kemiklerin ve yumuşak dokuların görüntülerini çeken bir teşhis aracıdır. Röntgen, bu görüntüleri oluşturmak için güvenli miktarda radyasyon kullanır. Bu görüntüler, doktorların çok çeşitli hastalıkları teşhis etmesine ve tedavilerini planlamasına yardımcı olur. Doktorlar genellikle; kırık kemikleri, çıkık eklemleri ve diğer kemik yaralanmalarını değerlendirmek için röntgeni kullanır.

Röntgen Nedir, Neden Çekilir?

Röntgen (radyografi olarak da adlandırılır), kemikler ve organlar gibi yumuşak dokuların görüntülerini oluşturan bir tür “tıbbi görüntüleme” (radyoloji) incelemesidir. Röntgen, bu görüntüleri oluşturabilmek için güvenli miktarda radyasyon kullanır. Bu görüntüler, doktorların hastalıkları teşhis etmesine ve uygun tedavileri planlamalarına yardım eder.

Doktorlar çoğu zaman kırıkları tespit etmek için röntgeni kullanır ancak röntgen görüntüleri sadece kırıklar için değil, doktorların çok çeşitli yaralanmaları, bozuklukları ve hastalıkları teşhis etmesine yardımcı olmak için de oldukça faydalıdır. Röntgen, doktorların hastanın sağlığını değerlendirmesi için güvenli ve etkili bir yoldur.

Kimler Röntgen Çektirmeye İhtiyaç Duyar?

Bebekler dahil her yaştan insan röntgen çektirebilir. Hamile olma ihtimali olanların, röntgen çekiminden önce ilgili sağlık çalışanına durumunu söylemesi gerekir. Röntgen ışınlarından gelen radyasyon fetüse zarar verebilir.

Doktorlar aşağıdakiler için hastandan röntgen isteyebilir:

• Kırık bir kemik olup olmadığını kontrol etmek için.
• Ağrı ve şişlik gibi semptomların nedenini belirlemek için.
• Vücuttaki yabancı cisimleri tespit etmek için.
• Kemiklerde, eklemlerde veya yumuşak dokularda yapısal problemler olup olmadığına bakmak için.
• Tedavileri planlamak ve değerlendirmek için.
• Kanser ve diğer hastalıklar için rutin taramalar yapmak için.

Röntgen Türleri Nelerdir?

Çeşitli röntgen türleri, vücuttaki farklı bölgelerin görüntülerini çeker. Bazı röntgen türlerinde, görüntüleri daha net hale getirmek için kontrast madde (boya olarak da bilinir) kullanılır. En yaygın röntgen türlerinden bazıları şunlardır:

• Karın Röntgeni: Bu röntgen; böbreklerin, midenin, karaciğerin ve mesanenin görüntülerini gösterir. Doktorların böbrek ve mesane taşları gibi durumları teşhis etmesine yardımcı olur. Sindirim sisteminin bölümlerini değerlendirmek için özel boyalar (kontrast adı verilen) kullanan baryum lavmanı gibi bazı özel karın röntgenleri de vardır.
• Kemik Röntgeni: Doktorlar, kırık kemikleri, çıkık eklemleri ve artriti görmek için kemik röntgeni incelemesini kullanırlar. Kemik röntgenlerinden alınan görüntüler ayrıca kemik kanseri veya enfeksiyon belirtilerini de gösterebilir. Bir omurga röntgeni, omurgadaki kemikleri ve dokuları gösterir.
• Göğüs Röntgeni: Bu test, kalp, akciğerler, kemikler ve göğüsteki anormallikleri (zatürre gibi) arar.
• Diş Röntgeni: Diş röntgenleri, doktorların dişleri ve diş etlerini değerlendirmesine, enfeksiyon aramasına ve boşlukları kontrol etmesine olanak tanır.
• Floroskopi: Floroskopi, organların ve yumuşak dokuların (bağırsaklar gibi) hareketli görüntülerini gösterir. Doktor, organları hareket halinde bir ekranda görüntüler (bir tür röntgen filmi gibi). Üst gastrointestinal sistem muayeneleri genellikle floroskopi kullanır.
• BT taraması (bilgisayarlı tomografi):BT, kemiklerin, organların ve dokuların enine kesit görüntülerini oluşturmak için X-ışınları ve bir bilgisayar kullanan bir radyoloji çalışmasıdır. Bu görüntüleri çekmek için hastanın içine doğru kaydığı halka şeklinde bir makinedir.
• Mamografi: Doktorlar, meme dokusunun X-ışını görüntülerini çekmek, meme yumrularını değerlendirmek ve meme kanserini teşhis etmek için mamogramları kullanır.

Kontrast Maddeli Röntgen Nedir?

Bazı röntgenlerde kontrast madde (kontrast madde veya boya olarak da adlandırılır) kullanılır. Kontrast madde sıvı, toz veya hap şeklinde olabilir. Eğer gerekiyorsa ilgili sağlık çalışanı tarafından röntgenden önce hastaya kontrast madde verilir. Röntgen tipine bağlı olarak kontrast madde aşağıdaki şekillerde alınabilir:

• Oral yolla (ağızdan).
• İntravenöz (damar içi) enjeksiyon yoluyla.
• Rektuma (lavman) yerleştirerek.

Doktor damardan enjeksiyon yoluyla boya verdiğinde, hasta kendini bir süre kızarmış veya sıcaklamış hissedebilir. Bazı insanlar kontrast madde alımından sonra ağızlarında metalik bir tat hissederler. Bu yan etkiler genellikle birkaç dakika içinde kendiliğinden geçer.

Kontrast madde, yumuşak dokuların ve diğer yapıların bir röntgen çalışması sırasındaki görünme şeklini değiştirir. Böylece doktorlar bunları daha ayrıntılı bir şekilde görebilir.

Röntgen Nasıl Çalışır?

Bir röntgen çekimi, vücuda radyasyon ışınları gönderir. Radyasyon ışınları görünmezdir ve onları hissetmek mümkün değildir. Işınlar vücuttan geçer ve yakındaki bir X-ışını detektöründe bir görüntü oluşturur.

Işınlar vücuttan geçerken kemikler, yumuşak dokular ve diğer yapılar radyasyonu farklı şekillerde emer. Katı veya yoğun nesneler (kemikler gibi) radyasyonu kolayca emerler ve bu nedenle görüntüde parlak beyaz şekilde görünürler. Yumuşak dokular (organlar gibi) radyasyonu o kadar kolay ememezler ve bu nedenle röntgende gri tonlarında görünürler.

Röntgen Çekimi İçin Nasıl Hazırlanılır?

Röntgen çekimi yapılacak kişi doktoruna; sağlık geçmişi, alerjiler ve kullandığı ilaçlar hakkında mutlaka bilgi vermelidir. Kişi hamileyse, hamile olabileceğini düşünüyorsa veya emziriyorsa, röntgen çekim işleminden önce doktorunu ya da ilgili sağlık çalışanını durumdan haberdar etmelidir.

Kemik röntgenine hazırlanmak için genellikle herhangi bir şey yapılmasına gerek yoktur. Diğer röntgen türleri için aşağıdakilere dikkat edilmesi istenebilir:

• Losyon, krem veya parfüm kullanmaktan kaçınılmalıdır.
• Takı, saç tokası veya işitme cihazı gibi metal nesneler çıkarılmalıdır.
• İşlemden önceki birkaç saat boyunca yemek ve içmekten kaçınılmalıdır (üst gastrointestinal sistem röntgeni için).
• Röntgen çekiminden önce rahat kıyafetler veya bir önlük giyilmelidir.

Röntgen Çekimi Nasıl Yapılır?

Röntgenin türüne bağlı olarak ilgili sağlık çalışanı, hastadan bir masaya oturmasını, ayakta durmasını veya uzanmasını isteyecektir.

Röntgen çekimi sırasında hastanın vücudu veya uzuvları farklı pozisyonlarda hareket ettirilebilir veya hareketsiz durması istenebilir. Görüntülerin bulanık olmaması için nefesin birkaç saniye boyunca tutulması gerekebilir.

Bazı çocuklar net görüntüler üretilmesini sağlayacak kadar uzun süre hareketsiz kalamazlar. Böyle bir durumda sağlık çalışanı, röntgen çekimi sırasında bir kısıtlayıcı kullanılmasını önerebilir. Kısıtlayıcı (veya sabitleyici), çocuğun hareketsiz kalmasına yardımcı olur ve tekrar çekim ihtiyacını azaltır. Bu aletler ya da aksesuarlar çocuğu incitmez ve ona zarar vermez.

Röntgen Çekimi Sonrasında Neler Olur?

Röntgenden önce kontrast boya alındıysa, bu maddeyi vücuttan atmak için bol su içilmelidir. Bazı insanlar başta aşağıdakiler olmak üzere kontrast madde ile ilgili bazı yan etkiler yaşayabilirler:

• Mide bulantısı ya da kusma.
• Mide krampları veya ishal.
• Baş ağrısı.

Nadiren de olsa kontrast maddeye karşı alerjik reaksiyonlar meydana gelebilir. Alerjisi veya astımı olan kişilerin kontrast maddeye karşı alerjik reaksiyon gösterme olasılığı daha yüksektir. Bu kişilerin doktorlarıyla reaksiyon riski hakkında konuşması ve olağandışı semptomları varsa hemen onunla iletişime geçmesi gerekir.

Röntgen Çektirmenin Riskleri Nelerdir?

Röntgen işlemi radyasyon kullansa da (radyasyon kansere ve diğer sağlık sorunlarına neden olabilir), röntgen çekimi sırasında radyasyona aşırı maruz kalma riski düşüktür. Bazı röntgenler diğerlerinden daha yüksek dozda radyasyon kullanır. Genel olarak röntgen, her yaştan insan için güvenli ve etkilidir.

Röntgen ışınlarından gelen radyasyon fetüse zarar verebilir. Doktorlar, hamileler için MR veya ultrason gibi başka bir görüntüleme çalışmasını tercih edebilir.

Röntgen Sonuçları Ne Zaman Çıkar?

Kemik röntgeni sonuçları genellikle hemen hazır olur. Doktor, röntgen çekiminden hemen sonra sonuçları hastayla paylaşabilir. Diğer röntgen türlerinde sonuçları almak daha uzun sürebilir. Sonuçların ne zaman alınabileceği konusunda en net bilgi ilgili sağlık çalışanından edinilebilir.

Ne Zaman Doktor ile İletişime Geçilmelidir?

Kontrast maddeye karşı alerjik reaksiyonlar nadirdir. Semptomlar röntgenden bir veya iki gün sonra ortaya çıkabilir. Röntgenden önce kontrast madde alanlar, aşağıdaki durumlarla karşılaştıklarında doktora başvurmalıdır:

• Deri döküntüsü, ürtiker veya kaşıntı.
• Baş ağrısı.
• Mide bulantısı ya da kusma.
• Nefes almada güçlük veya nefes darlığı.

Röntgen, doktorların hastanın sağlığını değerlendirmesine, doğru bir teşhis koymasına ve tedavileri planlamasına yardımcı olur. Bir röntgen filmi çektirmeden önce hasta, hamile olup olmadığını mutlaka doktoruna bildirmelidir. Röntgenler, hastaların daha iyi hissetmesine ve sağlıklı kalmalarına yardımcı olmak için doktorların sıklıkla kullandığı güvenli ve etkili araçlardır.