Mamografi Nedir? Mamografi Nasıl Çekilir? Mamografi Sonuçları Ne Manaya Gelir?

Mamografi Nedir? Mamografi Nasıl Çekilir? Mamografi Sonuçları Ne Manaya Gelir? başlıklı yazımızda konuya dair tüm detaylara değineceğiz. Önemli bir meme kanseri tarama ve teşhis aracı olan mamografi, düşük dozlu X-ışınları kullanarak memedeki anormal (genellikle kanserli olmayan veya iyi huylu) alanları veya dokuları gösterebilir ve semptomlar henüz ortaya çıkmadan kanserin saptanmasına yardımcı olabilir.

Mamografi Nedir?

Mamografi, meme dokusunun düşük dozlu bir röntgenidir.

• Tarama Mamografisi: Doktorlar, semptomlar gelişmeden önce meme kanserinin erken belirtilerini aramak için mamografiyi kullanır. Buna tarama mamografisi adı verilir.
• Teşhis Mamografisi: Doktorlar ayrıca yumru, ağrı, meme başı akıntısı veya meme derisindeki değişiklikler gibi yeni bir semptom gelişirse herhangi bir anormallik aramak için yine mamografiyi kullanır. Buna ise teşhis mamografisi denir.

Cilt kanserinden sonra meme kanseri, kadınları etkileyen en yaygın kanser türüdür ve Amerika Birleşik Devletleri'ndeki tüm yeni kanser teşhislerinin %14'ünden sorumludur. Meme kanseri tedavileri gelişmeye devam etmektedir. Bu tedaviler, kansere bağlı ölümlerin azalmasına katkıda bulunmaktadır ancak tarama mamografileri yoluyla erken teşhis, hayatta kalma oranları üzerinde daha büyük bir genel etkiye sahiptir.

Mamografilerdeki bulguların çoğu iyi huyludur yani kanserli değildir. Genel olarak bir mamografiden sonra ilave testlere ihtiyaç duyan her 10 kişinin 1'inden daha azı kansere yakalanır.

Mamografi Türleri Nelerdir?

Genel olarak iki ana mamografi türü vardır. Bunlar:

• 2 boyutlu dijital mamografi.
• 3 boyutlu dijital mamografi (dijital meme tomosentezi).

Dijital Mamografiler Nasıl Çalışır?

Amerika Birleşik Devletleri'nde dijital mamografi, analog mamografi olarak da bilinen geleneksel (film) mamografinin yerini almıştır. Hem dijital hem de konvansiyonel mamografi, memenin bir görüntüsünü oluşturmak için X ışınlarını kullanır. Aradaki fark, geleneksel mamografide görüntünün doğrudan film üzerine kaydedilmesi, dijital mamografinin ise bilgisayar dosyası olarak depolanan elektronik bir görüntü sağlamasıdır. Dijital mamografi, doktorların dosyayı elektronik olarak kaydetmesine ve görüntüleri daha kolay değerlendirip paylaşmasına imkan tanır.

Bir dijital mamografi genellikle her memenin farklı açılardan (tipik olarak yukarıdan aşağıya ve bir yandan diğer yana) çekilmiş en az iki görüntüsünü içerir ve iki boyutlu (2D) bir görünüm sağlar.

3 boyutlu (3D) Mamografiler Nasıl Çalışır?

Dijital meme tomosentezi (DBT) olarak da bilinen 3 boyutlu (3D) mamografi; her memenin bir kez sıkıştırıldığı ve makinenin meme üzerinde bir yay çizerek hareket ederken düşük dozlu X-ışınları verdiği daha yeni bir mamografi türüdür. Daha sonra bir bilgisayar görüntüleri bir araya getirerek doktorların meme dokularını üç boyutlu olarak daha net görmelerini sağlar.

Birçok çalışma, 3D mamografinin düşük dereceli (grade) kanserler de dahil olmak üzere kanser tespitini artırdığını ve yanlış pozitif oranlarını azalttığını ortaya koymuştur. Bu avantajlar göz önüne alındığında hem tarama hem de teşhis amaçlı 3D mamografi, mamografiler için öncelikli tercih edilen seçenek haline gelmiş durumdadır.

Tarama Mamografisi ile Teşhis Mamografisi Arasındaki Fark Nedir?

Tarama mamografisi, doktorların belirtiler ortaya çıkmadan önce kanser veya anormal meme dokusu belirtileri aranmasını önerdiği rutin (genellikle yıllık) bir mamografidir. Tarama mamografisi, meme kanserinin erken teşhisine yardımcı olur. Erken teşhis, kanserin daha sonraki bir aşamada bulunmasına göre çok daha etkili olabilecek erken tedaviye izin verir.

Rutin bir tarama mamografisi genellikle her memenin farklı açılardan, genel olarak yukarıdan aşağıya ve bir yandan diğer yana çekilmiş en az iki görüntüsünü içerir. Meme implantları varsa ilave görüntülere ihtiyaç olacaktır.

Bir tarama mamografisi anormal doku gösteriyorsa veya meme ile ilgili yeni bir sorun varsa, doktor bir teşhis mamografisi ister.

Her iki mamografi türü de aynı makineleri kullanırken teşhis mamografisi; nokta sıkıştırma, tamamlayıcı açılar veya büyütme görünümleri gibi ilave görüntüleme teknikleri kullanır ve çalışma sırasında bir radyolog tarafından denetlenir.

Mamografi Kanseri Tespit Edebilir mi?

Mamografi kanseri tespit etmeye yardımcı olabilir ancak teşhis edemez. Mamografi anormal meme dokusu gösterebilirken, memedeki bu anormal bölgenin kanser olduğunu ispatlayamaz. Bunun yerine mamografi, doktorların meme biyopsisi gibi ilave testlere ihtiyaçları olup olmadığına karar vermelerine yardımcı önemli bir araçtır. Bir meme biyopsisi, dokunun kanserli olup olmadığını belirleyebilir.

Hangi Yaşta Mamografi Çektirilmelidir?

American Cancer Society ve American College of Radiology dahil olmak üzere birçok kuruluş, ortalama meme kanseri geliştirme riski olan tüm kadınlar için 40 yaşından itibaren yıllık tarama mamografisi önermektedir. Ortalama risk altındaki kadınların, hayat boyu meme kanseri geliştirme riski %15'ten azdır. Meme kanserine yakalanma riski, kişi yaşlandıkça artar.

Meme kanseri geliştirme riski yüksek olan kadınların, daha erken yaşta meme kanseri geliştirebilecekleri için daha genç yaşta tarama mamografisi yaptırmaları gerekebilir. Doktor, meme kanseri risk değerlendirmesine dayalı olarak meme MR’ı gibi diğer testlerle ilave tarama da önerebilir.

Aşağıdaki risk faktörlerinden herhangi birine sahip olan kişilerin, yıllık tarama mamografilerine ne zaman başlamaları gerektiği konusunda doktorlarıyla iletişime geçmeleri gerekir:

• Kişinin meme kanseri öyküsü.
• Ailede meme veya yumurtalık kanseri öyküsü.
• BRCA1 ve BRCA2 gibi genetik mutasyonlar.
• Atipik duktal hiperplazi ve/veya lobüler neoplazi gibi bazı iyi huylu (kanserli olmayan) meme hastalıkları.
• Yoğun memeler.

Erkekler de Mamografi Yaptırabilir mi?

Nadiren erkekler de aile geçmişleri nedeniyle yüksek risk düzeyine sahip olabilir ve tarama mamografisi yaptırabilirler. Genel olarak her 100 erkekten yaklaşık 1'i meme kanseri geliştirir.

Mamografi Sonuçları Ne Oranda Doğrudur?

Mamografi %85 ila %90 oranında doğru netice verir. Mamografi, meme anormalliklerini hissedilecek kadar büyük olmadan tespit etme yeteneğine sahiptir. Buna rağmen hissedilebilen bir kitle mamografide görünmeyebilir. Kişinin memelerini incelerken hissettiği herhangi bir anormallik, uzman doktor tarafından değerlendirilmelidir. Doktor, teşhis amaçlı bir mamografi önerebilirler.

Mamografiyi Kimler Çeker?

Bir radyoloji uzmanı veya bir mamografi uzmanı, mamografi çekim işlemini gerçekleştirir. Bu kişilerin mamografiyi güvenli ve düzgün bir şekilde gerçekleştirmek konusunda özel eğitimleri vardır. Mamografileri yorumlamak için yetkinliğe sahip bir uzman radyolog, mamografi görüntülerini inceler ve yorumlar. Daha sonra bu sonuçları hastayla paylaşacak olan doktora gönderir.

Mamografi Nasıl Çalışır?

Mamografi, yalnızca meme dokusuna bakmak için tasarlanmış bir X-ışını makinesi kullanır. Makine, kemiklere bakmak için kullanılan X ışınlarından daha düşük dozlarda X-ışını kullanır.

Mamografi sırasında meme, X-ray makinesine bağlı bir destek plakasına yerleştirilir. Daha sonra uzman bir sağlık çalışanı, kürek adı verilen paralel bir plaka ile memeyi sıkar. Makinenin ürettiği X-ışınları memeden geçerek karşı tarafta bulunan bir dedektöre ulaşır. Dedektör, dijital bir görüntü oluşturmak için elektronik sinyalleri bilgisayara iletir. Bu görüntülere mamografi denir.

Bir mamografinin memeyi sabit tutması ve X-ışınlarının bulanık görünmesine neden olabilecek hareketi en aza indirmesi için meme kompresyonu gereklidir. Kompresyon aynı zamanda memenin şeklini düzleştirir ve böylece X-ışınları dedektöre ulaşmak için daha kısa bir yoldan gider. Bu, daha düşük bir radyasyon dozu sağlar ve görüntünün kalitesini artırır.

Mamografi İçin Nasıl Hazırlanılır?

Mamografi planlanacaksa kişinin yapması veya akılda tutulması gereken birkaç şey vardır:

• Kişi emziriyorsa, hamileyse veya hamile olabileceğini düşünüyorsa, bu durumu doktoruna mutlaka söylemelidir. Doktor bunun yerine meme ultrasonu önerebilir.
• Kişi adet görüyorsa, mamografi adet görmeden önceki haftaya veya adet sırasına planlanmamalıdır. Memeler bu süre zarfında hassas olabilir ve bu da prosedürü daha rahatsız edici hale getirebilir.
• Kişinin meme implantları varsa veya yakın zamanda bir aşı olduysa, bunu doktoruyla paylaşmalıdır.

Mamografinin gerçekleştirileceği gün aşağıdaki adımlar izlenmelidir:

• Normal günlük rutin takip edilmelidir. Kişi her zamanki gibi yiyip içmeli ve düzenli kullandığı ilaçlar varsa bunları almalıdır.
• Deodorant, parfüm, losyon veya vücut pudrası kullanılmamalıdır. Bu ürünler, X-ışını görüntülerinin doğruluğunu etkileyebilir.

• Mamografi gününde elbise yerine ayrı üst ve alt giymek tercih edilebilir çükü görüntüleme prosedürü için belden yukarı soyunulması gerekecektir. Giymesi için kişiye tıbbi bir önlük verilecektir.

Mamografi Sırasında Neler Olur?

Bir mamografi işlemi aşağıdaki adımları içerir:

• Bel hizasının üzerindeki tüm kıyafetler ve takıların çıkarılması gerekir. Görevli personel kişiye giymesi için önü açık bir hastane önlüğü verecektir.

• Kişi mamografi makinesinin önünde duracak ve çekimi gerçekleştirecek olan sağlık çalışanı ondan her seferinde bir memesini elbiseden çıkarmasını isteyecektir. Meme, bir meme destek plakası üzerine konumlandırılacaktır.
• Teknisyen, memeyi destek plakasına sıkıştırmak için plastik bir kürek indirecektir. 3 ila 5 saniye sürecek sıkıştırma anında biraz rahatsızlık veya baskı hissedilebilir. Memeye yapılan sıkıştırma dayanılmayacak haldeyse bu durum işlemi gerçekleştiren teknisyene bildirilmelidir.
• Makine, sıkıştırılmış haldeyken memenin röntgenini çekecektir.
• İki meme varsa bu işlem diğer meme için de tekrarlanacaktır.
• Teknisyen, makine ile röntgen çekmeyi bitirdiğinde prosedür sona erecektir. Kişi kıyafetlerini tekrar giyecek ve çekim yapılan yerden ayrılabilecektir.

Mamografi Acı Verici midir?

Mamografi çektirmek, bazı insanlar için meme dokusundaki sıkıştırmanın oluşturduğu baskı nedeniyle rahatsızlık verici olabilir. Bu durum bazı insanlar için acı vericidir ancak mamografi kısa bir işlemdir ve rahatsızlık hissi uzun sürmez. Eğer kişi yoğun bir ağrı hissederse bu durumu derhal teknisyenle paylaşmalıdır.

Hissedilebilen rahatsızlık düzeyi, aşağıdakiler başta olmak üzere birkaç faktöre bağlı olarak değişir:

• Memelerin büyüklüğü ve yoğunluğu.
• Memelerin ne kadar sıkıştırılması gerektiği.
• Kişi adet olmak üzereyse veya adet görüyorsa memeler daha hassas olabilir.
• Radyoloji teknisyeninin becerisi.
• İyi görüntüler alınabilmesi için kişinin kişisel rahatlama becerisi ve kendini en iyi şekilde konumlandırma yeteneği.

Mamografiden Sonra Ne Olur?

Çoğu insan mamografiden hemen sonra normal aktivitelerine devam edebilir.

Mamografi Ne Kadar Sürer?

Tarama mamografileri genellikle yaklaşık 15 ila 20 dakika sürer. Gereken ekstra görüntüler nedeniyle tanısal mamografiler daha uzun sürebilir.

Mamografi Çektirmek Güvenli midir?

Mamografi memeleri az miktarda radyasyona maruz bırakır ancak mamografinin faydaları radyasyona maruz kalmanın muhtemel zararlarından daha fazladır.

Hamile olma ihtimali olanların bunu ilgili sağlık çalışanına bildirmesi gerekir. Mamografiler hamilelik sırasında genellikle güvenli olsa da uzmanlar, meme kanseri geliştirme riskini olmayanların tarama mamografilerinin daha sonraki bir zamana ertelenmesini önerir.

Mamografi Sonuçları Ne Zaman Çıkar?

Mamografi sonuçları muhtemelen birkaç gün içinde alınsa da bu süre değişkenlik gösterebilir. Bir radyolog mamografiyi inceler ve sonuçları hasta ve doktoruyla paylaşır.

Tarama Mamografisinden Alınan Sonuçlar Ne Anlama Gelir?

Tarama mamografisinin sonucu hakkında temel bilgiler veren ve anlaşılması kolay bir sonuç raporu alınır. Rapor kişiye, sonuçların normal olduğunu ya da ek görüntüleme için doktor ile yeniden bir randevuya ihtiyaç olduğu bilgisini verebilir.

Radyologlar, tarama ve teşhis mamografisi bulgularını tanımlamak için Meme Görüntüleme Raporlama ve Veri Sistemi (Breast Imaging Reporting and Data System-BI-RADS) adı verilen standart bir tıbbi raporlama sistemi kullanır. Bu sistem, sonuçları 0'dan 6'ya kadar numaralandırılmış kategorilere ayırır.

• BI-RADS kategorisi: 0 , Tanım: Eksik, Açıklama: Bu sonuç, radyoloğun olası bir anormal alan görmüş olabileceği ancak bunu değerlendirmek için tanısal mamografi veya ultrason gibi özel görüntülere ihtiyaç duyduğu anlamına gelir. Bu sonuç aynı zamanda radyoloğun, bölgede zaman içinde değişiklik olup olmadığını görmek için yeni mamografiyi daha eski olanlarla karşılaştırmak istediği anlamına da gelebilir.
• BI-RADS kategorisi: 1 , Tanım: Negatif, Açıklama: Bu sonuç, radyoloğun olası bir anormal alan görmüş olabileceği ancak bunu değerlendirmek için tanısal mamografi veya ultrason gibi özel görüntülere ihtiyaç duyduğu anlamına gelir. Bu sonuç aynı zamanda radyoloğun, bölgede zaman içinde değişiklik olup olmadığını görmek için yeni mamografiyi daha eski olanlarla karşılaştırmak istediği anlamına da gelebilir.
• BI-RADS kategorisi: 2 , Tanım: Benign (kanser olmayan) bulgu, Açıklama: Bu sonuç, radyoloğun bildirecek önemli bir anormallik bulmadığı anlamına gelir. Memelerde herhangi bir kitle, biçimi bozuk yapı veya şüpheli kireçlenme yoktur. Bu durumda negatif tabir, anormal alan veya bulgu olmadığı anlamına gelir.
• BI-RADS kategorisi: 3 , Tanım: Muhtemelen iyi huylu bulgu, Açıklama: Bu sonuç yalnızca tanısal bir mamografiden sonra verilir. Bu kategorideki bulguların iyi huylu (kanserli olmayan) olma şansı %98'den fazladır. Ancak iyi huylu olduğu kanıtlanamadığından, radyolog zaman içinde değişmediğinden emin olmak için onu izlemek ister. Kişinin muhtemelen altı ay içinde başka bir mamografiye ihtiyacı olacaktır.
• BI-RADS kategorisi: 4 , Tanım: Şüpheli anormallik, Açıklama: Bu sonuç yalnızca tanısal bir mamografiden sonra verilir. Bu sonuç bulguların kanser olabileceği ancak kanser olduğunun garanti edilemediği anlamına gelir. Radyolog daha fazla bilgi almak için meme biyopsisi önerir. Bu kategorideki bulgular çok çeşitli şüphe seviyelerine sahip olabilir ve bazen aşağıdakiler de dahil olmak üzere daha fazla kategoriye ayrılır. Bu kategoriler şöyledir:

  4A: Kanser olma olasılığı düşük olan bulgu (%2'den fazla ama %10'dan fazla olmayan).

  4B: Kanser olma olasılığının orta düzeyde olduğu bulgu (%10'dan fazla ancak %50'den fazla olmayan).

  4C: Kanser olma olasılığı yüksek olan bulgu (%50'den fazla ancak %95'ten az).

• BI-RADS kategorisi: 5 , Tanım: Yüksek derecede malignite (kötü huylu) düşündürür, Açıklama: Bu sonuç yalnızca teşhis mamografisinden sonra verilir. "Malignite" terimi, kanserli hücrelerin varlığına karşılık gelir. Bu sonuç, bulguların kanser gibi göründüğü ve kanser olma ihtimalinin en az %95 olduğu anlamına gelir. Radyolog meme biyopsisi yapılmasını şiddetle tavsiye eder.
• BI-RADS kategorisi: 6 , Tanım: Bilinen biyopsi ile kanıtlanmış malignite (kötü huylu), Açıklama: Bilinen biyopsi ile kanıtlanmış malignite. Radyologlar bu sonucu yalnızca daha önce biyopsi ile kanser teşhisi konmuş bir mamografideki bulgular için kullanırlar. Doktorlar, kanserin tedaviye ne kadar iyi yanıt verdiğini görmek için mamografiyi bu şekilde de kullanabilir.

Mamografi raporu, meme yoğunluğuyla ilgili bilgileri de içerecektir. Bu, yağ dokusuna kıyasla memelerde ne kadar lifli ve glandüler doku bulunduğunu gösterir. Memeler ne kadar yoğunsa, mamografilerde anormal alanları görmek de o kadar zor olabilir. Yoğun memelere sahip olmak meme kanseri olma riskini artırır.

Sonuçlarını hakkında herhangi bir sorunu olan hastalar, bunları doktorlarıyla paylaşmaktan çekinmemelidir.

Mamografide Neler Görünebilir?

Radyolog, özellikle önceki çalışmalarda olmayan yeni kitleler, asimetriler ve kalsifikasyonlar aramak için tarama mamografisini dikkatlice inceler. Tarama mamografisinin sonucuna göre hasta, bir teşhis çalışması için sağlık kurumuna geri çağrılabilir.

Normal Bir Mamografi Ne Anlama Gelir?

Normal bir mamografi, radyoloğun meme görüntülerinde herhangi bir sorun veya anormal bölge bulmadığı anlamına gelir. Mamografi normalse, önerilen zaman aralıklarında mamografi çektirmeye devam etmek önemlidir. Tarama mamografileri en çok, radyolog memedeki değişiklikleri aramak için bunları geçmişte çekilen mamografilerle karşılaştırdığında yardımcı olur.

Anormal Bir Mamografi Ne Anlama Gelir?

Mamografi bir veya daha fazla şüpheli bölge gösteriyorsa, radyolog muhtemelen ek mamografi görüntüleri, meme ultrasonu veya meme biyopsisi gibi diğer görüntüleme testlerini önerecektir.

Anormal bir mamografi raporu alanların sonraki adımlarda neler yapmaları gerektiği konusunda doktor, hastayla beraber bir yol haritası belirleyecektir.

Meme İmplantları Mamografiyi Etkiler Mi?

Silikon veya salin meme implantlarına sahip olmak ve bunun sonucunda oluşan yara dokusu, radyologların tüm meme dokusunu ve olası sorunları düzenli mamografilerde görmesini zorlaştırır.

Radyoloğun mümkün olduğu kadar fazla meme dokusu görmesine yardımcı olmak için implantları olan kişilerde, tarama mamografisi sırasında çekilen dört standart fotoğrafa ek olarak genellikle her memede fazladan iki fotoğraf daha çekilir. Bu ekstra görüntülere implant yer değiştirme görünümleri adı verilir.

İmplant yer değiştirme görünümleri için ilgili sağlık personeli meme implantını nazikçe meme duvarına doğru iter, memeyi onun üzerinden öne doğru çeker ve ardından memeyi sıkıştırır. Bu, her memenin ön kısmının daha iyi görüntülenmesini sağlar.

Kişinin mamografi merkezine, meme implantları olduğunu önceden bildirmesi önemlidir.

COVID-19 Aşısı Olduktan Sonra Mamografi Çektirilebilir mi?

COVID-19 aşısı olduktan sonra mamografi çektirmek için beklemeye gerek yoktur ancak çekimi yapacak olan teknisyene son aşı dozunun ne zaman ve hangi koldan yaptırıldığı bildirilmelidir.

COVID-19 aşısı olan kişilerde aşı yaptırdıkları koldaki koltuk altlarında yer alan lenf bezlerinde şişlik olabilir. Lenf bezlerindeki bu şişlik bağışıklık sisteminin COVID-19'a karşı koruma oluşturduğunun normal bir işareti olsa da bu şişmenin bir mamografide görülebilen geçici lenf düğümü büyümesine neden olması mümkündür.

Mamografi, önemli bir meme kanseri tarama aracıdır. Ayrıca zamanla meme ile ilgili iyi huylu durumların izlenmesine de yardımcı olur. Prosedür rahatsız edici ve sonuçları beklemek endişe verici olabilir ancak meme kanseri geliştirme riskine bağlı olarak önerilen yaş ve zaman aralıklarında mamografi çektirmek önemlidir. Meme kanseri olma riski veya mamografi süreci hakkında herhangi bir sorusu olanlar mutlaka bunu bir uzman doktorla paylaşmalıdır.