Diz Protezi Ameliyatı Nedir? Nasıl Yapılır?

Diz Protezi Ameliyatı Nedir? Nasıl Yapılır? başlıklı yazımızda, konuya dair detaylara değineceğiz. Diz protezi ameliyatı veya diz artroplastisi, hasarlı diz eklemlerini metal veya plastik implantlarla tedavi etme işlemidir. Bu tedavi, yaralanma veya artritten kaynaklanan ağrı ve sertliği azaltmada oldukça etkili olan yaygın bir prosedürdür. Hasta, diz protezi ameliyatı olup iyileşme sürecini tamamladıktan sonra zevk aldığı günlük işlere ve aktivitelere geri dönebilir.

Diz Protezi Ameliyatı Nedir?

Diz protezi ameliyatında, diz ekleminin hasarlı veya rahatsızlığı bulunan kısımları çıkarılır ve bunlar metal veya plastik parçalarla değiştirilir. Diz artroplastisi olarak da adlandırılan bu ameliyat, hastanın kendisini daha iyi hissetmesine ve daha iyi hareket etmesine yardımcı olabilecek güvenli ve etkili bir prosedürdür.

Kısmi Diz Protezi ile Total Diz Protezinin Farkı Nedir?

Çoğu artroplasti prosedürü tüm diz eklemini hedef alır ve bunlara total diz protezi ameliyatı adı verilir ancak bazı insanlar kısmi diz protezi yaptırmayı da tercih edebilir.

Kısmi diz protezi yaklaşımı, dizin yalnızca tek bir bölümünü düzeltir. Total diz protezi ise dizin üç bölümünü de ele alır. Genellikle sadece dizinin bir bölümünde semptomları olan genç hastalar, kısmi replasmandan fayda görür.

Diz Protezi Ameliyatı Kimlere Yapılır?

Aşağıdaki durumlarda diz protezi ameliyatı düşünülebilir:

• Dizdeki artrit veya diz yaralanması, eklemin eşleşen yüzeylerine ciddi şekilde zarar vermişse,
• Dizdeki ağrı ve tutukluk, merdiven inip çıkma veya arabaya binme ve inme gibi günlük aktiviteleri yaparken zorluk yaşanmasına neden oluyorsa,
• Şişlik ve iltihap istirahatle ve ilaç tedavisiyle geçmiyor ve diz; deforme olmuş, şişmiş veya normal şeklindeymiş gibi görünmüyorsa.

Diz Protezi Ameliyatına Alternatifler Nelerdir?

Doktorlar, diz ağrısı için diğer tedaviler artık yardımcı olmadığında diz protezi ameliyatını önerebilir. Ameliyat öncesindeki seçenekler aşağıdakiler olabilir:

• Stabiliteyi sağlayan eklem çevresindeki kasları güçlendirmek için egzersiz veya fizik tedavi.
• Mekanik sorunları çözmek için diz artroskopisi.
• Non-steroidal antiinflamatuar ilaçlar ve kortizon iğneleri gibi ilaç tedavileri.
• Yürümeye yardımcı cihazlar veya destekler (baston veya yürüteç gibi).

Diz Protezi Ameliyatı Ne Kadar Yaygındır?

Diz protezi ameliyatları oldukça yaygındır. Cerrahlar bu operasyonlara 1960'lı yıllarda başladılar. Günümüze kadar devam eden süreçte hem teknikler hem de implantlarda düzenli güncellemeler yapıldı.

Günümüzde Amerika Birleşik Devletleri'nde her yıl yaklaşık 800.000 diz protezi yapılmaktadır. Ameliyatlar genellikle, dizleri zamanla yıpranan yaşlı kişilere yapılmaktadır. Günümüzde insanlar artık ileri yaşlarda da aktif kalmak istedikleri için orta yaş nüfusunda da popüler hale gelmiş durumdadır.

Kimlerin Diz Protezine İhtiyacı Vardır?

Diz protezi ameliyatı olmayı düşünen bir kişi önce bir ortopedi cerrahıyla görüşmelidir. Ortopedi cerrahları, eklemleri ve kasları düzeltmek için yapılan operasyonlarda uzmanlaşmış hekimlerdir.

Ortopedi cerrahı, görüşme sırasında hastalarına aşağıdaki şekilde yaklaşır:

• Belirtilerin neler olduğu, ne kadar şiddetli oldukları ve ne kadar süredir devam ettikleri ve ayrıca herhangi bir şeyin bu belirtileri daha iyi veya daha kötü hale getirip getirmediği ve belirtilerin kişinin günlük yaşamını etkileyip etkilemediğini sorar.
• Kişinin genel sağlık durumu hakkında bilgi edinmek için tıbbi geçmişi ile ilgili detayları öğrenmek ister.
• Diz hareketini, gücünü ve stabilitesini kontrol etmek için hastayı fiziki olarak muayene eder.
• Dizin bir röntgenini ister. Görüntüler, cerrahın dizde ne kadar hasar olduğunu anlamasına yardımcı olacaktır. Daha gelişmiş bir görüntüleme yöntemi olan MR, artrite sahip bir dizde nadiren yardımcı olur.

Ortopedi cerrahı daha sonra ameliyat veya başka bir tedavi seçeneği için hastaya tavsiyede bulunacaktır.

Diz Protezi Ameliyatından Önce Ne Olur?

Hasta ve doktor diz protezine karar verir ve bu şekilde ilerlemeyi tercih ederse, hastanın aşağıdakilere ihtiyacı olacaktır:

• Kan testleri,
• Ameliyattan kaynaklanan enfeksiyon riskini azaltmaya yardımcı olmak için diş muayenesi,
• Kalbinizin ameliyat için yeterince güçlü olduğundan emin olmak için EKG,
• Ameliyat için yeterince sağlıklı olduğundan emin olmak için fiziki muayene.

Diz Protezi Ameliyatı Sırasında Neler Olur?

Hasta, ameliyat sırasında ağrı olmaması için ameliyat günü anestezi alır. Bu, ya bölgesel (spinal blok) ya da genel anestezi olacaktır. Anestezi ekibi, hasta için hangi anestezi türünün uygun olduğuna karar verecektir.

Diz protezi ameliyatı yaklaşık bir veya iki saat sürer. Cerrahi ekip bu prosedür sırasında aşağıdaki yolu izler:

• Diz bölgesinde bir kesi yapılır.
• Hasarlı kıkırdak ve kemik çıkarılır.
• Diz implantı yerleştirilir ve uygun şekilde konumlandırılır.
• İmplant, bir çeşit yapıştırıcı kullanılarak veya kullanılmadan yerine sabitlenir.
• İmplantın metal parçaları arasına pürüzsüz, kaygan bir yüzey oluşturan bir parça polietilen (plastik) yerleştirilir.
• Kesi kapatılır.

Diz Protezi Ameliyatından Sonra Neler Olur?

Ameliyattan sonra hasta bir uyanma odasına taşınır. Sağlık ekibi, hastanın anesteziden komplikasyonsuz uyanmasını sağlamak için onu kısa bir süre izleyecektir. Hayati belirtilerini ve ağrı düzeyini de takip edecektir.

Kimi hastalar, diz protezi ameliyatı oldukları gün eve gidebilirler. Hastanede kalınması gerekirse bu süre muhtemelen bir gün olacaktır. Hastanede geçirilecek olan ek süre, tıbbi ihtiyaca bağlı olarak değişebilir.

Hasta ile ilgilenen sağlık ekibi, hastanın ameliyattan sonraki ağrıyı yönetmesine yardımcı olacak ilaçlar reçete edecektir. Bu ilaçlar aşağıdakiler olabilir:

• Parasetamol,
• Opioidler (Ameliyattan sonra sınırlı bir süre için sağlanır),
• Non-steroidal antiinflamatuar ilaçlar.

Kanın pıhtılaşmasını önlemek ve şişliği kontrol altına almak için sağlık ekibi hastaya şunları da önerebilir:

• Kan pıhtısı oluşumu riskine dayalı olarak aspirin veya enjekte edilebilir enoksaparin gibi kan sulandırıcılar,
• Genellikle hastanede yatarken kullanılan ve aralıklı sıkıştırma sağlayan mekanik aletler olan kompresyon cihazları,
• Özel destek çorapları.

Sağlık ekibi, evde kan akışını sürdürmek için hastadan ayağın ve ayak bileğinin sık sık hareket ettirilmesini isteyecektir. Dizi güçlendirmeye ve hareketi geri kazanmaya yardımcı olacak özel egzersizler de göstereceklerdir. Diz protezinizin başarısı için egzersizlerin önemi çok büyüktür. Fizik tedavi süreci öncelikle evde başlayacaktır.

Diz Protezinin Avantajları Nelerdir?

Uzun vadede hasta yine de biraz rahatsızlık hissedebilir ve değiştirilen eklemi korumak için yüksek etkili aktiviteyi sınırlaması gerekebilir. Buna karşılık diz protezi, ağrının çoğunu hafifletir ve kişinin çok daha iyi hareket etmesine yardımcı olabilir. Total diz protezi olan kişilerin %90'ından fazlası, ameliyattan 15 yıl sonra bile hala iyi durumdadır.

Diz Protezi Ameliyatının Komplikasyonları Nelerdir?

Diz artroplastisi çok güvenli bir prosedür olmasına rağmen, nadiren de olsa bazı komplikasyonlar meydana gelebilir. Bunlar şöyledir:

• Kan pıhtıları,
• Enfeksiyon,
• Diz çevresindeki sinirlerde veya kan damarlarında hasar,
• Cihazın çok erken aşınması veya gevşemesi gibi implantla ilgili sorunlar,
• Diz içinde oluşan yara dokusu.

Diz Protezi Ameliyatından Sonra Günlük Aktivitelere Ne Zaman Dönülebilir?

Diz artroplastisinin ardından doktor, hastaya özel açıklamaları yapacaktır. Birçok kişi ameliyattan üç ila altı hafta sonra günlük aktivitelerine geri dönebilir.

Hasta, yavaş bir yürüyüş programıyla başlayarak aktiviteyi kademeli olarak artıracaktır. Hasta, mümkün olan en kısa sürede ayağa kalkması, merdiven çıkması ve diğer normal ev işlerini yapması için teşvik edilir.

Diz İmplantının Ömrü Ne Kadardır?

Modern diz implantlarının çoğu, ameliyattan sonra 15 yıl veya daha uzun süre dayanır. Nihayetinde normal aktiviteler sonucu plastik implant aşınmaya veya gevşemeye başlayabilir.

Diz artroplastisi olan genç insanlar bazen yaşamlarının ilerleyen dönemlerinde ikinci bir diz protezine ihtiyaç duyabilirler.

Diz Protezinden Sonra İyileşme Süreci Nasıldır?

Ameliyattan kısa bir süre sonra hastalar, baston veya yürüteç ile yürüyebilirler ancak aşağıdakiler gibi bazı günlük faaliyetlerde yardıma ihtiyaçları olabilir:

• Banyo yapmak.
• Temizlik yapmak ve çamaşır yıkamak.
• Yemek pişirmek.
• Alışveriş yapmak.
• Ameliyattan sonra hastanın bir yakınının ona yardım etmesi için önceden plan yapılması önemlidir.

Hastalar evleri ile ilgili düzenlemeleri önceden yaparlarsa, iyileşme süreci de daha kolay ve daha güvenli olacaktır. Ameliyat sonrası dönem için ev hayatı ile ilgili göz önünde bulundurulması gerekenler şunlardır:

• Duşta bir tabure veya sandalyenin yanı sıra güvenlik tutacakları olması tavsiye edilir.
• Kordonlar ve halılar gibi takılma tehlikesi yaratabilecek eşyalarla ilgili düzenlemeler yapılmalıdır.
• Merdiven kullanılıyorsa, tüm merdiven boyunca korkuluklar olmalıdır.
• Bacağı yüksekte tutabilmek için bir tabure ile birlikte sırtlı, iki kollu ve sağlam bir oturma minderine sahip sabit sandalye bulundurulmalıdır.
• Ameliyat sonrası bacağın uygun şekilde yükseltilmesine izin vermediğinden, arkaya yatırılan koltuklardan kaçınmak gerekir.

Ameliyat Sonrası Hangi Durumlarda Tıbbi Yardım Alınmalıdır?

Hasta, ameliyat sonrası eve gittikten sonra aşağıdaki belirtilerden herhangi birini yaşarsa hemen bir sağlık uzmanı ile iletişime geçmelidir:

• Göğüs ağrısı ve/veya nefes darlığı.
• 38,5 dereceden yüksek ateş (Ameliyattan sonra vücut sıcaklığında dalgalanmalar beklenir).
• Kesi yerinde kanama, sızıntı, şişme, kızarıklık veya koku gibi sorunlar.
• Baldırda, ayak bileğinde veya ayakta yeni gelişen ve kötüleşen ağrı.

Kişinin şiddetli diz ağrısı varsa ancak ilaçlar ve diğer tedavi yöntemleri yardımcı olmuyorsa, diz protezi çözüm sağlayabilir. Yaygın ve etkili bir yöntem olan bu prosedür, ağrıyı azaltabilir ve kişiyi günlük aktivitelerine geri döndürebilir. Diz artroplastisinin için iyi bir seçenek olup olmadığı konusunda bir ortopedi uzmanıyla görüşülmesi gerekir.