Artroplasti (Protez Cerrahisi) Nedir? Kimlere Uygulanır? Faydaları Nelerdir?

• Artroplasti (Protez Cerrahisi) Nedir?
• Diz Protezi Ameliyatı Nedir? (Diz Artroplastisi)
• Kalça Protezi Ameliyatı Nedir? (Kalça Artroplastisi)
• Omuz Protezi Ameliyatı Nedir? (Omuz Artroplastisi)

Eklem değişimi ya da eklem protez cerrahisi olarak da adlandırılan artroplasti, hasarlanmış bir eklemin yapay bir eklemle (metal, seramik veya plastikten yapılmış) değiştirilmesi ameliyatına verilen isimdir.  Bu prosedürde genellikle tüm eklem değiştirilir ancak daha nadir olmakla beraber eklemin yalnızca hasarlı kısmı için de değişim yapılabilir. Kalça, diz ve omuzlar en yaygın değişimi yapılan eklemlerdir.

Artroplasti Nedir?

Artroplasti, cerrahi eklem değişimi anlamına gelir. Prosedür sırasında, ortopedist hasarlı olan eklemi çıkarır ve bunu yapay bir eklemle değiştirir. Yapay eklem yani protez; metal, seramik veya dayanıklı, özel bir plastik olabilir. Değiştirilen yeni eklem, aynı doğal eklem gibi görünür ve benzer şekilde hareket eder.

Cerrahlar vücudun herhangi bir yerindeki eklemi değiştirebilirler. En yaygın gerçekleştirilen artroplasti türleri kalça ve diz protezidir.

Artroplasti prosedürüne ihtiyaç duyan çoğu insanın tam bir eklem değişimine ihtiyacı vardır. Kısmi eklem değişimi az sayıda hasta için uygundur. Bu tip prosedürde sadece eklemin hasar görmüş kısmı değiştirilir. Artroplasti sonrası iyileşme süresi kişiden kişiye değişir. Bu süre yaşa, ağrının şiddetine, yaşam tarzına, prosedürün türüne ve değiştirilen eklemlere bağlıdır.

Kimler Artroplastiye İhtiyaç Duyar?

Artroplasti, ortopedistler tarafından aşağıdaki durumlarda önerilebilir:

• Fizik tedavi, ilaçlar, enjeksiyonlar, yürümeye yardımcı cihazlar ve dinlenme gibi cerrahi olmayan tedavilerle iyileşmeyen eklem ağrısı varsa.
• Günlük aktiviteleri yapmayı zorlaştıran veya imkansız hale getiren eklem sertliği ve sınırlı hareketlilik varsa.
• İlaçlar veya yaşam tarzı değişiklikleri ile düzelmeyen şişlik ve iltihap varsa.

Bu belirtiler, aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli sebeplerden kaynaklanıyor olabilir.

• Artrit, özellikle de osteoartrit.
• Romatizmal eklem iltihabı.
• Kalça kırığı dahil kırıklar.
• Kalça displazisi gibi eklem anormallikleri.
• Avasküler nekroz (kemiğe kan gitmemesi).

Artroplastide Hangi Eklemler Değiştirilebilir?

Cerrahlar çoğunlukla kalça eklemini ve diz eklemini değiştirir. Bu prosedürler; kalça protezi (artroplastisi), ve total diz protezi olarak adlandırılır. Amerika Birleşik Devletleri’nde cerrahlar her yıl yaklaşık 500.000 total kalça protezi ve 850.000'den fazla total diz protezi ameliyatı gerçekleştirmektedir.

Günümüzde cerrahlar, aşağıdaki eklemlerin tümünü değiştirebilir:

• Kalça
• Dizler
• Dirsekler
• Bilekler
• Omuzlar
• Ayak parmakları

Artroplasti Öncesinde Yapılması Gerekenler Nelerdir?

Doktorunuz artroplasti prosedürü için hazırlanmanıza yardımcı olacaktır. Ameliyattan önceki haftalarda uygulamanız için fizik tedavi, egzersiz veya diyet programı önerebilirler. Bu programlar, operasyon için sağlıklı olmanızı sağlar.

Artroplastiden önce genel sağlık durumunuzun değerlendirilebilmesi için kan ve idrar tahlili, elektrokardiyogram ve akciğer röntgeni gibi birkaç teste ihtiyacınız olabilir. Sağlık geçmişinize bağlı olarak, ameliyat öncesi değerlendirme için anestezi, kardiyoloji ve iç hastalıkları konsültasyonları gerekebilir. Bazı prosedürlerin cerrahi planlaması için Bilgisayarlı Tomografi (CT) veya MR gerekebilir.

Doktorunuza sağlık geçmişiniz ve aldığınız ilaçlar hakkında bilgi vermeniz gerekmektedir. Ameliyat öncesi bazı ilaçları (örneğin kan sulandırıcılar gibi) almayı bırakmanız gerekebilir. Doktorunuz, prosedürünüzden önceki gece yeme içmeyi ne zaman bırakmanız gerektiği konusunda bilgilendirme yapacaktır.

Artroplasti Ameliyatı Nasıl Yapılır?

Ameliyatınızı tam teşekküllü bir hastanede olabilirsiniz. Cerrahınızın kullanacağı teknik, ameliyatın türüne ve değiştirilmesi gereken eklemin ne olduğuna göre değişir. İşleme başlamadan hemen önce anestezi verilir ve bu sayede artroplasti sırasında ağrı hissedilmez.

Ortopedi cerrahı kesi yaparak ameliyat yapacağı yere ulaşır, hasarlı eklemi yerinden çıkarır ve daha sonra onu yapay bir eklemle değiştirir. Kesikleri kapatmak için dikişler, zımbalar veya cerrahi yapıştırıcı kullanılır. Ekleminiz bir bandajla sarılır. Prosedür sonrası bir destek veya askıya da ihtiyacınız olabilir.

Minimal invazif teknikler kullanarak bazı eklem değiştirme prosedürleri yapılabilir. Bu tekniklerde daha az kesi oluşur ve bazı özel aletler kullanılır. Minimal invazif prosedürler için iyileşme süresi, geleneksel prosedürlerden daha kısa olabilir. Ortopedistiniz, sizin için en uygun olan prosedüre karar verecek ve size bunu önerecektir.

Artroplasti Ameliyatı Sonrası Neler Yapmalısınız?

Size uygulanan prosedürün türüne bağlı olarak ameliyat günü evinize gidebilir ya da bir veya iki gün hastanede kalabilirsiniz. İyileşme süreci ile ilgili olarak doktorunuz sizi bilgilendirecektir. Ameliyat sonrası bir yakınınızın sizi eve bırakması gerekecektir. Ayrıca tuvalete gitmek, yemek yemek veya banyo yapmak gibi bazı gündelik işlerde bir süre yardıma ihtiyacınız olabilir. Ameliyattan sonra biraz ağrı hissetmeniz normaldir.

Operasyondan sonraki ilk birkaç gün yapmanız gerekenler şunlardır:

• Fiziksel aktiviteden kaçının. Ameliyat sonrası iyileşme süreci için dinlenmeye çalışın. Doktorunuz, 20 dakikalık periyotlarla yeni eklem üzerine buz veya soğuk kompres uygulamanızı önerebilir.
• Fizik tedavinizi ve ev içi egzersiz programınızı sizden istenen şekilde gerçekleştirin. Hekiminizin bu konudaki talimatlarına uymanız önemlidir. Bu, sadece ekleminizin işlevini geri kazanmanıza yardımcı olmakla kalmayacak, aynı zamanda yeni eklemi korumaya da yarayacaktır.
• Ekleminizi yüksekte tutun. Değiştirilen ekleme bağlı olarak hekim, dinlenirken ekleminizi yüksekte tutmanızı önerebilir. Örneğin, dizinizden operasyon geçirdiyseniz ayağınızı yere değil de bir tabureye veya sandalyeye koyabilirsiniz.
• Ameliyat kesilerinizi temiz ve kapalı tutun. Doktorunuzun kesi bakım talimatlarını dikkatle takip edin. Prosedürünüzden sonra pansumanı ne zaman çıkarabileceğinizi ya da ne zaman duş alabileceğinizi ortopedistinize danışın.
• Ağrı kesiciler alabilirsiniz. Ortopedistiniz, reçetesiz satılan nonsteroidal antiinflamatuar ilaçlar veya reçeteli ağrı kesici ilaçlar önerebilir. Ağrı kesici ilaçları kullanırken doktorunuzun talimatlarına uyduğunuzdan emin olun. Şişliği azaltmak veya kan pıhtılaşmasını önlemek için de bazı ilaçlara ihtiyacınız olabilir.

Artroplastinin Faydaları Nelerdir?

Eklem değiştirme prosedürleri, ağrı ve sertlik olmadan hareket etmenize yardımcı olurlar. Eklem değişikliği prosedüründen sonra pek çok kişi, geçmişte keyif aldıkları aktiviteleri yapmaya devam edebilir. Bu ameliyatlar, insanların aktif bir yaşam tarzına sahip olmalarını sağlayarak yaşam kalitelerini artırır ve genel sağlık durumlarını büyük ölçüde iyileştirir.

Artroplastinin Riskleri Nelerdir?

Herhangi bir ameliyatta olabileceği gibi artroplastiden kaynaklanan komplikasyon riskleri de vardır. Bu riskler şunlardır:

• Kan pıhtılaşması
• Enfeksiyon
• Değiştirilen eklem çevresindeki sinirlerde yaralanma veya hasar
• Eklem sertliği, zayıflığı veya dengesizliği sebebiyle oluşabilecek bir kırık
• Çıkık da dahil olmak üzere yenilenen eklemle ilgili sorunlar

Bazı belli sağlık sorunlarınız varsa, artroplastiden kaynaklanan komplikasyonlara maruz kalma riskiniz daha yüksektir. Ameliyattan önce; diyabet, hemofili veya lupus gibi otoimmün bir hastalığınız olup olmadığını doktorunuzla paylaşmanız gerekir. Bu gibi durumlar eklem değişimi prosedürü sonrası iyileşme sürecini daha zor hale getirebilir.

Artroplastiden Sonra Normal Aktivitelerime Ne Zaman Geri Dönebilirim?

Eklem değiştirme prosedürü sonrası herkesin iyileşme süreci farklıdır. Artroplasti prosedüründen sonra keyif aldığınız aktivitelere ne zaman dönebileceğinizi doktorunuza danışmalısınız. Bu konuşmayı ameliyattan önce yapmak daha uygundur. Böylece tam bir iyileşme sonrası hangi aktivitelerin sizin için uygun olacağını daha iyi bilebilirsiniz.

Artroplasti Sonrası İyileşme Süresi Nelere Bağlıdır?

Artroplasti prosedürü sonrası hastanın iyileşme süresi, aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli faktörlere bağlıdır:

• Aktivite seviyesi ve yaşam tarzı
• Yaş
• Değiştirilen eklemin hangisi olduğu
• Diğer sağlık durumları veya ortopedik problemler
• Prosedürün tam eklem değişimi veya kısmi eklem değişimi olması

Çoğu hasta için doğru bir fizik tedavi programı iyileşme sürecini hızlandırabilir. Fizik tedavi, değiştirilen eklem çevresindeki kasların güçlenmesini sağlar. Bu sayede eklem daha iyi desteklenir. Bu egzersizler ayrıca esnekliği artırır ve hareket etmeye yardımcı olur.

Değiştirilen Eklemlerin Ömrü Ne Kadardır?

Artroplasti ile yapılan yeni bir eklemin ömrü genellikle yaklaşık 10 ila 15 yıl civarındadır. Ancak artroplasti sonrası herkesin sonuçları kendine özgüdür. Yeni ekleminizin bakımı için neler yapabileceğiniz konusunda hekiminizle konuşmanız gerekir. Eklem proteziniz 15 yıl sonra eskirse onu yeni bir eklemle değiştirmek mümkündür.

Artroplasti Sonrası Hangi Durumlarda Hekimle İletişime Geçmek Gerekir?

Bir artroplasti ameliyatından sonra hastalar, doktoru ile hangi durumlarda iletişime geçmesi gerektiğini merak edebilir. Prosedürden sonra eğer aşağıdaki durumlarla karşılaşırsanız doktorunuzla iletişim kurmanız gerekmektedir:

• Kanama.
• Ateş, şiddetli şişlik veya ameliyat kesilerinden gelen akıntı (irin) dahil olmak üzere enfeksiyon belirtileri.
• Şiddetli veya ağrı kesici ilaçlarla dinmeyen ağrı.

Artroplasti ile Eski Hayatınıza Geri Dönebilirsiniz!

Pek çok kişi, eklem değişiminden sonra hareket kabiliyetini yeniden kazanır ve daha aktif bir yaşam tarzına erişebilir. Bunun yanında herkesin iyileşme süreci ve süresi farklıdır. Yeni ekleminizi korumak için kimi faaliyetlerinizde bazı değişiklikler yapmanız gerekebilir. Ameliyattan önce ve ameliyattan sonra sizi nelerin beklediği ile ilgili hekiminizle açıkça konuşmanız gerekir. Artroplasti prosedürü sonrası için gerçekçi beklentilere sahip olmak önemlidir. Prosedürden en iyi sonucu alabilmek için bir fizik tedavi programına bağlı kalmak ve iyileşme sürecinde ortopedistinizin talimatlarını uygulamak son derece önemlidir.