Çıkık Nedir? Çıkıklar Nasıl Tedavi Edilir?

Çıkık, bir eklemin kemiklerinin yerinden çıkmasıyla meydana gelir. Bir eklem kısmen yerinden çıkmış (subluksasyon) veya tamamen yerinden çıkmış olabilir. Bir çıkık, travmadan (araba kazası veya düşme gibi) veya kasların ve tendonların zayıflamasından kaynaklanabilir. Çıkık bir eklem; ilaç, el ile düzeltme, dinlenme veya ameliyat yoluyla tedavi edilebilir.

Çıkık Nedir?

Vücutta iki veya daha fazla kemiğin birleştiği yere eklem denir. Bir eklemdeki kemikler ayrıldığında veya normal konumlarını kaybettiklerinde bir çıkık meydana gelir. Vücuttaki herhangi bir eklem yerinden çıkabilir. Eklem tümüyle değil de kısmen yerinden çıkarsa buna subluksasyon denir.

Çıkıklar çok ağrılı olabilir ve etkilenen eklem bölgesinin dengesiz veya hareketsiz olmasına neden olabilir. Çıkıklar ayrıca çevredeki kasları, sinirleri ve tendonları (eklemdeki kemikleri birbirine bağlayan dokular) zorlayabilir veya yırtabilirler. Bir çıkık için daima tıbbi tedavi alınması gerekir.

Çıkıklar Ne Kadar Yaygındır?

Çıkıklar çok yaygındır. Vücuttaki herhangi bir eklemde çıkık olabilir. Çoğunlukla aşağıdaki eklemler bu durumdan etkilenir:

• Parmak
• Omuz
• Diz
• Dirsek
• Kalça
• Çene

Çıkığa Ne Sebep Olur?

Bir eklemi yerinden çıkmaya zorlayan herhangi bir travma çıkığa neden olabilir. Araba kazaları, düşmeler ve futbol gibi temas sporları bu yaralanmaların en yaygın nedenleridir.

Çıkıklar, eklemi çevreleyen kas ve tendonlar zayıfsa düzenli aktiviteler sırasında da ortaya çıkabilir. Bu yaralanmalar, daha zayıf kasları ve denge sorunları olan yaşlı insanlarda daha sık görülür.

Çıkık Belirtileri Nelerdir?

Bir çıkığın belirtileri, yaralanmanın ciddiyetine ve yerine bağlı olarak değişir. Çıkık bir eklemin belirtileri şunlardır:

• Ağrı
• Şişme
• Morarma
• Eklemin stabil olmaması
• Eklemi hareket ettirme yeteneğinin kaybolması
• Eklemin görünür bir şekilde deforme olmuş olması (kemiğin yerinde görünmemesi)

Çıkık Nasıl Teşhis Edilir?

Doktor eklemi inceleyip hareket ettirerek ve yaralanmaya neyin sebep olduğunu sorarak bir çıkığı teşhis edebilir.

Bazı durumlarda doktor kemikleri görüntülemek için X-ışınlarını kullanır. Röntgen, doktorun çıkığın tam yerini ve durumun ne kadar ciddi olduğunu görmesine yardımcı olur.

Çıkıklar Nasıl Tedavi Edilir?

Çıkık Tedavisi, yaralanmanın ciddiyetine ve hangi eklemin yerinden çıktığına bağlı olarak değişebilir. Buz uygulamak ve eklemi yüksekte tutmak, bir doktora görünmeden önce ağrıyı azaltmaya yardımcı olabilir. Çıkık için kullanılan tedavi yöntemleri şunlardır:

• İlaç tedavisi: Doktor, çıkıktan kaynaklanan ağrıyı azaltmak için ilaç önerebilir.
• El ile düzeltme: Doktor, kemikleri uygun yerlerine geri yerleştirir.
• Dinlenme: Eklem tekrar yerine oturduğunda, onu korumak ve hareketsiz tutmak gerekebilir. (Bir askı veya atel kullanmak, o bölgenin tamamen iyileşmesine yardımcı olabilir.)
• Rehabilitasyon: Fizik tedavi egzersizleri, eklemi desteklemeye yardımcı olması için eklem çevresindeki kasları ve bağları güçlendirir.
• Ameliyat: Doktor, aşağıdaki durumlarda bir çıkık için ameliyat önerebilir.
  • El ile düzeltme işlemi, kemikleri yerine geri koymak için sonuç vermezse.
  • Çıkık, kan damarlarına veya sinirlere zarar vermişse.
  • Çıkık, onarılması gereken kemiklere, kaslara veya bağlara zarar vermişse.

Çıkık Komplikasyonları Nelerdir?

Çoğu çıkığın ciddi veya kalıcı komplikasyonları yoktur. Bir eklemi oluşturan kemikler yerinden kaydığında eklem etrafındaki tendonların, bağların ve kasların yırtılmasına neden olabilir. Bu durum kimi zaman kemiklerin kırılmasına da yol açabilir. Doktor, bu yaralanmaları onarmak için kişiye ameliyat önerebilir.

Bazı ciddi şekilde yerinden çıkmış eklemler, eklem çevresindeki sinirlere ve kan damarlarına zarar verebilir. Etkilenen bölgeye kan akışı olmadığı zaman çevresindeki doku ölebilir. Hasar olasılığını en aza indirmek için, ciddi şekilde yerinden çıkmış eklemlerin bir doktor tarafından derhal yerine konulması önemlidir.

Çıkık İçin Risk Faktörleri Nelerdir?

Herkes bir çıkık vakası yaşayabilir. Çıkık konusunda daha yüksek risk altındaki kişiler ise şunlardır:

• 65 yaş üstü kişiler (düşmeye daha yatkındırlar).
• Temas sporları yapan kişiler.
• Ehlers-Danlos Sendromu gibi kalıtsal eklem hastalıkları olanlar.

Çıkıklar Önlenebilir mi?

Çıkık riskini azaltmak için birkaç adım atmak mümkündür. Bu adımlar aşağıdakiler olabilir:

• Düşmeleri önlemek için merdivenlerde dikkatli olmak
• Temas sporları sırasında koruyucu giysiler giymek
• Eklemlerin etrafındaki kasları ve tendonları güçlü tutmak için fiziksel olarak aktif kalmak
• Kemiklerin üzerinde artan baskıyı önlemek için sağlıklı bir kiloyu korumak

Çıkıklar Ne Sürede İyileşir?

Çoğu çıkık tamamen iyileşir. Bir doktor eklemi yerine koyar koymaz hastalar kendilerini daha iyi hissetmeye başlarlar.

İyileşme süreleri, çıkığın ciddiyetine ve etkilenen eklemlere göre değişir. Çıkık bir parmak üç hafta içinde normale dönebilir. Bununla birlikte bir kalça çıkığının iyileşmesi birkaç ay veya daha uzun sürebilir.

Dizlerini veya omuzlarını yerinden çıkaran kişilerin, çevreleyen dokular gerildiği için bu eklemleri tekrar yerinden çıkarma olasılığı daha yüksektir. Fiziksel aktiviteler sırasında korse gibi koruyucu giysiler giymek başka bir çıkık riskini azaltabilir.

Çıkıklarda Ne Zaman Doktora Başvurulmalıdır?

Eklemin yerinden çıktığını düşünen kişi hemen bir doktora başvurmalıdır. Çıkık, hasta tarafından kendi başına geri itilip yerine oturtulmaya çalışılmamalıdır. Bu çaba, eklem çevresindeki kaslara ve dokulara zarar verebilir, komplikasyonlara yol açabilir.

Çıkıklarda Doktora Hangi Sorular Sorulmalıdır?

Çıkık bir eklemi olan ve bu sebeple bir doktora muayene olan kişilerin, doktoruna aşağıdaki soruları sorup cevaplar alması yararına olacaktır.

• Çıkık ne kadar ciddi?
• Hangi komplikasyon belirtilerine dikkat etmeliyim?
• İyileşme sırasında yapmaktan kaçınmam gereken bir şey var mı?
• Bir kontrol randevusuna ihtiyacım var mı ve eğer öyleyse bu ne zaman olmalı?
• İşe ne zaman geri dönebilirim? Çocuğum ne zaman okula dönebilir?

Çıkıkların iyileşme süreleri, etkilenen eklem ve yaralanmanın ciddiyetine bağlı olarak değişir. Bir doktor çıkık eklemi uygun konumuna geri getirdiğinde çoğu insan işine veya okuluna geri dönebilir.

Bir atel veya askı, eklemi korumaya yardımcı olabilir böylece eklem tamamen iyileşirken günlük aktivitelere geri dönmek mümkün olur. Spor, ev işleri veya ağır işler gibi daha fazla fiziksel aktivite gerektiren durumlara ne zaman dönülebileceği konusunda doktorun tavsiyesine uymakta fayda vardır.