Polikistik Over Sendromu (Pcos) Nedir? Belirtileri Nelerdir? Nasıl Tedavi Edilir?

Polikistik Over Sendromu (Pcos) Nedir? Belirtileri Nelerdir? Nasıl Tedavi Edilir? başlıklı yazımızda konuya dair detayları inceleyeceğiz. Polikistik over sendromu (PCOS) hormonları etkileyen yaygın bir durumdur. Düzensiz adet dönemlerine, aşırı tüylenmeye, akneye ve kısırlığa neden olur. Polikistik over sendromunun tedavisi, hamile kalmak istenip istemediğine bağlıdır. Polikistik over sendromuna sahip kişiler diyabet ve yüksek tansiyon gibi bazı sağlık sorunları açısından daha yüksek risk altında olabilir.

Polikistik Over Sendromu Nedir?

Polikistik over sendromu, yumurtalıklar (yumurta üreten ve salgılayan organ) aşırı hormon ürettiğinde ortaya çıkan hormonal bir dengesizliktir. Kişide polikistik over sendromu varsa, yumurtalıkları androjen adı verilen hormonları alışılmadık derecede yüksek seviyelerde üretir. Bu da üreme hormonlarının dengesizleşmesine neden olur. Sonuç olarak polikistik over sendromuna sahip kişilerde genellikle düzensiz adet döngüleri, atlanan adet dönemleri ve öngörülemeyen yumurtlama görülür. Yumurtlama eksikliği (anovülasyon) nedeniyle ultrasonda yumurtalıklarda küçük folikül kistleri (olgunlaşmamış yumurta içeren sıvı dolu keseler) görülebilir. Bununla birlikte, "polikistik" ismine rağmen, polikistik over sendromuna sahip sahip olmak için yumurtalıklarda kist olması gerekmez. Yumurtalık kistleri tehlikeli ya da ağrılı değildir. Polikistik over sendromu, kadınlarda kısırlığın en yaygın nedenlerinden biridir. Ayrıca kişinin diğer sağlık sorunları riskini de artırabilir. Doktor polikistik over sendromu belirtilerine ve hamile kalmak istenip istemediğine göre bir tedavi uygulayabilir.

Polikistik Over Sendromu Kaç Yaşında Başlar?

Kadınlar ergenlikten sonra herhangi bir zamanda polikistik over sendromuna yakalanabilir. Çoğu insan 20'li veya 30'lu yaşlarında hamile kalmaya çalışırken teşhis edilir. Kişinin obezitesi varsa veya biyolojik ailesindeki diğer kişilerde polikistik over sendromu bulunuyorsa onun da polikistik over sendromuna yakalanma şansı daha yüksek olabilir.

Polikistik Over Sendromu Ne Kadar Yaygındır?

Polikistik over sendromu çok yaygındır. Üreme çağındaki kadınların %15'i polikistik over sendromuna sahiptir.

Polikistik Over Sendromunun Belirtileri Nelerdir?

Polikistik over sendromunun en yaygın belirti ve semptomları şunlardır:

• Düzensiz adet dönemleri: Anormal adet kanaması, eksik adet dönemlerini veya hiç adet dönemi olmamasını içerir. Adet dönemleri sırasında ağır kanama da görülebilir.
• Anormal kıl büyümesi: Yüzde aşırı kıllanma veya kollarda, göğüste ve karında yoğun kıllanma (hirsutizm) görülebilir. Bu durum polikistik over sendromuna sahip kişilerin %70'ini etkiler.
• Akne: Polikistik over sendromu özellikle sırtta, göğüste ve yüzde akneye neden olabilir. Bu akne gençlik yıllarından sonra da devam edebilir ve tedavisi zor olabilir.
• Obezite: Polikistik over sendromuna sahip kişilerin %40 ila %80'i obezdir ve kendileri için sağlıklı olan kiloyu korumakta zorlanırlar.
• Ciltte koyulaşma: Özellikle boynun kıvrımlarında, koltuk altlarında, kasıklarda (bacak araları) ve göğüslerin altında koyu renkli cilt lekeleri oluşabilir. Bu durum akantozis nigrikans olarak bilinir.
• Kistler: Polikistik over sendromuna sahip birçok kişinin yumurtalıkları ultrasonda daha büyük veya çok sayıda folikülle (yumurta kesesi kistleri) görünür.
• Et benleri: Derideki et benleri fazladan deriden oluşan küçük kanatçıklardır. Genellikle koltuk altlarında veya boyunda bulunurlar.
• Saç incelmesi: Polikistik over sendromuna sahip kişilerin başlarındaki saçlar dökülebilir veya kelleşmeye başlayabilir.
• Kısırlık: Polikistik over sendromuna, kadınlarda kısırlığın en yaygın nedenidir. Düzenli veya sık yumurtlamamak gebe kalamamakla sonuçlanabilir.

Polikistik Over Sendromu Olduğu Halde Herhangi Bir Belirti Olmayabilir mi?

Polikistik over sendromuna sahip olup herhangi bir belirti göstermemek mümkündür. Birçok kişi hamile kalmakta zorlanana veya bilinmeyen nedenlerle kilo alana kadar bu hastalığa sahip olduğunu fark etmez. Belirtilerin fark edilebilecek kadar şiddetli olmadığı hafif polikistik over sendromuna sahip olmak da mümkündür.

Polikistik Over Sendromunun Ana Nedeni Nedir?

Polikistik over sendromunun kesin nedeni bilinmemektedir. Genetiğin bir rol oynadığına dair kanıtlar vardır. En önemlisi obeziteye sahip olmak üzere aşağıdakiler gibi diğer bazı faktörler de polikistik over sendromuna neden olmada rol oynar:

• Androjen adı verilen erkeklik hormonlarının daha yüksek seviyelerde olması: Yüksek androjen seviyeleri yumurtalıkların yumurta bırakmasını engeller, bu da düzensiz adet döngülerine neden olur. Düzensiz yumurtlama ayrıca yumurtalıklarda küçük, sıvı dolu keselerin gelişmesine yol açabilir. Yüksek androjen ayrıca kadınlarda akne ve aşırı tüylenmeye neden olur.
• İnsülin direnci: İnsülin seviyelerindeki artış yumurtalıkların erkeklik hormonları (androjenler) üretmesine ve salgılamasına neden olur. Artan erkeklik hormonları yumurtlamayı baskılar ve polikistik over sendromunun diğer semptomlarına katkıda bulunur. İnsülin vücudun glikozu (şeker) işlemesine ve enerji için kullanmasına yardımcı olur. İnsülin direnci, vücudun insülini doğru şekilde işlemediği ve kanda yüksek glikoz seviyelerine yol açtığı anlamına gelir. İnsülin direnci olan tüm bireylerde yüksek glikoz veya diyabet görülmez ancak insülin direnci diyabete yol açabilir. Aşırı kilolu veya obez olmak da insülin direncine katkıda bulunabilir. Kan glikozu normal olsa bile yüksek insülin seviyesi insülin direncine işaret edebilir.
• Düşük dereceli enflamasyon: Polikistik over sendromuna sahip kişilerde kronik düşük dereceli enflamasyon olma eğilimindedir. Doktor C-reaktif protein (CRP) ve beyaz kan hücreleri seviyelerini ölçen kan testleri yapabilir, bu da vücuttaki iltihaplanma seviyesini gösterebilir.

Polikistik Over Sendromu Düşüğe Neden Olabilir mi?

Polikistik over sendromuna sahip olmak belirli gebelik komplikasyonları için riski artırabilir ancak çoğu kadın başarılı bir şekilde gebelik taşıyabilir. Polikistik over sendromunun gebelikle ilgili diğer komplikasyonları arasında şu riskler yer alır:

• Gestasyonel diyabet, preeklampsi ve yüksek tansiyon.
• Obezite, diyabet veya yüksek tansiyon nedeniyle erken doğum (37. gebelik haftasından önce doğum) veya sezaryen doğum.

Polikistik Over Sendromu Nasıl Teşhis Edilir?

Çoğu durumda doktor, kişiyi muayene ettikten ve onun belirtilerini tartıştıktan sonra polikistik over sendromu teşhisi koyabilir. Teşhise yardımcı olmak için kan testleri isteyebilir veya ultrason çekebilir.

Doktor teşhis için şunları yapacaktır:

• Belirtileri ve tıbbi geçmişi hakkında kişiyle konuşacaktır.
• Biyolojik ailenin tıbbi geçmişini soracaktır.
• Kiloyu ve kan basıncını ölçecektir.
• Özellikle aşırı yüz kılları, saç dökülmesi, akne, renksiz cilt ve et benleri arayarak fiziksel bir muayene yapacaktır.
• Anormal kanamanın diğer nedenlerini aramak için pelvik muayene yapacaktır.
• Hormon düzeylerini ve glikoz seviyelerini kontrol etmek için kan testleri isteyecektir.
• Yumurtalıklara bakmak, rahim zarının kalınlığını kontrol etmek ve anormal kanamanın diğer nedenlerini aramak için pelvik ultrason çekecektir.

Polikistik Over Sendromunun Teşhisi İçin Üç Belirti Nedir?

Genel olarak doktorlar, üç belirtiden en az ikisine sahip olan kişilere polikistik over sendromu tanısı koyarlar:

• Düzensiz veya kaçırılmış adet dönemleri. Polikistik over sendromuna sahip bazı kişiler regl olduklarında çok ağır kanama geçirirler.
• Akne veya aşırı kıllanma gibi aşırı androjen belirtileri ya da yüksek androjen seviyelerini doğrulayan bir kan testi.
• Büyümüş yumurtalıklar veya ultrasonda yumurtalıkların polikistik görünümü (Birçok kişide kist gelişmeyebilir).

Polikistik Over Sendromu Nasıl Tedavi Edilir?

Doktor tedaviyi belirtilere, tıbbi geçmişe, diğer sağlık koşullarına ve hamile kalmak istenip istemediğine göre belirleyecektir. Tedaviler ilaçları, yaşam tarzı değişikliklerini veya her ikisinin bir kombinasyonunu içerebilir.

Hamile kalmak planlanmıyorsa tedaviler şunları içerir:

• Hormonal doğum kontrolü: Seçenekler arasında doğum kontrol hapları, bantlar, iğneler, vajinal halka veya rahim içi araç bulunur. Hormonal doğum kontrolü adet döngüsünü düzenlemeye yardımcı olur, bazı formlar ayrıca akneyi iyileştirir ve aşırı kıllanmaya yardımcı olur.
• İnsülin duyarlılaştırıcı ilaç: Metformin diyabet tedavisinde kullanılan bir ilaçtır. Vücudun insülini işlemesine yardımcı olarak çalışır. İnsülin kontrol altına alındığında, polikistik over sendromuna sahip bazı kişiler adet döngülerinde iyileşmeler görürler.
• Androjenleri bloke eden ilaçlar: Bazı ilaçlar androjenlerin etkisini engelleyebilir. Bu, akne veya kıllanmanın kontrol altına alınmasına yardımcı olur. Kişi böyle bir tedavinin kendisi için uygun olup olmadığı konusunda doktoruyla konuşmalıdır.
• Yaşam tarzı değişiklikleri: Besleyici bir diyet uygulamak ve kişinin kendi için sağlıklı olan bir vücut ağırlığını koruması insülin seviyeleri üzerinde olumlu bir etkiye sahip olabilir.

Şimdi veya gelecekte hamile kalmak isteniyorsa, polikistik over sendromu tedavisi şunları içerir:

• Yumurtlamayı (yumurta bırakmayı) tetikleyen ilaçlar: Başarılı bir hamilelik yumurtlama ile başlar. Bazı ilaçların polikistik over sendromuna sahip kişilerde yumurtlamayı tetiklediği kanıtlanmıştır. Klomifen ve letrozol ilaçları ağızdan alınırken, gonadotropinler enjeksiyon yoluyla verilir.
• Ameliyat: Cerrahi bir prosedür, yumurtalıklarda androjen hormonları üreten dokuyu çıkararak yumurtlamanın yeniden sağlanmasına yardımcı olabilir. Daha yeni ilaçların mevcut olması nedeniyle cerrahlar bu prosedürü nadiren uygulamaktadır.
• İn vitro fertilizasyon: Bu, ilaç tedavisi yumurtlamaya yardımcı olmadığında polikistik over sendromuna sahip kişiler için bir seçenektir. Doktor rahme transfer etmeden önce yumurtayı bir laboratuvarda eşin spermiyle döller.

Polikistik Over Sendromu Tamamen Geçebilir mi?

Polikistik over sendromunun tümüyle ortadan kaldıran bir tedavi olmasa doktor belirtileri yönetmeye yardımcı olabilir. Polikistik over sendromunun etkileri zamanla değişebilir, böylece durumun daha az farkına varılır ancak kişiyi kalıcı olarak iyileştiren bir tedavi yoktur

Hem Menopozda Olup Hem de Polikistik Over Sendromuna Sahip Olunabilir mi?

Menopoz sırasında yaşanan hormon değişiklikleri genellikle polikistik over sendromu semptomlarını giderir. Kişinin kaç yaşında olduğu önemli değildir, belirtileri yaşam kalitesini etkiliyorsa bir doktorla konuşmalıdır.

Polikistik Over Sendromu Olanlar Hamile Kalabilir mi?

Polikistik over sendromuna sahip kişiler hamile kalabilir. Polikistik over sendromu gebe kalmayı zorlaştırabilir ve aynı zamanda bazı gebelik komplikasyonları için riski artırabilir ancak polikistik over sendromuna sahip birçok kişi kendi başına hamile kalabilir. Doktor yumurtlamaya yardımcı olacak bir tedavi planı geliştirmek için kişiyle birlikte çalışacaktır. Tedavi planı ilaç tedavisini veya tüp bebek (IVF) gibi yardımcı üreme teknolojilerini içerebilir. Tedavi planı ve sağlıklı bir hamilelik şansının nasıl artırılabileceği konusunda bir doktorla iletişime geçilmelidir.

Polikistik Over Sendromu veya Etkileri Önlenebilir mi?

Polikistik over sendromunu önlemenin kanıtlanmış bir yolu yoktur ancak belirtileri azaltmak için küçük adımlar atılabilir. Örneğin besleyici yiyecekler yemek, düzenli egzersiz yapmak ve vücut için sağlıklı bir kiloyu yönetmek polikistik over sendromunun etkilerinden kaçınmaya yardımcı olabilir.

Polikistik Over Sendromu Kişiyi Başka Sağlık Sorunları İçin Risk Altına Sokar mı?

Araştırmalar, polikistik over sendromunun aşağıdakiler başta olmak üzere çeşitli sağlık koşulları için riski artırabileceğini göstermektedir:

• Diyabet.
• Yüksek tansiyon.
• Kardiyovasküler hastalık.
• Endometrial hiperplazi.
• Endometriyal kanser.
• Uyku apnesi gibi uyku bozuklukları.
• Depresyon ve anksiyete.

Bu durumları geliştirme riskinin anlaşılabilmesi için bir doktorla görüşülmelidir.

Polikistik Over Sendromu ile Nasıl Başa Çıkılabilir?

Polikistik over sendromu ile başa çıkmanın en iyi yollarından biri sağlıklı bir vücut ağırlığını korumak, besleyici yiyecekler yemek ve düzenli egzersiz yapmaktır. Yaşam tarzında yapılacak bu değişiklikler hormon seviyelerini etkileyerek adet döngüsünü düzenleyebilir ve semptomları hafifletebilir. Aşırı tüylenme veya akne kişinin özgüvenini zedeliyorsa, kozmetik tedaviler veya bir dermatologla çalışmak yardımcı olabilir.

Son olarak kişi gebe kalmaya çalışıyorsa ve polikistik over sendromuna sahipse bu konuda asla yalnız olmadığınızı bilmelidir. Yaklaşık her 10 kişiden 1'inde polikistik over sendromu vardır. Doktor, eğer kişinin isteği buysa hamile kalmasına yardımcı olmak için onunla birlikte çalışacaktır.

Ne Zaman Bir Doktoru Ziyaret Etmek Gerekir?

Kişi polikistik over sendromuna sahip olduğundan şüpheleniyorsa bir sağlık uzmanına başvurmalıdır. Polikistik over sendromuna işaret edebilecek bazı belirtiler şunlardır:

• Düzensiz bir adet döngüsü. Adet döngüleri genellikle uzundur (dönemler arası 40 günden uzun).
• Aşırı kıllanma, akne veya aşırı androjen hormonlarının diğer belirtileri.
• Hamile kalmada zorluk.

Polikistik Over Sendromu Genetik midir?

Araştırmacılar polikistik over sendromunun nedenleri hakkında sürekli daha fazla şey öğrenmektedir. Bununla birlikte, bazı kanıtlar polikistik over sendromunun genetik veya kalıtsal bir bileşeni olduğunu göstermektedir. Bu, kişinin biyolojik ebeveyninde polikistik over sendromu varsa, onda da olma olasılığının daha yüksek olabileceği anlamına gelir.

Polikistik Over Sendromunu Hangi Hormonlar Etkiler?

Polikistik over sendromuna sahip kişilerde adet döngüsünü, yumurtlamayı ve muhtemelen gebe kalmayı bozan hormonal bir dengesizlik vardır. Bu hormonlar karmaşık bir ağ gibidir ve üreme sisteminin işlevi büyük ölçüde bunların dengesine bağlıdır. Polikistik over sendromunda rol oynayan hormonlar şunlardır:

• Androjenler (testosteron ve androstenedion gibi).
• Lüteinizan hormon (LH).
• Folikül uyarıcı hormon (FSH).
• Östrojen.
• Progesteron.
• İnsülin.

Polikistik Over Sendromu ve Endometriozis Arasındaki Fark Nedir?

Polikistik over sendromu ve endometriozis farklı durumlardır ancak her ikisi de yumurtalık kistlerine ve kısırlığa neden olabilir. Endometriozis, rahim zarının (endometrium) yumurtalıklar, vajina veya fallop tüpleri gibi başka yerlerde büyüdüğü bir durumdur. Tipik olarak pelvik ağrıya veya şiddetli adet kramplarına neden olur. Polikistik over sendromuna sahip kişilerde aşırı erkeklik hormonları nedeniyle düzensiz adetler, öngörülemeyen yumurtlama ve diğer fiziksel yan etkiler görülür.

Polikistik over sendromu, adet döngüsünü etkileyen ve diğer semptomlara neden olan yaygın bir durumdur. Kişi kendinde polikistik over sendromu olduğundan şüpheleniyorsa bir doktorla belirtileri hakkında konuşmalıdır. Yaşam tarzı değişiklikleri ve tıbbi tedaviler semptomları yönetmeye, diğer sağlık sorunları riskini azaltmaya ve hamile kalmaya (hedef hamilelikse) yardımcı olabilir.