Salmonella Nedir? Belirtileri Nelerdir? Nasıl Tedavi Edilir?

Salmonella Nedir? Belirtileri Nelerdir? Nasıl Tedavi Edilir? başlıklı yazımızda konuya dair detaylara değineceğiz. Salmonella veya salmonelloz; ishal, ateş ve mide ağrılarına neden olan Salmonella bakterisi enfeksiyonudur. Salmonella genellikle birkaç gün içinde kendiliğinden geçer. Dehidrasyonu önlemek için bol sıvı tüketilmelidir. Güvenli gıda işleme alışkanlıklarıyla ve hayvanlara dokunduktan sonra elleri yıkayarak Salmonella riskinizi azaltmak mümkündür.

Salmonella Nedir?

Salmonella bakterisi nedeniyle ishal ve mide ağrıları ile hastalanıldığında (gastroenterit) bu durum genellikle "Salmonella" olarak adlandırılır. Salmonella, ABD'de bakteriyel gıda zehirlenmesinin en yaygın şeklidir.

Hastalık, Salmonella bakterisinin tifo gibi farklı türlerinden kaynaklanan diğer hastalıklardan ayırmak için salmonelloz olarak da adlandırılır.

Salmonella’ya Yakalanınca Ne Olur?

Salmonella'ya yakalanıldığında, yeterli sayıda bakteri mide asidini ve bağışıklık sistemini aşarak kişiyi hasta etmiş demektir. Salmonella bakterileri bağırsakları kaplayan hücreleri istila eder ve tahrip eder. Bu da vücudun su emmesini zorlaştırarak mide kramplarına neden olabilir. Su vücudu, ishal şeklinde terk eder.

Salmonella İçin Kimler Daha Yüksek Risk Altındadır?

Herkes Salmonella’ya yakalanabilir ancak yaşa, hayat şartlarına ve bazı hastalık ve ilaçlara bağlı olarak enfeksiyon veya ciddi hastalık açısından daha yüksek risk altında olunabilir.

Aşağıdaki durumlarda Salmonella’ya yakalanma riski artar:

• Yüksek riskli hayvanların etrafında yaşıyor veya çalışılıyorsa. Buna tavuklar, ördekler, kaplumbağalar ve kertenkeleler dahildir.
• Antasit alınıyorsa veya yakın zamanda antibiyotik kullanıldıysa. Bu ilaçlar Salmonella’ya karşı savunmayı azaltır ve hastalanmayı kolaylaştırır.
• İnflamatuar bağırsak hastalığı (IBD) varsa. İBH'nin neden olduğu hasar enfeksiyon kapmayı kolaylaştırır.
• Kişi 5 yaşın altındaysa.

Aşağıdaki durumlarda Salmonella enfeksiyonu nedeniyle ciddi hastalıklara yakalanma riski daha yüksektir:

• Kişi 65 yaşın üzerinde veya 12 ayın altındaysa.
• Bağışıklık sistemi zayıfsa (HIV, kemoterapi veya diğer hastalıklar ya da ilaçlar nedeniyle).
• Orak hücre hastalığı varsa. Orak hücre hastalığı kişiyi Salmonella’nın nadir bir komplikasyonu olan osteomiyelit riski altına sokar.

Salmonella Ne Kadar Yaygındır?

Salmonella en yaygın gıda zehirlenmesi türlerinden biridir. Sadece ABD'de her yıl bir milyondan fazla insan Salmonella’ya yakalanmakta ve 26.500'ü hastaneye yatırılmaktadır. ABD'de her yıl Salmonella nedeniyle yaklaşık 420 ölüm gerçekleşmektedir.

Salmonella Salgınlarının Yaygın Nedenleri Nelerdir?

Fıstık ezmesi, paketlenmiş etler, dondurulmuş gıdalar ve ürünler de dahil olmak üzere birçok gıda türü Salmonella salgınlarına neden olmuştur. Hayvanlardan kaynaklanan Salmonella salgınları arasında evcil kaplumbağalar, kertenkeleler, tavuklar, kirpiler ve kobaylar bulunmaktadır.

Salmonella Zehirlenmesinin Belirtileri Nelerdir?

Salmonella belirtileri, Salmonella bakterisine maruz kaldıktan birkaç saat ila birkaç gün sonra ortaya çıkar. Salmonella belirtileri mideyi ve bağırsakları etkiler ve şunları içerir:

• İshal (bazen kanlı)
• Ateş
• Mide ağrıları veya krampları
• Mide bulantısı ve kusma
• Baş ağrısı

Bu belirtilerin bazılarına veya hepsine sahip olmak mümkündür.

Salmonella Her Zaman Kusmaya Sebep Olur mu?

Salmonella zehirlenmesi geçirildiğinde her zaman kusulmaz. En yaygın belirtiler ishal ve ateştir ancak bazen kusma da yaşanabilir.

Salmonella Dışkısı Neye Benzer?

Salmonella olunduğunda, dışkı genellikle cıvıktır ve çok fazla tuvalete çıkmak gerekebilir. Dışkının içinde kan olabilir. Dışkıda kan varsa doktoru aramak veya ziyaret etmek gerekir.

Salmonella’ya Ne Sebep Olur?

Salmonella zehirlenmesine Salmonella bakterisi neden olur. Vücuda, yok edebileceğinden daha fazla Salmonella bakterisi girdiğinde; ateş, ishal ve diğer mide (gastrointestinal) sorunlarına neden olan bir enfeksiyon kapılır.

Salmonella bakterileri insanların ve hayvanların bağırsaklarında yaşar ancak yediğimiz, içtiğimiz ve dokunduğumuz şeyler de kontamine olabilir. Bunlar örneğin:

• Çiğ yumurta ve yumurta kabukları.
• Çiğ kırmızı et, deniz ürünleri ve kümes hayvanları.
• Meyve ve sebzeler.
• Pastörize edilmemiş süt veya peynir.
• Arıtılmamış su.
• Hayvanların ve yaşadıkları yerlerin kürkleri, tüyleri, pulları, derileri ve kakaları (dışkıları).
• Salmonella bakterisi ile enfekte olmuş birinin etrafındaki yüzeyler.

Salmonella Nasıl Bulaşır?

Salmonella'ya yakalanmanın en yaygın yolu az pişmiş gıdalar veya gıdaların uygunsuz şekilde hazırlanmasıdır. Örneğin:

• Pişmemiş veya az pişmiş et, kümes hayvanları, deniz ürünleri veya yumurta yemek.
• Kontamine meyve ve sebzeleri yemek.
• Kontamine su veya pastörize edilmemiş süt içmek.
• Yemek hazırlarken ve yerken elleri yıkamamak.

Salmonella bakterisi ile enfekte olmuş hayvanlardan ve insanlardan da Salmonella alınabilir. Bir hayvana dokunulduğunda Salmonella bakterisi kişinin ellerine bulaştırabilir ve ardından ağza aktarılabilir. Neredeyse her hayvan Salmonella enfeksiyonuna sahip olabilir veya kürkünde, tüylerinde, pullarında veya derisinde Salmonella bakterisi taşıyabilir. Buna aşağıdaki hayvanlar dahildir:

• Amfibiler (kurbağalar ve kara kurbağaları).
• Sürüngenler (kaplumbağalar, kertenkeleler ve yılanlar).
• Kuşlar (tavuk, ördek, hindi ve yabani kuşlar).
• Çiftlik hayvanları (inekler, keçiler, koyunlar ve domuzlar).
• Evcil hayvanlar (köpekler, kediler, kuşlar ve küçük hayvanlar).

Salmonella Hangi Gıdalarda Bulunur?

Hemen hemen tüm pişmemiş gıdalara Salmonella bakterisi bulaşmış olabilir ancak çoğu insan pişmemiş veya az pişmiş kümes hayvanları veya yumurtadan hastalanır.

Salmonella'nın Kokusu Var mıdır?

Salmonella bakterisinin kokusu yoktur. Salmonella bakterisi bulaşmış yiyecekler genellikle normal kokar ve normal görünür.

Salmonella Bulaşıcı mıdır?

Salmonella bulaşıcıdır, başka bir kişiden veya hatta evcil hayvandan Salmonella enfeksiyonu kapılabilir. Kişi tuvalete gittikten sonra veya hastayken ellerini yıkamazsa, yüzeyleri ve yiyecekleri kirletebilir ve Salmonella’yı diğer insanlara yayabilir.

Salmonella Nasıl Teşhis Edilir?

Salmonella teşhisi dışkı, kan veya başka bir numunenin test edilmesiyle konur. Sağlık uzmanı kişiye fiziksel bir muayene yapacak ve belirtileri ile sağlık geçmişi hakkında sorular soracaktır.

Salmonella’nın Teşhisi İçin Hangi Testler Yapılır?

• Dışkı örneği: Kişinin kendi evinde dışkı örneği vermesi mümkündür. Sağlık uzmanı kişiye steril bir kap ve numunenin nasıl alınacağına dair talimatlar verecektir. Bir laboratuvar, örneği Salmonella bakterisi belirtileri açısından test edecektir.
• Kan örneği: Sağlık uzmanı koldan bir iğne ile kan alacaktır. Bir laboratuvar kan örneğinden Salmonella bakterilerini kültürleyecektir (büyütmeye çalışacaktır).
• Diğer örnekler: Doktor Salmonella testi için idrar veya bir yaradan (apse) alınan örnek gibi diğer vücut sıvılarını veya dokularını kullanabilir.

Salmonella Nasıl Tedavi Edilir?

Salmonella genellikle ilaçla tedavi edilmez. Kişi ciddi şekilde hastaysa veya komplikasyon riski yüksekse, sağlık uzmanı onu antibiyotiklerle tedavi edecektir. Şiddetli ishali varsa hastaneye yatırılması gerekebilir.

Bol miktarda sıvı içilmelidir. Kişi susuz kalırsa sağlık uzmanı damar yolundan sıvı verebilir.

Salmonella Tedavisinde Hangi İlaçlar Kullanılır?

Salmonella enfeksiyonu için antibiyotiğe ihtiyaç varsa, sağlık uzmanı aşağıdakileri içeren bir reçete yazabilir:

• Siprofloksasin
• Ceftriaxone
• Trimetoprim-sülfametoksazol (TMP/SMX)
• Azitromisin

Salmonella Semptomlar Nasıl Yönetilebilir?

Salmonella semptomlarını yönetmenin en önemli yolu dehidrasyonu önlemek için bol sıvı tüketmektir. Hidratlı kalmaya yardımcı olan sıvılar aşağıdakileri içerir:

• Su.
• Spor içecekleri.
• Su eklenmiş %100 meyve suları.
• Et suyu.
• Oral rehidrasyon solüsyonları (Pedialyte gibi).
• Yetişkinler için loperamid ve bizmut subsalisilat gibi reçetesiz satılan ilaçlar ishali durdurmaya yardımcı olabilir. Çocuk doktoruyla konuşmadan çocuklara veya bebeklere ishal ilaçları verilmemelidir.

Salmonella Kendiliğinden Geçebilir mi?

Salmonella genellikle kendiliğinden geçer ancak önce birkaç günlük semptomları atlatmak gerekebilir. Susuz kalmamak için bol sıvı alındığından emin olunmalıdır.

Salmonella Nasıl Önlenebilir?

Güvenli gıda hazırlama uygulamalarını takip ederek ve hayvanların etrafında dikkatli olarak Salmonella riskini büyük ölçüde azaltmak mümkündür.

Salmonella Riskini Azaltmak İçin Güvenli Gıda Hazırlama Uygulamaları Nelerdir?

Pişirme ve pastörizasyon gıdalardaki Salmonella bakterilerini öldürür. Yiyecek hazırlarken Salmonella riskini azaltmanın birkaç yolu vardır:

• Kişi hastaysa başkaları için yemek yapmamalıdır.
• Tuvalete gittikten sonra eller daima su ve sabunla yıkanmalıdır.
• Yemek hazırlamadan veya yemeden önce ve sonra eller yıkanmalıdır.
• Yemek hazırlama ve yeme yüzeyleri ve mutfak aletleri kullanmadan önce ve sonra yıkanmalıdır.
• Yemeden önce gıdalar güvenli bir sıcaklıkta pişirilmelidir.
• Çiğ et, kümes hayvanları, deniz ürünleri veya yumurta ile çalışırken başka hiçbir gıdaya dokunulmamalıdır.
• Sebze ve meyveler kesmeden, yemeden veya pişirmeden önce yıkanmalı veya soyulmalıdır.
• Et, kümes hayvanları ve deniz ürünleri mümkün olan en kısa sürede soğutulmalı veya dondurulmalıdır.
• Pastörize edilmemiş süt veya pastörize edilmemiş sütle yapılmış yiyecekler yenilip içilmemelidir.
• Arıtılmamış su içilmemeli veya arıtılmamış suyla hazırlanmış yiyecekler tüketilmemelidir. Suyun arıtılmış olup olmadığından emin olunamıyorsa (örneğin seyahat ediliyorsa), içmek ve yemek pişirmek için şişelenmiş su kullanılmalıdır.

Salmonella Riskini Azaltmak İçin Güvenli Hayvan Yaklaşımı Nasıldır?

Hemen hemen her hayvan Salmonella enfeksiyonu geçirebilir veya kürkünde, tüylerinde, pullarında veya derisinde Salmonella bakterisi taşıyabilir. Enfekte olan hayvanların hasta görünmesi gerekmez. Tavuklar, ördekler, kaplumbağalar ve kertenkeleler Salmonella enfeksiyonu taşıma riski en yüksek olan hayvanlardır.

Hayvanlar tarafından taşınan Salmonella bakterisinden korunmak için yapılabilecek birkaç şey vardır:

• Hayvanlara (evcil hayvanlar dahil) veya onların yiyeceklerine, su kaplarına, kum kutularına, dışkılarına, kafeslerine veya oyuncaklarına dokunduktan sonra eller sabun ve suyla yıkanmalıdır.
• Hayvanlara dokunduktan sonra eller ağza götürülmemeli, kürklerini, tüyleri, pulları veya derileri öpülmemelidir.
• Kişinin bağışıklık sistemi zayıfsa veya 65 yaşından büyükse ya da 5 yaşından küçükse yüksek riskli hayvanlara dokunmamalıdır.
• Yüksek riskli hayvanların çevresinde veya yaşadıkları yerlerde bir şey yenip içilmemelidir.
• Evcil hayvanların yaşam alanları (akvaryum, kafes veya teraryum gibi) mümkünse dışarıda temizlenmelidir. Evcil hayvanların yaşam alanlarını, oyuncaklarını veya yeme içme kaplarını temizlemek için mutfak lavabosu kullanılmamalıdır.

Salmonella'da Hastalığın Seyri Nasıldır?

Salmonella genellikle kendi kendini sınırlar, yani birkaç günlük semptomlardan sonra tedavi olmaksızın kendiliğinden geçer. Çoğu zaman kişi, kendini daha iyi hissedene kadar evde kendi başına idare edebilir.

Kişinin bağışıklık sistemi zayıfsa veya orak hücre hastalığı varsa ya da Salmonellaya ciddi şekilde yakalanırsa, doktor antibiyotik tedavisi uygulayabilir.

Salmonella Ne Kadar Sürer?

Salmonella belirtileri genellikle 4 ila 7 gün arasında sürer. Belirtiler 3 günden sonra düzelmiyorsa bir sağlık uzmanına başvurulmalıdır.

Salmonella'nın Komplikasyonları Nelerdir?

Çoğu insanda Salmonella komplikasyonları görülmese de daha ciddi hastalık belirtilerine karşı tetikte olunmalıdır. Salmonellanın bazı komplikasyonları arasında dehidrasyon, bakteriyemi, osteomiyelit ve reaktif artrit yer alır.

Dehidrasyon

İshal veya kusma nedeniyle kaybedilen sıvılar yerine konmazsa susuz kalınabilir. Ciddi dehidrasyon, hayati tehlike yaratabilir. Aşağıdakiler de dahil olmak üzere ciddi dehidrasyon belirtileri yaşanırsa en yakın acil servise gidilmelidir:

• Kafa karışıklığı
• Koyu renkli idrar veya normalden daha az idrar
• Baş dönmesi, halsizlik veya sersemlik
• Ağız veya boğaz kuruluğu
• Yüksek kalp hızı
• İştah kaybı
• Kızarmış (kırmızı) cilt
• Kas krampları
• Üşüme
• Kabızlık

Bakteriyemi/Sepsis

Salmonella kan dolaşımına girerse (bakteriyemi), diğer organ ve dokuları enfekte etmeye başlayabilir. Bu durum kemiklerde veya eklemlerde ya da beynin, kalbin veya kalp kapakçıklarının iç yüzeyinde iltihaplanmaya neden olabilir. Bakteriyemi, bağışıklık sisteminin vücuda saldırmaya başladığı, yaşamı tehdit eden bir durum olan sepsise yol açabilir.

Sepsis, menenjit, perikardit veya endokardit belirtileri varsa acil servise başvurulmalıdır.

Salmonella Osteomiyeliti

Kişi orak hücre hastalığı ile yaşıyorsa osteomiyelit adı verilen ve kemikte nadir görülen Salmonella enfeksiyonu için yüksek risk altındadır. Kişi Salmonella geçirdiyse ve aşağıdakilere sahipse bir sağlık uzmanınıza görünmelidir:

• Sırt veya kemik ağrısı
• Hareket etmeyi zorlaştıran ağrı
• Vücudun şişmiş, kırmızı veya sıvı (irin) ile dolu kısımları

Reaktif Artrit

Bazen bağışıklık sistemi bir hastalıkla savaşmaya çalışırken yanlışlıkla vücudun sağlıklı kısımlarına saldırır. Reaktif artrit belde, eklemlerde ve gözlerde iltihaplanmaya neden olur. Reaktif artrit belirtileri aşağıdakiler gibidir:

• Bel ağrısı
• Eklem ağrısı, sertlik ve şişlik
• Sık sık idrara çıkma ihtiyacı
• İşerken yanma hissi
• Konjonktivit (pembe göz)
• İshal ve karın ağrısı
• Ağız yaraları
• Kızarıklık

Salmonella Öldürür mü?

Vücudun diğer bölgelerine yayılırsa veya sepsise neden olursa Salmonella’dan ölmek mümkündür ancak bu son derece düşük bir ihtimaldir. ABD'de her yıl milyonlarca Salmonella enfeksiyonundan sadece 420 kişi ölmektedir.

Ne Zaman Doktoru Ziyaret Etmek Gerekir?

Belirtiler birkaç gün sonra düzelmezse sağlık uzmanıyla iletişime geçilmelidir. Aşağıdakiler dahil olmak üzere ciddi hastalık veya dehidrasyon belirtileri varsa acil servise başvurulmalıdır:

• Yüksek ateş
• Dışkıda kan görülmesi
• Sık sık kusma, yiyecek veya sıvıları tutamama
• Koyu renkli idrar veya normalden daha az idrar
• Ağız veya boğaz kuruluğu
• Ayağa kalkıldığında baş dönmesi hissetmek

Doktora Hangi Sorular Sorulmalıdır?

• Belirtilerimi evde nasıl yönetebilirim?
• Susuz kalmamanın en iyi yolu nedir?
• Belirtilerim kötüleşir veya değişirse ne yapmalıyım?
• Hangi belirtiler sizi aramamı veya acil servise gitmemi gerektirir?

Salmonella zehirlenmesi yaygındır. Rahatsız edici olsa da genellikle şiddetli değildir. Bol sıvı tüketilmeli ve belirtiler birkaç gün içinde iyileşmezse bir sağlık uzmanınıza başvurulmalıdır. Kişinin bağışıklık sistemi zayıfsa veya kişi Salmonella’dan kaynaklanan komplikasyonlar açısından yüksek risk altındaysa, enfeksiyonu tedavi etmek için antibiyotik kullanılmasının gerekip gerekmediği konusu doktora danışılmalıdır.