Ankilozan Spondilit (AS) Nedir? Belirtileri Nelerdir? Nasıl Tedavi Edilir?

Ankilozan Spondilit (AS) Nedir? Belirtileri Nelerdir? Nasıl Tedavi Edilir? başlıklı yazımızda konuya dair detaylara değineceğiz. Ankilozan spondilit bel ağrısına neden olan bir artrit türüdür. Kalça ağrısı ve gelip gidebilen sırt tutulması gibi semptomlar görülebilir. Zamanla omurgadaki omurlar kaynaşabilir ve sertleşebilir (ankiloz). Egzersiz, ağrıyı hafifletmenin ve esnekliği korumanın en iyi yollarından biridir. Ağrı kesiciler ve diğer bazı ilaçlar ankilozan spondilite yardımcı olabilir.

Ankilozan Spondilit Nedir?

Ankilozan spondilit kronik (uzun süreli) omurga iltihabına neden olan bir artrit türüdür. Ankilozan spondilit, omurganın tabanı ile pelvis arasında bulunan sakroiliak eklemleri iltihaplandırır. Sakroiliit adı verilen bu iltihaplanma ankilozan spondilitin ilk belirtilerinden biridir. Enflamasyon genellikle omurgayı oluşturan kemikler olan omurlar arasındaki eklemlere yayılır. Bu durum spondilit olarak bilinir.

Ankilozan spondilitli bazı kişiler şiddetli, kalıcı sırt ve kalça ağrısı ve tutukluk yaşarlar. Diğerleri ise gelip giden daha hafif semptomlara sahiptir. Zamanla yeni kemik oluşumları omur bölümlerini birbirine kaynaştırarak omurgayı sertleştirebilir. Bu durum ankiloz olarak adlandırılır.

Ankilozan Spondilit Ne Kadar Yaygındır?

Ankilozan spondilit, spondiloartropatiler olarak bilinen bir grup hastalığa aittir. Her 1.000 Amerikalıdan 3 ila 13'ü bu hastalıklardan birine sahiptir.

Kimler Ankilozan Spondilit Hastası Olabilir?

Kadınlardan çok erkekleri etkilemesine rağmen herkes ankilozan spondilite yakalanabilir. Belirtiler genellikle 17 ila 45 yaş arasındaki kişilerde görülür. Ankilozan spondilitin genetik bir bağlantısı vardır ve ailesel olarak görülebilir.

Ankilozan Spondilite Neler Sebep Olur?

Ankilozan spondilit hastalarının yaklaşık %95'inde insan lökosit antijen-B geninde (HLA-B) bir varyasyon vardır. Bu değişmiş veya mutasyona uğramış gen, hastalık riskini artıran HLA-B27 adlı bir protein üretir. Bununla birlikte, mutasyona uğramış HLA-B genine sahip çoğu insan ankilozan spondilite yakalanmaz. Aslında ankilozan spondilitli bir ebeveynden mutasyona uğramış geni miras alan çocukların %80'inde hastalık gelişmez. 60'tan fazla gen bu durumla ilişkilendirilmiştir.

Aşağıdaki durumlardan birine sahip olmak da riski artırabilir:

• Crohn hastalığı
• Ülseratif kolit
• Sedef hastalığı

Ankilozan Spondilitin Belirtileri Nelerdir?

Belirtiler tipik olarak 17 ila 45 yaşları arasında ortaya çıkar ancak daha küçük çocuklarda veya daha yaşlı yetişkinlerde de gelişebilir. Bazı kişilerde sürekli ağrı görülürken, diğerlerinde daha hafif semptomlar görülür. Semptomlar ara sıra alevlenebilir (kötüleşebilir) ve iyileşebilir (remisyona girebilir). Kişinin ankilozan spondiliti varsa aşağıdakiler yaşanabilir:

• Bel ağrısı ve sertlik
• Kalça ağrısı
• Eklem ağrısı
• Boyun ağrısı
• Nefes almada güçlük
• Yorgunluk
• İştahsızlık ve açıklanamayan kilo kaybı
• Karın ağrısı ve ishal
• Deri döküntüsü
• Görme problemleri

Ankilozan Spondilit Nasıl Teşhis Edilir?

Ankilozan spondiliti kesin olarak teşhis eden bir test yoktur. Doktor, kişinin belirtilerini ve aile geçmişini inceledikten sonra fiziki bir muayene yapacaktır. Doktor tanıya yardımcı olması için aşağıdaki testlerden bir veya daha fazlasını isteyebilir:

• Görüntüleme taramaları: Manyetik rezonans görüntüleme (MR) taramaları omurga sorunlarını geleneksel röntgenlerden daha erken tespit edebilir. Yine de doktor, kişinin artrit olup olmadığını kontrol etmek veya diğer sorunları ekarte etmek için omurga röntgeni isteyebilir.
• Kan testleri: Kan testleri HLA-B27 geninin varlığını kontrol edebilir. Avrupa kökenli insanların yaklaşık %8'i bu gene sahiptir ancak bunların sadece dörtte birinde ankilozan spondilit gelişir.

Ankilozan Spondilitin Komplikasyonları Nelerdir?

Ankilozan spondilit omurgadan daha fazlasını etkileyebilir. Hastalık leğen kemiği, omuzlar, kalçalar ve dizler ile omurga ve kaburgalar arasındaki eklemleri iltihaplandırabilir. Ankilozan spondilitli kişiler omurga kırıklarına daha yatkındır. Diğer komplikasyonlar şöyledir:

• Kaynaşmış omurlar (ankiloz)
• Kifoz (omurganın öne doğru eğriliği)
• Osteoporoz
• Ağrılı göz iltihabı (iritis veya uveitis) ve ışığa karşı hassasiyet (fotofobi)
• Aortit, aritmi ve kardiyomiyopati dahil olmak üzere kalp hastalığı
• Nefes almayı etkileyen göğüs ağrısı
• Çene iltihabı
• Kauda ekina sendromu (sinir yara izi ve iltihabı)

Ankilozan Spondilit Nasıl Tedavi Edilir?

Ankilozan spondilit ömür boyu süren bir durumdur. Tedavisi olmamakla birlikte tedaviler uzun vadeli komplikasyonları önleyebilir, eklem hasarını azaltabilir ve ağrıyı hafifletebilir.

Tedaviler aşağıdakiler gibidir:

• Egzersiz: Düzenli fiziksel aktivite hastalığın ilerlemesini yavaşlatabilir veya durdurabilir. Birçok kişi hareketsiz kaldığında daha kötü ağrı çeker. Hareket ağrıyı azaltıyor gibi görünmektedir. Doktor güvenli egzersizler önerebilir.
• Nonsteroidal antienflamatuvar ilaçlar: İbuprofen ve naproksen gibi nonsteroidal antienflamatuvar ilaçlar ağrı ve enflamasyonu hafifletir.
• Hastalık modifiye edici anti-romatizmal ilaçlar: Sulfasalazin gibi ilaçlar ağrıyı ve eklem şişliğini azaltır. Bu ilaçlar ayrıca iltihaplı bağırsak hastalığının neden olduğu lezyonları da tedavi eder. Biyolojik olarak adlandırılan daha yeni hastalık modifiye edici anti-romatizmal ilaçlar bağışıklık sistemini değiştirerek iltihabı kontrol etmeye yardımcı olur. Biyolojikler tümör nekroz faktörü (TNF) ve interlökin inhibitörlerini (IL-17) içerir.
• Kortikosteroidler: Enjekte edilebilir kortikosteroidler eklem ağrısı ve iltihabını geçici olarak hafifletir.
• Ameliyat: Ankilozan spondiliti olan az sayıda kişinin ameliyat olması gerekebilir. Eklem değiştirme ameliyatında yapay bir eklem yerleştirilir. Kifoplasti eğri bir omurgayı düzeltir.

Ankilozan Spondiliti Yönetmek veya Tedavi Etmek İçin Hangi Adımlar Atılabilir?

Standart ankilozan spondiliti tedavilerine ek olarak, bu adımlar da iltihap ve ağrıyı hafifletmeye yardımcı olabilir:

• Besleyici bir diyet uygulamak: Kızarmış yiyecekler, işlenmiş etler, yağ ve şeker oranı yüksek yiyecekler iltihap yapıcı etkiye sahip olabilir. Akdeniz diyeti gibi anti-inflamatuar diyetler inflamasyonla mücadeleye yardımcı olabilir.
• Sağlıklı bir kiloyu korumak: Obezite ve aşırı kilo, eklemler ve kemikler üzerinde baskı oluşturur.
• Alkol tüketimini sınırlamak: Çok fazla alkol almak kemikleri zayıflatabilir ve osteoporoz riskini artırabilir.
• Sigara içmeyi bırakmak: Tütün kullanımı omurga hasarını hızlandırır ve ağrıyı şiddetlendirir. Sağlık uzmanları sigarayı bırakmaya yardımcı olabilir.

Ankilozan Spondilit Nasıl Önlenebilir?

Ankilozan spondilitin bilinen bir nedeni olmadığından bunu önlemenin herhangi bir yolu yoktur.

Ankilozan Spondiliti Olan Kişilerde Hastalığın Seyri Nasıldır?

Ankilozan spondilit semptomları yaşlandıkça giderek kötüleşebilir. Durum nadiren sakat bırakıcı veya hayatı tehdit edicidir. Yine de eklem ağrısı gibi semptomlar sevilen şeyleri yapma becerisini engelleyebilir. Erken müdahaleler iltihaplanmayı ve ağrıyı hafifletebilir. Fiziksel aktivite ve bazı ilaçların kombinasyonu hastalığın seyri konusunda yardımcı olabilir.

Ne Zaman Bir Doktora Başvurmak Gerekir?

Ankilozan spondiliti hastası olanlar aşağıdaki durumlarla karşılaşırsa bir sağlık uzmanına başvurmalıdır:

• Göğüs ağrısı
• Nefes almada güçlük
• Görme sorunları
• Şiddetli sırt ağrısı veya diğer eklem ağrıları
• Omurga sertliği
• Açıklanamayan kilo kaybı

Doktora Hangi Soruları Sorulmalıdır?

Ankilozan spondiliti olanların doktoruna aşağıdaki soruları sorması faydalı olacaktır:

• Neden ankilozan spondilit oldum?
• Ankilozan spondilit için en iyi tedavi nedir?
• Tedavinin riskleri ve yan etkileri nelerdir?
• Durumu yönetmek için hangi yaşam tarzı değişikliklerini yapmalıyım?
• Ailemde ankilozan spondilit gelişme riski var mı? Eğer öyleyse, genetik testler yaptırmalı mıyız?
• Diğer artrit türleri veya sırt sorunları için risk altında mıyım?
• Ne tür bir bakıma ihtiyacım olacak?
• Komplikasyon belirtilerine dikkat etmeli miyim?

Ankilozan spondilit çoğunlukla omurgayı etkileyen bir artrit türüdür. Tam bir tedavisi olmayan ve ömür boyu süren bir rahatsızlıktır. Bununla birlikte egzersiz, ilaçlar ve yaşam tarzı değişiklikleri semptomları yönetmeye yardım edebilir ve böylece uzun ve üretken bir yaşamın tadını çıkarmak mümkün olabilir. Ankilozan spondilitli birinin ciddi şekilde engelli hale gelmesi nadirdir. Aktif kalmak ve semptomları yönetmek için atılabilecek adımlar hakkında uzman bir doktorla görüşülmelidir.