Uyuz Hastalığı Tanı ve Tedavisi

Bu makalemizde; Uyuz Hastalığı Nedir? Uyuz Hastalığının Belirtileri Nelerdir? Uyuz Hastalığında Kimler Risk Grubundadır? Uyuz Türleri Nelerdir? Uyuz Hastalığı Tedavisi Nedir, Ne Kadar Sürer? Uyuz Hastalığından Nasıl Korunulur? Sorularını yanıtlıyoruz. 

Uyuz Hastalığı Nedir?

Uyuz hastalığı, ciltte parazit enfeksiyonu oluşturan oldukça bulaşıcı bir deri rahatsızlığıdır. Sarcoptes scabiei adlı parazitin neden olduğu uyuz, genellikle ciltte kaşıntı, kızarıklık ve döküntü ile kendini gösterir. Bu parazit, cildin üst tabakalarında tüneller açarak ve yumurtalarını bırakarak enfeksiyonu yayar. Uyuz, genellikle doğrudan cilt teması yoluyla bulaşır; bu nedenle enfekte bireylerle temas veya ortak kullanılan eşyalar aracılığıyla yayılabilir.

Uyuz Hastalığının Belirtileri Nelerdir?

• Özellikle gece saatlerinde artan yoğun kaşıntı.
• Kalın kabukların oluşumu.
• Deri kıvrımlarında; örneğin parmak araları, bilekler, koltuk altları, göbek deliği çevresi ve meme uçlarında görülen döküntüler.
• Ciltte tünel gibi iz şeklinde gri-beyaz kabarık çizgiler.
• Sıcak suyla banyo yapmanın kaşıntıyı artırması.
• Kaşınma sonucunda meydana gelen enfekte şişlikler ve yaralar.
• Genital bölgede sıvı dolu lezyonların oluşması.
• Bebek ve çocukların baş, yüz, boyun, avuç içi ve ayak tabanlarında kaşıntı ve kızarıklık belirtileri görülmesi.

Uyuz Hastalığında Kimler Risk Grubundadır?

Uyuz hastalığı temasla bulaşır. Bu nedenle bu kişilerin kullandıkları eşyaları kullanmak hastalığın bulaşmasına sebep olabilmektedir. Yakın temas, aynı eşyaları kullanmak, cinsel ilişki gibi yollarla hastalığın kişiden kişiye geçişi olabilir. Ortalama olarak 15-20 dakikalık bir temas süresi uyuzun bulaşması için yeterlidir. Herkes uyuz olabilir ve herkes risk altındadır. 

Uyuz Türleri Nelerdir?

1. Klasik Uyuz: En yaygın formdur ve "Sarcoptes scabiei" paraziti tarafından oluşturulur. Klasik uyuz hastalığında, vücutta yuvalanan akar sayısı genellikle 10-15 arasındadır. Derinin üst tabakasında tüneller açarlar, kaşıntı, kızarıklık ve küçük kabarcıklarla kendini gösterir. Genellikle el parmak araları, bilekler, dirsekler, bel çevresi, genital bölge ve koltuk altlarında görülür. 
2. Nodüler Uyuz: Daha nadir bir türdür ve tedavi sonrası uzun süre devam eden sert, kaşıntılı nodüllerle karakterizedir. Genellikle genital bölgede, kalçalarda veya uyluklar da görülür ve tedaviye rağmen nodüller uzun süre kalabilir.
3. Norveç Uyuzu (Kabuklu Uyuz): Nadir ama ağır bir formdur. Bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde görülür. Deride yoğun kabuklanma ve kalınlaşma ile karakterizedir ve diğer uyuz türlerine göre daha bulaşıcıdır.
4. Hayvan Uyuzu (Zoonotik Uyuz): Hayvanlardan insanlara bulaşabilen bir türdür. Genellikle hafif seyreder ve kısa sürede kendiliğinden iyileşir. Hayvanlara özgü parazitler insan derisinde uzun süre yaşayamaz.
5. Çocuk Uyuzu: Bebeklerde ve küçük çocuklarda görülen özel bir formdur. Baş, boyun, avuç içi ve ayak tabanında kaşıntı ve döküntü ile kendini gösterir. Çocuklar, bağışıklık sistemleri zayıf olduğu için daha şiddetli belirtiler yaşayabilir. 

Uyuz Hastalığı Tedavisi Nedir, Ne Kadar Sürer?

Hastalığın tedavisinde uzman hekim permetrin içeren bir krem veya losyonu boyundan aşağıya uygulama yöntemini önerebilir. Bu ürün ciltte 8-24 saat bekletilerek akarların ve yumurtalarının öldürülmesine yardımcı olur. Alternatif olarak, antiparaziter bir ilaç olan ivermektin, ilk olarak tek doz verilip 1-2 hafta sonra ikinci dozla tedavi edilebilir. Uyuz tedavisinde doktorun talimatlarına uymak önemlidir; izinsiz ilaç kullanmak risklidir. İlaç tedavisine başlandığında, son 3 gün içinde giyilen tüm kıyafetler, yastık ve ayakkabı gibi ciltle temas eden eşyalar, 3 gün boyunca kapalı bir plastik torbada tutulmalı veya en az 60 derece sıcaklıkta yıkanarak akarların ölmesi sağlanmalıdır; çünkü akarlar insan vücudu dışında 3 gün boyunca yaşayabilir. Uyuz tedavisinde en yaygın olarak permetrin içeren kremler kullanılır. Bunun yanı sıra, kükürt ve benzil benzoat içeren kremler de tercih edilmektedir. Bazı durumlarda, ivermektin içeren haplar da etkili olabilir.

Uyuz Hastalığından Nasıl Korunulur?

Uyuz hastalığı, vücudunda uyuz akarı bulunan birinin kişisel eşyalarıyla (ten teması, yatak çarşafları, havlu ve kıyafetler) bulaşır. Bu nedenle, uyuzdan korunmak için toplu taşıma ve kalabalık ortamlarda hijyene özen gösterilmelidir. Temas yoluyla bulaşan bu hastalıktan kaçınmak için uyuzlu kişilerle temastan uzak durulmalı ve havlu, nevresim gibi kişisel eşyalar ortak kullanılmamalıdır.