Covid-19 Varyantları ve Aşıları

Bu makalemizde; “Covid-19 Neden Mutasyona Uğruyor?”  “Covid-19 Aşıları” Konularına  değiniyoruz. 

Covid-19 Neden Mutasyona Uğruyor?

Covid-19 ilk defa Çin’in Wuhan kentinde 2019’un Kasım ayında ortaya çıkmıştır. Buradan da dünyanın pek çok ülkesine yayılmıştır. Özellikle nüfusu çok kalabalık olan Hindistan, Endonezya gibi ülkelere geçişiyle yayılımı oldukça hızlanmıştır. Zamanla bu virüs kişiden kişiye geçiş yaparken bir takım varyasyonlar oluşmuştur. Varyasyonlar, Covid-19 virüsünün aminoasit dizilimlerinde meydana gelmektedir. Bunlar genellikle aminoasit sırasının yer değiştirmesi veya bazı aminoasitlerin yok olması şeklinde olabilir. Her çıkan varyant bir öncekinden daha etkili olmaktadır. 

Örneğin; Delta varyantında, klasik coronavirüs de görülen baş ağrısı gribal enfeksiyonlar gibi şikayetler görülmez. Daha çok bel, sırt ağrısı gibi kemik eklem sistemini etkileyen şikayetler ile kendini göstermektedir. Delta plus varyantı ise Delta varyantından da daha etkili ve ölümcül bir varyant olarak karşımıza çıkmakta ve Hindistan, İngiltere gibi ülkelerde görülmektedir. 

Covid-19 Aşıları

COVID-19'a karşı en yaygın kullanılan aşılar arasında mRNA aşıları (Pfizer-BioNTech, Moderna), vektör aşıları (AstraZeneca, Johnson & Johnson), inaktif virüs aşıları (Sinovac, Sinopharm) yer almaktadır. 

1. İnaktif Virüs Aşıları: Örneğin; Sinovac aşısı, inaktive edilmiş (öldürülmüş) SARS-CoV-2 virüsü kullanarak bağışıklık sistemiyle etkileşime girer. Bu yöntemle, virüsün hastalık yapma yeteneği ortadan kaldırılır, ancak bağışıklık sistemi virüsü tanıyıp tepki verebilir. Genellikle 2 doz olarak uygulanır ve her doz arasındaki süre, sağlık otoriteleri tarafından belirlenen süreye göre değişebilir. Sinovac, Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından acil kullanım için onaylanmıştır ve birçok ülkede COVID-19'a karşı etkin bir aşı seçeneği olarak kullanılmıştır. Bu aşının kullanımı, özellikle düşük ve orta gelirli ülkelerde geniş çapta yapılmaktadır.
2. Vektör Aşılar: Virüsün genetik materyalinin başka bir virüse özellikle solunum yolu enfeksiyonları yapan adenovirüse yüklenerek yapılan aşılardır. İngiltere’nin yapmış olduğu AstraZeneca ve Rusya’nın Sputnik-V aşısı bu aşılara örnektir. 
3. mRNA Aşıları: Bu aşıların etki mantığı; virüsün genetik materyalinin vücuda enjekte edilerek bu genetik materyalin vücudun ribozomlarında kopya edilmesi ve bu kopyanında vücudun bağışıklık sistemini aktive etmesi sonucu virüsün bulaşmasını engellemesi şeklinde olmaktadır. BioNTech ve Moderna (Spikevax) aşıları bu aşılara örnektir. 

Farklı aşılar farklı etkinlik oranlarına sahip olabilir, ancak tüm onaylı COVID-19 aşıları, hastalığı ağır şekilde geçirme riskini azaltmak ve ölüm oranlarını düşürmek için etkili olduğu kanıtlanmıştır. Özellikle 65 yaş üstü ve kronik rahatsızlığı olan kişilerde mutlaka aşılama yapılmalıdır. Birçok ülke, aşıları vatandaşlarına ücretsiz sunmaktadır ve dünya çapında bağışıklık oranlarını artırmak için sürekli olarak aşı kampanyaları yürütülmektedir.