Serebral Palsinin Tedavisi Mümkün Mü?

Serebral Palsinin Tedavisi Mümkün Mü? başlıklı yazımızda, bu hastalığa dair bütün detayları paylaşacağız. Serebral palsi, çocuklar arasında en yaygın motor fonksiyon bozukluklarından biridir. Doğum sırasında veya ömrün ilk iki yılında tam olarak olgunlaşmamış beynin hasar almasından kaynaklanan serebral palsi; kişinin kaslarını, hareketini ve koordinasyonunu kontrol etme yeteneğini etkiler.

Serebral Palsi Nedir?

Serebral palsi, tam olarak olgunlaşmamış beynin hareket ve duruş bozukluğuna neden olan bir hasarından kaynaklanır. Doğumdan önce, doğum sırasında ya da doğumdan sonraki ilk iki yılda ortaya çıkabilir.

Serebral palsili çocuklar ve yetişkinler şu sorunları yaşar:

• Kasları hareket ettirme,
• Kaslarıkontrol etme,
• Kasları koordine etme.

Serebral palsili bazı kişilerde zihinsel engeller, nöbetler, görme veya duyma güçlükleri de vardır. Serebral palsi tedavisinde; terapi, ilaçlar ve ameliyatla semptomlar azaltılarak hayat kalitesi artırılmaya çalışılır.

Serebral Palsi Ne Kadar Yaygındır?

Serebral palsi Amerika Birleşik Devletleri'ndeki çocuklarda en yaygın görülen, motor fonksiyon bozukluğuna yani fiziksel engele sebep olan hastalıktır. Her yıl ABD'de doğan her 1000 bebekten 1 ila 4'ünde serebral palsiye rastlanır. Erkeklerin serebral palsi olma ihtimali biraz daha yüksektir ve bu durum çoklu gebeliklerde (ikiz, üçüz vs.) daha yaygındır. Prematüre veya düşük kiloda doğan bebeklerin serebral palsi geliştirme riski daha yüksektir.

Serebral Palsi Türleri Nelerdir?

Serebral palsi, vücudun hangi bölümlerinin en çok etkilendiği ve hangi hareket bozukluğunun en belirgin olduğuna göre sınıflandırılır.

Serebral palsinin dört tip hareket bozukluğu vardır. Bunlar, beynin farklı bölgelerinin hasar görmesinden kaynaklanırlar.

Serebral palsi türleri şunlardır:

• Spastik serebral palsi: Serebral palsili kişilerin yaklaşık %75'inde spastik serebral palsi vardır. Spastik serebral palsili insanlar, kontrolsüz bir şekilde kasılan sert ve gergin kaslara sahiptir. Yürüme ve konuşma dahil olmak üzere hareketleri, kas spastisitesi (sertliği) nedeniyle düzensiz görünebilir.
• Diskinetik serebral palsi: Atetoid serebral palsi olarak da bilinen bu tip serebral palsi, uzuvlarda, yüzde ve dilde düzensiz hareketlere neden olur. Hareketler pürüzsüz ve yavaş veya hızlı ve düzensiz olabilir. Kişi kıvranıyor veya bükülüyor gibi görünebilir. Kişi aktifken hareketleri daha şiddetlidir. Diskinetik serebral palsili kişiler genellikle tükürüklerini yutmakta güçlük çekerler ve bu nedenle de salyaları akabilir.
• Ataksik serebral palsi: Bu tip serebral palsi, derinlik algısı, koordinasyon ve denge ile ilgili sorunlara neden olur. Bu kişiler sallanmadan veya düşmeden ayakta durmakta veya yürümekte zorlanabilirler. Bu tür serebral palsili çocuklar genellikle ayakları birbirinden ayrık şekilde yürürler ve hareket ettiklerinde titriyor gibi görünebilirler.
• Karışık tipler: Beynin birden fazla bölgesinin hasar görmesi aynı anda birkaç semptoma neden olabilir. Karışık serebral palsili bir kişi spastik, diskinetik ve ataksik serebral palsi semptomlarının bir kombinasyonuna sahiptir.

Serebral Palsi Vücudun Hangi Bölgelerini Etkiler?

Serebral palsinin etkileyebileceği vücut bölgeleri şunlardır:

• Dört ekstremitenin tümü (kuadripleji).
• Sadece bacaklar (dipleji).
• Vücudun bir tarafındaki ekstremiteler (hemipleji).

Serebral Palsinin Belirtileri Nelerdir?

Serebral palsi herkesi farklı şekilde etkiler ve semptomlar hafif ila şiddetli arasında değişir. Serebral palsili bazı kişilerin bir kolunda veya bacağında hafif zayıflık vardır. Serebral palsili diğer kişilerde konuşmayı, yürümeyi veya günlük işleri yapmayı zorlaştıran ciddi engeller olabilir. Serebral palsi belirtileri doğumda veya yaşamın ilk yıllarında ortaya çıkabilir. Semptomlar serebral palsinin tipine göre değişir. Serebral palsinin belirtileri şöyledir:

• Gelişimsel gecikmeler: Serebral palsili bebekler genellikle oturma, yuvarlanma, emekleme veya yürüme gibi gelişimsel dönüm noktalarını karşılamada gecikme yaşarlar. Serebral palsili çocuklarda konuşma gecikmesi veya öğrenme güçlüğü olabilir.
• Düşük kas tonusu: Serebral palsili bazı bebeklerin kas tonusu düşüktür (hipotoni). Kaslarını yumuşak, zayıf veya gevşek hissederler ve kötü bir duruşa sahiptirler. Hipotonisi olan bebekler başlarını kontrol edemeyebilirler ve uzuvları çok esnek olabilir.
• Artmış kas tonusu: Bazı serebral palsi tipleri kas tonusunda artışa (hipertoni) neden olur. Serebral palsili bebekler her zaman sırtlarını büküyor veya kollarını esnetiyor gibi görünebilir. Bacakları sertleşip makas gibi hareket edebilir ve kasları kontrolsüz bir şekilde kasılabilir.
• Konuşma ve yutma güçlüğü: Kas tonusu ve kas kontrolü ile ilgili sorunlar, serebral palsili kişiler için konuşmayı zorlaştırabilir. Ağız, dil ve boğaz kaslarını kontrol etme problemleri nedeniyle çiğneme ve yutmada güçlük yaşadıkları için yeme içmede sorunlarla karşılaşabilirler.
• Vücudun tek tarafı tercih etmesi: Hemiplejik serebral palsili bebekler sadece bir bacak ve bir kol kullanarak emekleyebilirler. Nesnelere tek elle ulaşabilirler. Daha büyük çocuklar yürürken topallayabilir.

Serebral Palsi ile Birlikte Hangi Durumlar Ortaya Çıkabilir?

Serebral palsi genellikle bir dizi başka durum ve bozuklukla birlikte ortaya çıkar. Serebral palsili çocuklar ve yetişkinlerde ayrıca aşağıdakiler de görülebilir:

• Mesane ve bağırsak kontrol sorunları.
• Kronik (uzun süreli) ağrı.
• Epilepsi ve nöbet bozuklukları.
• Gastrointestinal sorunlar, sindirim sorunları ve kronik gastroözofageal reflü.
• Zihinsel engeller, öğrenme güçlükleri ve davranış sorunları.
• Spinal anormallikler ve skolyoz.
• Görme veya işitme sorunları.

Serebral Palsi Neden Olur?

Serebral palsi, gelişmekte olan beyindeki hasardan kaynaklanır. Hasar; cenin gelişimi sırasında, doğum esnasında veya bebeğin yaşamının ilk iki yılında meydana gelebilir. Çoğu durumda beyin hasarına neyin sebep olduğunu bilinmez.

Bir bebeğin serebral palsi olma riskini çeşitli faktörler etkileyebilir. Prematüre (37 haftadan önce) veya düşük kilo ile doğan bebeklerde bu risk daha yüksektir. Serebral palsiye yol açan beyin hasarı aşağıdakilerden kaynaklanabilir:

• Doğum sırasındaki komplikasyonlar: Serebral palsili az sayıda bebek, bu durumu bir doğum yaralanması nedeniyle geliştirir. Doğum sırasındaki çeşitli komplikasyonlar bebeğe oksijen akışını engelleyerek serebral palsiye neden olabilir.
• Enfeksiyon: Hamilelik sırasında toksoplazmoz veya kızamıkçık (Alman kızamığı) gibi enfeksiyonlar serebral palsiye yol açan bir beyin hasarına sebep olabilir. Hayatın ilk iki yılında geçirilen menenjit ve ensefalit gibi hastalıklar da yine serebral palsiye yol açabilir.
• Yaralanma veya hastalık: İlk iki yıl içinde kafa travması veya felç geçiren bir bebekte beyin felci ortaya çıkabilir. Orak hücre hastalığı, kan pıhtılaşma bozuklukları veya kalp rahatsızlıkları olan bebeklerin de serebral palsiye yakalanma ihtimali daha yüksektir.
• Yenidoğanlarda sarılık: Tedavi edilmeyen şiddetli sarılık, yenidoğanlarda beyin hasarına neden olabilir. Sarılık, cildin ve göz beyazlarının sarı görünmesine neden olur. Hamile bir kadın ile bebeği arasında kan uyuşmazlığı varsa, ciddi sarılık ve diğer komplikasyonlar ortaya çıkabilir.

Serebral Palsi Nasıl Teşhis Edilir?

Doktor serebral palsiyi teşhis etmek için çocuğun kas tonusunu, motor becerilerini, koordinasyonunu ve hareketini kontrol edecektir. Ayrıca bebeğin gelişimi ve doğum geçmişi hakkında da birkaç soru soracaktır. Ebeveynler, bebeğin büyüme sürecindeki dönüm noktalarıyla ilgili gecikmeleri de doktorlarıyla paylaşmalıdır.

Doktor, çocuğun beyninin net bir görüntüsünü alabilmek için bazı görüntüleme testleri isteyebilir. Manyetik rezonans görüntüleme (MR) ve bilgisayarlı tomografi (BT) taramaları beyin hasarının yerini ve ciddiyetini gösterir. Bu görüntüler, doktorun çocuğa doğru bir teşhis koymasına ve en etkili tedavileri önermesine olanak tanır. Bununla birlikte, serebral palsiyi teşhis etmek için bir görüntüleme taramasına ihtiyaç yoktur. Bu sebeple doktor, bu testler için çocuğun anestezi almak zorunda kalmaması için büyüyene kadar beklenmesini ya da çocuğun başka bir prosedür veya test için anestezi altındayken aynı zamanda bu tarama testlerini yaptırmasını da önerebilir.

Serebral Palsi Tedavi Edilebilir mi?

Serebral palsi tedavilerinin amacı; hareket, konuşma ve yaşam kalitesini iyileştirmektir. Terapi, serebral palsinin en yaygın tedavisidir. Bursa Medicabil Sağlık Grubu bünyesinde Serebral Palsili çocuklarımızın fizik tedavi ve rehabilitasyonu başarı ile yapılmaktadır.

Tedaviye olabildiğince erken başlamak çok önemlidir. Terapistler çocukların yürümeyi, iletişim kurmayı ve kendilerine bakmayı öğrenmelerine yardımcı olabilir. Ayrıca çocuk için evde terapötik fırsatlar sağlanması için de fayda sağlayabilirler. Tedavi planları herkes için farklıdır ve aşağıdakileri içerebilir:

• Terapi: Fiziksel, mesleki ve konuşma terapileri, bir çocuğun hareket etme, oynama ve dünyayla etkileşim kurma şeklini geliştirir.
• İlaçlar: Botulinum toksini (Botox) enjeksiyonları, hareket aralığını ve sertliği iyileştirmek için kasları geçici olarak zayıflatır. Baklofen gibi kas gevşetici ilaçlar, sertlik ve spazmlara yardımcı olabilir.
• Cerrahi: Doktor, hareketliliği iyileştirmek için ameliyat önerebilir. Cerrahlar tendonları ve kasları uzatabilir veya omurgadaki sorunları onarabilir. Bazı hastalar, selektif dorsal rizotomi adı verilen bir prosedürden fayda görebilir. Selektif dorsal rizotomide cerrahlar, omurgadaki aşırı aktif sinirleri keserek bacaklardaki kas spastisitesini azaltır.

Serebral Palsi Önlenebilir mi?

Serebral palsiyi önlemek mümkün olmasa da serebral palsili bebek sahibi olma riskini azaltmak mümkündür. Kişi hamileyse veya çiftler bir aile kurmayı planlıyorsa, doğum öncesi bakımın doğru bir şekilde alınması oldukça önemlidir. Doktor, ebeveynleri ve bebeği izleyecek ve ortaya çıkan sağlık sorunlarını değerlendirecektir.

Bebek, düzenli kontroller için doktora götürülmelidir. Çocuğu serebral palsiye neden olabilecek enfeksiyonlardan korumak için güncel aşıları takip etmek önemlidir.

Serebral Palsili İnsanlar Hayatlarını Nasıl Sürdürür?

Serebral palsili kişiler için genel görünüm ve gelecek beklentisi büyük ölçüde değişir ve bu durum hastalığın ciddiyetine bağlıdır. Serebral palsili birçok çocuk, terapi ve diğer tedavilerle daha iyiye gider. Hafif serebral palsili insanlar eksiksiz ve bağımsız bir hayat yaşayabilirler. Semptomlar daha şiddetliyse, çocuğun yemek yemesine, yıkanmasına, giyinmesine ve banyoyu kullanmasına yardımcı olmak için 24 saat bakıma ihtiyacı olabilir.

Serebral palsili çocukların çoğu bağımsız olarak ya da bir yürüteç veya koltuk değneği ile yürümeyi öğrenirler. Serebral palsi ilerleyici bir hastalık değildir. Semptomlar çocuk büyüdükçe ve geliştikçe farklı şekilde etkilenebilse de başka bir tıbbi durum yeni sağlık sorunlarına neden olmadıkça zamanla kötüleşmezler.

Serebral Palsi İçin Ne Zaman Doktora Görünmek Gerekir?

Çocuğun gelişimi hakkında endişeleri olan aileler mutlaka bir doktorla görüşmelidirler. Emeklemede, yürümede, konuşmada veya diğer gelişimsel dönüm noktalarında gecikmeler fark edilirse çocuğun değerlendirilmesi önemlidir. Çocukta serebral palsi varsa erken tedavi hayat kalitesini büyük ölçüde artırabilir.

Çocuğunda serebral palsi olan ebeveynlerin gelecek için endişelenmeleri normaldir ancak terapi ve diğer tedaviler, serebral palsili birçok kişinin bağımsız yaşamlar sürmesine yardımcı olur. Ebeveynlerin hem bakıcı hem de aile üyeleri için bir destek ağı bulma konusunda uzmanlarla iletişime geçmeleri önemlidir. Yürümeye yardımcı olan robotik cihazlar gibi teknolojideki gelişmeler, son dönemde serebral palsili insanlar için yaşamı değiştirmeye başlamış durumda. Umut verici araştırmalar ve tedavideki yeni buluşlar, serebral palsili insanlara umut veriyor ve çocuklar ile yetişkinlerin tam potansiyellerine ulaşmaları için daha fazla fırsat sağlıyor.