Mantar hastalıkları, mantar adı verilen parazitler tarafından oluşturulur. Mantarların bazıları saprofit (yararlı mikroorganizmalar) olarak canlıların üzerinde yaşar. Ancak bazı koşullarda (patojen) hastalık yapıcı hale geçerler. Bazıları her zaman hastalık yapıcıdırlar.
Mantar hastalığı etkenleri, maya mantarları ve küf mantarları olarak kabaca iki gruba ayrılır. Mantar hastalıklarının oluşmasında konağın bağışıklık sistemi (immünitesi), hazırlayıcı faktörler (kötü hijyen, ıslaklık, uzun süreli antibiyotik kullanımı, immünosupressiv tedavi görme) büyük rol oynar. Mantar enfeksiyonları saçtan tırnağa kadar tüm deri bölgelerini ve eklerini tutabilir.
Saçlı deri mantarlarının çoğu küf mantarları tarafından oluşturulurlar. Saçlı deri mantarları genellikle çocukluk çağında görülür. Aile içi enfeksiyon sık görülür. Bazıları ergenlik çağında kendiliğinden geçer. Yüzeyel ve derin tipleri vardır. Yerleşim yerlerine göre farklı görüntüler oluştururlar.
Yüzeyel tiplerde saçlarda birkaç iri yuvarlak alanda; kepeklenme, saçlarda kırılma, matlaşma görülür. Bu tip ergenlik döneminde kendiliğinden geçebilir.
Halk arasında kuru kel olarak adlanddırılan favusun özellikleri şunlardır:
Favusda mantar daha derine yerleşirse kerion selsi adlı hastalık oluşur. Kerion selsinin özellikleri şunlardır:
Çoğu küf mantarları tarafından oluştururlar. Mantarlar gövdede, ekstremitelerde, el ve ayaklarda, kasıklarda ve koltuk altında hastalık oluşturabilir. En sık görülen, gençlerde ve orta yaşlarda çok rastlanan mantar enfeksiyonu “pitriyazis versikolar”dır. Hastalığın boyun, gövde, sırt, koltuk altı bölgelerinde kahverengi beyaz lekeler ve üzerinde gelişen kepeklenme seyreden tipik görüntüleri vardır.
Küçük plaklar bazen birleşerek deride haritaya benzer bir görünüm oluştururlar. Hastanın hiçbir subjektif şikayeti yoktur, ancak görünüm sorunu vardır. Hastalık daha çok yaz aylarında sıcak ve nem nedeniyle artış gösterir. İmmün yetmezliği olanlarda, kronik enfeksiyon olanlarda, diyabetiklerde, gebelerde daha sık görülür. Gövdeye yerleşen diğer bir form da halk arasında “temriye” olarak bilinen “herpes sirsine” denen formdur. Gövdeye bazen yüze bile yerleşebilir. Ortası kızarık, kepekli, çevreye doğru küçük çıkıntılar şeklinde ilerleyen yamalar yapar. Kaşıntı, sulantı görülebilir. Bu form egzamalarla sıklıkla karıştırılır. Bu tip, hayvancılıkla uğraşanlarda, evinde kedi, köpek besleyenler de daha sık rastlanmaktadır.
Ayaklarda görünen mantar enfeksiyonunun tıp dilindeki adı tinea pedis, elde görünen enfeksiyonu ise tinea manumdur. Bu enfeksiyonlara küf mantarları sebep olur. Mantar hastalıkları el ve ayaklarda farklı görüntüler oluşturabilir. El ayak mantarlarının şu özellikleri vardır:
Çoğu küf mantarı tarafından oluşturulur. En sık görülen mantar hastalıklarından biridir.Özellikleri şunlardır:
Tıp dilinde onnikomikoz adı verilen tırnak mantarlarının özellikleri şunlardır:
Maya mantarlarında, genelde organizmada saprofit yani çürükçül olarak bulunan kandidalar(mantarlar) bağışıklık (immune) sistemindeki bozukluklara bağlı olarak patojen yani hastalık oluşturacak hale geçer ve hastalık oluştururlar. İmmune yetmezlik hastalıkları, diyabet, kemoterapi, yüksek doz antibiyotik, steroid tedavisinde ve deride maserasyona bağlı çatlakların oluşumu kandidalara zemin hazırlar. Maya mantarları, küçük bebeklerde “pamukçuk” adı verilen ve çok sık görülen tabloyu oluştururlar. Gene kötü beslenme ve kundaklama sonucu, kundak dermatiti denen “pişiklere” neden olurlar. Maya mantarları direnci düşük erişkinlerde ve yaşlılarda ağız içinde ve dilde, dudak kenarlarında pamukçuk gibi beyazımsı plaklar, kızarıklık ve sıyrılmalar yapabilir.
Kandidal Glossit ve Kandidal Perleş: Maya mantarları diyabetik, gebe, kilolu ve uzun süreli antibiyotik kullanan kadınlarda, kokulu, peynir kesiği görünümünde vajinal akıntıya neden olabilirler. Tablo aşırı kaşıntılı ve rahatsız edicidir
Kandidal Vulvovajinit: Maya mantarları tırnaklarda da mantar hastalığı oluşturabilirler.