Gliom (Glial Tümör) Nedir? Belirtileri Nelerdir? Nasıl Tedavi Edilir?

Gliom (Glial Tümör) Nedir? Belirtileri Nelerdir? Nasıl Tedavi Edilir? başlıklı makalemizde konuya dair detayları inceleyeceğiz. Gliom, beyinde veya omurilikte oluşan bir tümördür. Astrositomlar, ependimomlar ve oligodendrogliomlar dahil olmak üzere çeşitli türleri vardır. Gliomlar çocukları veya yetişkinleri etkileyebilir. Bazıları çok hızlı büyür. Glioması olan çoğu kişi ameliyat, radyasyon tedavisi ve kemoterapi gibi tedavilerin bir kombinasyonuna ihtiyaç duyar.

Gliom Nedir?

Gliom, glial hücreler kontrol dışı büyüdüğünde oluşan bir tümördür. Normalde bu hücreler sinirleri destekler ve merkezi sinir sisteminin çalışmasına yardımcı olur. Gliomlar genellikle beyinde büyür ancak omurilikte de oluşabilir.

Gliomlar kötü huyludur (kanserli) ancak bazıları çok yavaş büyüyebilir. Birincil beyin tümörleridir, yani beyin dokusundan kaynaklanırlar. Gliomlar genellikle beyin veya omurganın dışına yayılmazlar ancak aşağıdakileri yapabildikleri için yaşamı tehdit ederler:

• Ameliyatla ulaşılması ve tedavi edilmesi zor olabilir.
• Beynin diğer bölgelerine doğru büyüyebilir.

Farklı Gliom Türleri Var mıdır?

Başladıkları glial hücre tipine göre gruplandırılmış üç ana gliom tipi vardır. Bazı gliomlar birden fazla hücre türü içerir. Doktorlar bunları karışık gliomlar olarak adlandırır. Her bir gliom türünü, ne kadar hızlı büyüdüklerine ve diğer özelliklerine göre düşük, orta veya yüksek dereceli olarak kategorize ederler.

Gliomlar şunları içerir:

• Glioblastomlar ve diffüz intrinsik pontin gliomlar (DIPG'ler) dahil astrositomlar: Bu tümörler astrosit adı verilen hücrelerde başlar. Glioblastomlar çok agresif olan veya hızlı büyüyen astrositomlardır. Yetişkinlerde en sık görülen kötü huylu beyin tümörüdür. Astrositomlar çocuklarda sık görülen gliomlardır. Çocuklarda nadir görülen ancak çok agresif bir beyin kanseri türü DIPG'dir. Beyin sapında oluşur ve çoğunlukla çocukları etkiler.
• Ependimomlar: Bu tümörler bir tür glial hücre olan ependimositlerde başlar. Ependimomlar genellikle beynin ventriküllerinde veya omurilikte oluşur. Beyin omurilik sıvısı (beyin ve omuriliği çevreleyen ve koruyan sıvı) yoluyla yayılabilirler ancak beyin veya omurganın dışına yayılmazlar. Ependimomlar tüm beyin tümörlerinin yaklaşık %2'sini oluşturur. Çocuklarda yetişkinlerden daha yaygındır.
• Oligodendrogliomlar: Bu tümörler oligodendrosit adı verilen glial hücrelerde başlar. Oligodendrogliomlar daha yavaş büyüme eğilimindedir ancak zamanla daha agresif hale gelebilirler. Ependimomlar gibi nadiren beyin veya omurganın dışına yayılırlar. Yetişkinlerde çocuklardan daha sık görülürler. Oligodendrogliomlar tüm beyin tümörlerinin yaklaşık %1 ila %2'sini oluşturur.

Kimlerde Glioma Görülme Riski Vardır?

Herkes gliom geliştirebilir ancak aşağıdaki faktörler riski artırabilir:

• Yaş: Gliomlar en sık yaşlı yetişkinlerde (65 yaş üstü) ve çocuklarda (12 yaş altı) görülür.
• Etnik köken: Beyaz ırkta gliom gelişme olasılığı diğer ırklara göre daha yüksek olabilir.
• Aile geçmişi: Bazı kalıtsal genetik bozukluklar gliom riskini artırabilir.
• Cinsiyet: Gliomlar erkeklerde kadınlara göre biraz daha yaygındır.
• Radyasyon veya toksin maruziyeti: Tekrarlanan veya uzun süreli radyasyona veya belirli kimyasallara maruz kalmak riski artırabilir.

Gliomlar Ne Kadar Yaygındır?

ABD'de her yıl yaklaşık 80.000 kişiye yeni primer beyin tümörü tanısı konmaktadır. Bunların yaklaşık %25'i gliomdur.

Gliomlara Ne Sebep Olur?

Araştırmalar, DNA'daki değişikliklerin beyin tümörlerinin ve glioma gibi omurilik tümörlerinin gelişimine yol açtığını göstermektedir. Genlerimiz DNA içerir. Hücrelere nasıl büyüyecekleri ve çoğalacakları konusunda talimatlar verirler. Genlerimizdeki DNA'da meydana gelen mutasyonlar veya değişiklikler, hücrelerin kontrol dışı çoğalmasına neden olabilir.

Genetik mutasyonları ebeveynlerden miras almak mümkündür. Ayrıca yaşam boyunca aniden de ortaya çıkabilirler.

Gliomların Belirtileri Nelerdir?

Gliom belirtileri şunları içerebilir:

• Afazi (konuşma ve iletişim kurma sorunları).
• Görüşte değişiklikler veya görme kaybı.
• Bilişsel sorunlar (düşünme, öğrenme veya hatırlama sorunları).
• Yürümekte veya dengeyi korumakta güçlük.
• Baş dönmesi.
• Baş ağrısı.
• Hemiparezi (vücudun bir tarafında güçsüzlük veya uyuşukluk).
• Mide bulantısı ve kusma.
• Kişilik veya davranış değişiklikleri.
• Nöbetler.

Gliomların Komplikasyonları Nelerdir?

Gliomların potansiyel olarak yaşamı tehdit eden komplikasyonları şunlardır:

• Beyin kanaması (beyin içinde kanama).
• Beyin herniasyonu (beyin dokusunun kafatası içindeki normal konumunun dışına çıkması).
• Hidrosefali (beyinde sıvı birikmesi).
• Kafatasının içinde basınç.
• Nöbetler.

Gliomlar Nasıl Teşhis Edilir?

Doktor belirtileri değerlendirir ve tıbbi geçmişi gözden geçirir. Ayrıca tam bir fiziki ve nörolojik muayene yapar.

MR'lar ve BT taramaları beyin tümörleri için en yaygın görüntüleme taramalarıdır. Doktor beyindeki tümörlerin yanı sıra vücudun başka yerlerindeki tümörleri de arar.

Doktor görüntüleme taramalarında anormal bir kitle görürse, biyopsi yapacaktır. Biyopsi, bir doku örneğini analiz etmek için yapılan bir işlemdir. Biyopsi, doktorun şunları belirlemesine yardımcı olacaktır:

• Tümörün kanserli olup olmadığı.
• Tümörün anormal bir genin sonucu olup olmadığı.
• Tümördeki hücrelerin türü.
• Tümörün derecesi (agresifliği).

Gliomlar Nasıl Tedavi Edilir?

Gliom için tedavi planı aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli faktörlere bağlıdır:

• Geçmişte beyin kanseri tedavisi görülüp görülmediği.
• Tümörün yeri, türü ve boyutu.
• Yaş.
• Sağlık durumu.

Çoğu insan için ameliyat, gliom için ilk tedavidir. Bir cerrah, kolayca erişilebiliyorsa, görebildiği tümörün tamamını çıkarabilir. Ancak gliomların tamamen çıkarılması zor olabilir, özellikle de ulaşılması zor veya beynin hassas bölgelerinin yakınındalarsa.

Kemoterapi ve radyasyon tedavisi gibi ek tedaviler ameliyatı takip etmelidir. Bunlar adjuvan tedavilerdir, yani ameliyattan sonra kalan kanser hücrelerini veya tümörün parçalarını yok ederler. Ancak bir tümör ameliyat edilemezse doktor, kemoterapi veya radyasyon tedavisini birincil tedaviler olarak kullanabilir.

Ameliyat

Kraniyotomi (açık beyin ameliyatı) gliomları çıkarmak için yapılan en yaygın ameliyat türüdür. Tümörün boyutuna ve konumuna bağlı olarak, lazer ablasyon için de aday olunabilir. Bu minimal invaziv cerrahi, beyin tümörünün tamamını veya bir kısmını yok etmek için bir lazerden gelen ısıyı kullanır.

Bir cerrah, ameliyatı yönlendirmek için görüntüleme veya beyin haritalama gibi özel teknikler kullanabilir. Beyin haritalama, beynin hangi bölgelerinin hayati fonksiyonları kontrol ettiğini gösterir. Bu bilgi, cerrahın sağlıklı beyin dokusunu çıkarmaktan veya zarar vermekten kaçınmasına yardımcı olur.

Radyasyon

Radyasyon tedavisi tümörleri yok etmek için güçlü dozlarda radyasyon kullanır. Doktor gliomlar için radyasyon tedavisi önerebilir. Radyasyon tedavisi tümörün tam şeklini hedef alarak çevre dokulara zarar verme riskini en aza indirir.

Brakiterapi adı verilen bir tür radyasyon tedavisi de alınabilir. Doktor, tedavi etmek için tümörün yakınına radyasyon kaynakları uygular. Kaynaklar yakındaki dokulara zarar vermeden radyasyon yayar.

Kemoterapi

Kemoterapi, kanser hücrelerini yok etmek için ilaçların kullanılmasıdır. Birçok kanser türünü tedavi eder. Bu tedavi oral veya intravenöz olabilir.

Temozolomid, radyasyon tedavisinin etkinliğini artırmak için verilen yaygın bir kemoterapi ilacıdır.

Gliomlar Nasıl Önlenebilir?

Gliomlar için yaş ve ırk gibi çoğu risk faktörü kontrol edilemez. Ancak düşük dereceli gliomların erken teşhisi ve tedavisi, yüksek dereceli gliomlara ilerlemelerini yavaşlatabilir veya önleyebilir. Eğer kişinin ailesinde beyin tümörü varsa, genetik test yaptırmayı düşünebilir. Genetik testin riskleri ve faydaları hakkında bir doktorla konuşulabilir.

Aşağıdakileri uygulamak da iyi bir fikirdir:

• Baş bölgesine radyasyon maruziyetini sınırlamak.
• Sağlıklı bir yaşam tarzı sürdürmek.

Gliomalı Kişiler İçin Hastalığın Seyri Nasıldır?

Gliomlar için sağkalım oranları tümör tipine, tümör derecesine ve kişinin yaşına göre değişir. Bazı mutasyonlar da hastalığın seyrini etkileyebilir. Bir kişi tanı konulduğunda ve tedavi edildiğinde ne kadar yaşlıysa, seyir de o kadar kötüdür. Yetişkinler ve çocuklar için beş yıllık sağkalım oranı düşük dereceli ependimomlar, oligodendrogliomlar ve astrositomlar için en yüksektir. Glioblastomlar için bu oran en düşüktür (%6 ile %20 arasında).

Gliomu Olanlar Ne Yapmalıdır?

Tedaviden sonra doktorla yakın iletişim halinde olunmalıdır. Kanserin geri dönüp dönmediğini görmek için düzenli görüntüleme taramalarına ihtiyaç olacaktır.

Beyin kanseri tedavisi sağlıklı beyin dokusunda hasara neden olabilir. Fizyoterapistler veya mesleki terapistler; rehabilitasyon, yürüme, konuşma ve hatırlama gibi becerileri yeniden kazanmaya yardımcı olabilir.

Hasta ya da ailesi için destek grupları, beyin tümörüyle yaşamanın fiziksel ve duygusal zorluklarıyla başa çıkmaya yardımcı olabilir.

Doktora Hangi Sorular Sorulmalıdır?

Kişinin eğer bir gliomu varsa, doktoruna aşağıdaki soruları sorması faydalı olabilir:

• Kanserin türü ve derecesi nedir?
• Hangi tedaviler benim için doğru?
• Tedavi bilişsel işlevlerimi etkileyecek mi?
• Katılabileceğim klinik çalışmalar var mı?
• Tedaviden sonra kanser geri gelebilir mi?

Gliomlar, beyin ve omurilikteki glial hücrelerde oluşan tümörlerdir. Genellikle kanserli olurlar. Gliomların vücudun diğer bölgelerine yayılması nadirdir. Ancak beyin ve omurgada hızla büyüyebilirler ve yaşamı tehdit edebilirler. Gliomu olan çoğu insan bir tedavi kombinasyonuna ihtiyaç duyar. Bunlar ameliyat, radyasyon tedavisi veya kemoterapiyi içerebilir. Düşük dereceli veya yavaş büyüyen gliomları olan genç insanlar en yüksek hayatta kalma şansına sahiptir.