Bakteriyofaj Nedir?

Tüm virüslerin hastalık yapıcı ve rahatsızlık verici unsurlar olduğunu düşünürüz. Oysa bütün virüsler için aynı niteliklerden söz etmek imkansızdır.

Kimi virüsler oldukça yıkıcı sonuçlar yaratan hastalıkların ana nedenlerinden biridir. Fakat tam tersi, kimi virüsler de bazı hastalıkların tedavisinde rol oynar. Böyle virüsler “faj” ismiyle anılmaktadır. Bu içeriğimizde ağırlıklı olarak bakteriyofaj konusuna odaklanacağız.

Bakterilerin Doğal Düşmanı Bakteriyofaj

Dünya üzerinden her 48 saate bir bakterilerin yaklaşık olarak yarısı, fajların etkisi ile yok oluyor. Böylesine hızlı bir biçimde etki eden bir unsurun, tedavi yöntemi olarak kullanılması mümkün görülmüştür. Peki tam olarak faj nedir? Bakteriyofaj sözcüğü antik Yunan kökenli bir sözcüktür. Sözcük çoğu zaman faj ismiyle de anılır. Kısaca bakterileri başarılı ve etkili bir biçimde enfekte eden bir virüs çeşidi olduğunu söyleyebiliriz. Bu virüs temel olarak proteinden meydana gelir. Ayrıca genetik bir malzemeden söz etmek mümkündür.

Söz konusu malzeme DNA ya da RNA olabilmektedir. Fajlar, bir hücrenin içine dahil olabilecek kadar ufak olan canlılardır. Baş, kuyruk ve boyun gibi bölümlere sahiptir.  Bakterilerin bulunduğu her noktada kendilerine yer bulabilirler. Hayvan bağırsaklarından toprağa kadar her yerde var olabilirler. Hatta dünya üzerinde en çok var olan canlılar olarak kabul görür. Bakteri içine girdikten sonra onu parçalar ve kısa sürede yok ederler. Fajın yaşaması, canlı hücrenin varlığına bağlıdır. Sadece bakterilere karşı etkili olabilme özellikleri vardır. Dolayısıyla insan üstünde belli bir yan etki oluşturmazlar.

Bakteriofajların Hücre İçerisindeki Serüveni Nasıldır?

Bakteriofajların hücre içerisindeki serüveni şu şekilde gelişir:

• Bir bakteriyofaj, belli bir bakteri ile eşleşir. Enfekte edebilecekleri bakteriyi buldukları anda hemen bakteriye tutunurlar.
• Bu andan itibaren kendi protein moleküllerini oluşturmaya başlarlar. Daha sonra ise kendilerine ait genetik malzemeyi de doğrudan bu eşleştiği bakteriye transfer ederler.
• Bu sayede bakteriyi kontrol etme ve onlarca yeni faj üretme şansı bulurlar.
• Sürecin sonunda ise fajlar, yeni üretilen yavru bakterileri, enfekte olan alanın dışına yayarak, problemli bölgede beklenen etkinin oluşmasını sağlarlar.

Fajlar aslında canlı değildir ve bir canlılık kazanabilmek adına bakterilere ihtiyaç duymaktadır. Zaten sözcük “bakteri yiyen” manasında kullanılır. Fajlar bakteriyel enfeksiyonlara karşı antibakteriyel bir tedavi potansiyeli barındırır.

Antibiyotik mi? Bakteriyofaj mı?

Günümüzde antibiyotik direnci kavramını oldukça sık duymaktayız. Antibiyotiklere karşı güçlü direnç gösteren bakterileri pek çoğumuz duymuştur. Pek çok bakteri, enfeksiyon tedavileri kapsamında geliştirilen antibiyotiğe karşı güçlü bir direnç göstermeye başlamıştır. Bu senaryonun uzun vadede çok daha ciddi ve yıkıcı sonuçlar yaratması sürpriz değildir.

Söz konusu gidişat, yeni tedavi arayışlarını da gündeme getirmiştir. Fajlar tam da bu nedenden dolayı son zamanlarda tıp dünyası içinde özel bir öneme sahip olmuştur. Peki bakteriyofaj tedavisi ya da bakteriyofaj terapisi nedir?

Bakteriyofaj Tedavisi

Tedavi, enfeksiyona neden olan bakterilere karşı tedavi oluşturmak amacıyla faj uygulamasını gerçekleştirmektir. Son dönemde antibiyotik yerine doğrudan bakteriyofaj tedavisinin kullanıldığı durumlar artış göstermiştir. Fajların antibiyotiklere kıyasla pek çok avantajı bulunmaktadır. Örneğin antibiyotiklerde olduğu üzere faydalı olan bakteriler yok olmamaktadır.

Fajlar ihtiyaç duyulan bölgeye yerleşir ve orada çoğalabilir. Antibiyotik direncinin artış göstermesinden sonra faj tedavilerine olan yönelim bütün dünyada artmaya başlamıştır. Bu önemli konu hakkında daha detaylı ve kapsamlı bilgi almak için bizimle iletişime geçebilirsiniz. Herkese sağlıklı günler dileriz.