Araknoid Kist Nedir? Belirtileri Nelerdir? Nasıl Tedavi Edilir?

Araknoid Kist Nedir? Belirtileri Nelerdir? Nasıl Tedavi Edilir? başlıklı makalemizde konuya dair detayları inceleyeceğiz. Araknoid kist; beyin veya omurilikte büyüyen, kanserli olmayan, içi sıvı dolu bir kesedir. Belirtileri arasında baş ağrısı ve nöbetler yer alır ancak birçok araknoid kist belirtilere neden olmaz. Tedavi her zaman gerekli değildir. Doktorlar semptomlara neden olan kistleri boşaltır veya çıkarır. Tedavi edilmeyen araknoid kistler beyin hasarına ve hareket sorunlarına neden olabilir.

Araknoid Kistler Nedir?

Araknoid kistler beyin ve omurgada büyüyen sıvı dolu keselerdir. Tümör ve kanserli değildirler. Nadir durumlarda, çok büyürlerse veya vücuttaki diğer yapılara baskı yaparlarsa beyin hasarına veya hareket sorunlarına yol açabilirler.

Araknoid kistlerin çoğu doğumda veya çocukluk çağında kafa travmasından sonra ortaya çıkar ve kistlerin büyük çoğunluğu belirtilere neden olmaz. Belirtiler ortaya çıktığında, bunlar kişiden kişiye değişir. Bu belirtiler baş ağrısı, baş dönmesi, mide bulantısı, kusma veya nöbet olabilir.

Tedavi, kistin nerede olduğuna ve büyüyüp büyümediğine veya semptomlara neden olup olmadığına bağlıdır. Tedavi gerekliyse doktorlar genellikle kistleri boşaltır veya cerrahi olarak açarak çevredeki boşlukları temizlerler.

Araknoid Kistler Ne Kadar Yaygındır?

Araknoid kistler en yaygın beyin kisti türüdür. Her yaştan insanı etkilerler ancak bebeklerde ve çocuklarda da ortaya çıkarlar. Erkeklerde araknoid kist gelişme olasılığı kadınlara göre dört kat daha fazladır.

Uzmanlar kaç kişide araknoid kist oluştuğunu bilmemektedir. Çoğu araknoid kist semptomlara neden olmadan gelişir ve başka nedenlerle kafa tarandığında tesadüfen bulunur. Dolayısıyla ne kadar insanda araknoid kist olduğunu bilmek neredeyse imkansızdır.

Araknoid Kistler Nerede Büyür?

Araknoid kistler genellikle beyinde büyür (intrakraniyal araknoid kistler). Daha az yaygın olarak ise omurilikte (spinal araknoid kistler) gelişirler. Her iki tip de beyin ve omuriliği kaplayan ve koruyan ince bir zar üzerinde oluşurlar. Doktorlar bu zara örümcek ağına benzediği için araknoid zar adını verirler.

Kistler beynin çeşitli bölgelerinde oluşabilir. Çoğu araknoid kist, kulakların önünde bulunan orta fossa bölgesinde büyür. Ayrıca suprasellar bölgede (gözlerin arkasında) ve posterior fossada (kafatasının tabanında) da büyüyebilirler.

Beyin ve omuriliğin bu bölgeleri beyin omurilik sıvısı (BOS) içerir. BOS, beyni ve omuriliği yastıklayan berrak bir sıvıdır. Ayrıca besinleri iletir ve atıkları beyinden uzaklaştırır. Araknoid kistler, beyin omurilik sıvısı bir kese içinde toplandığında ve biriktiğinde oluşur.

Araknoid Kistlerin Belirtileri Nelerdir?

Araknoid kistlerin büyük çoğunluğunda herhangi bir belirti görülmez. Ortaya çıktıklarında ise araknoid kist belirtileri hafif ile şiddetli arasında değişir. Bu belirtiler kistin yeri ve büyüklüğüne ve sinirlere, beyne veya omuriliğe baskı yapıp yapmadığına bağlıdır. Belirtilerin 20 yaşından önce görülme olasılığı daha yüksektir. Bu belirtiler şunları içerir:

• Baş ağrısı.
• Hidrosefali (fazla beyin omurilik sıvısının beyinde toplanması).
• Mide bulantısı ve kusma.
• Nöbetler.
• Vertigo ve baş dönmesi.

Diğer semptomlar kistin konumuna bağlı olarak değişir. Bunlar aşağıdakiler gibidir:

• Orta fossa bölgesi: Beynin bu bölgesindeki kistler görme, işitme, hareket ve denge ile ilgili sorunlara neden olabilir. Genellikle vücudun bir tarafında yorgunluk ve halsizlik veya felce yol açabilirler. Bazı çocuklarda nörolojik (sinir sistemi) semptomlar görülür. Bunlar gelişimde gecikmeleri ve davranış değişikliklerini içerebilir.
• Suprasellar bölge: Bu bölgedeki kistler görme sorunlarına neden olabilir. Ayrıca ergenliği ve cinsel gelişimi kontrol eden endokrin sistemi de etkileyebilirler. Suprasellar veya posterior fossa araknoid kistleri olan bazı kişiler başlarını kontrolsüzce sallarlar. Başlarını bir yandan diğer yana ya da dairesel hareketlerle (sallanan oyuncak bebeklere benzer şekilde) hareket ettirebilirler.
• Omurilik: Spinal araknoid kistler ayaklarda ve ellerde uyuşma ve karıncalanmaya, kas spazmlarına, hareket sorunlarına ve felce yol açabilir. Sırt ağrısı ve skolyoz da yaygındır. Bazı kişilerde spinal kist nedeniyle idrar yolu enfeksiyonları gelişir.

Araknoid Kistlere Ne Sebep Olur?

Araknoid kistlerin çoğu doğumda mevcuttur (birincil araknoid kistler). Genellikle hamileliğin ilk haftalarında bebek henüz rahimdeyken ortaya çıkarlar. Doktorlar araknoid kistlerin oluşmasına neyin neden olduğundan emin değillerdir.

Bazen araknoid kistler ailesel olarak da görülür, bu nedenle uzmanlar genetiğin kistlerin gelişmesine neden olabileceğini düşünmektedir. Araknoidit veya Marfan sendromu gibi belirli sağlık sorunlarına sahip kişilerde araknoid kist gelişme olasılığı daha yüksek olabilir.

Daha az sıklıkla, araknoid kistler beyin hasarı, ameliyat veya enfeksiyon gibi bir tür çocukluk çağı kafa travmasından sonra büyür. Bu durumda doktorlar bunlara ikincil araknoid kist adını vermektedir.

Doktorlar Araknoid Kistleri Nasıl Teşhis Eder?

Araknoid kist belirtileri genellikle diğer hastalıkların belirtilerine benzer. Kişinin kendisinde veya çocuğunda araknoid kist belirtileri varsa, doktor önce sağlık geçmişi hakkında sorular soracaktır. Belirtilere dayanarak bazı testler de önerilebilir.

Doktorlar araknoid kistleri genellikle bir kişi nöbetler gibi başka bir sağlık sorunu için tedavi aradığında keşfeder. Doktorlar kistlerin görüntülerinin görebilmek için MR ve BT taramaları da dahil olmak üzere çeşitli görüntüleme çalışmalarını kullanırlar.

Araknoid Kistler Nasıl Tedavi Edilir?

Bir kist semptomlara neden oluyorsa doktor, kisti izlemek ve büyümesini kontrol etmek için düzenli görüntüleme çalışmaları önerebilir. MR ve BT taramaları, doktorun kistin sinirler, beyin veya omurilik gibi vücuttaki diğer yapılara baskı yapıp yapmadığını görmesine yardımcı olur. Kistlerin büyük çoğunluğunun daha fazla tedaviye ihtiyacı yoktur.

Kist büyükse ve gitgide büyüyorsa veya semptomlara neden oluyorsa, doktor tedavi önerebilir. Bu tedavi şunları içerebilir:

• Endoskopik prosedürler: Kistin yerine ve boyutuna bağlı olarak doktor, kisti boşaltmak veya içinde bir pencere açmak için endoskopik bir prosedür önerebilir. Endoskopik prosedürlerde kamera ve küçük aletler içeren küçük, ince bir tüp kullanılır. Bu minimal invaziv prosedürlerde daha küçük kesiler kullanılır. Bu, geleneksel cerrahiye göre daha az iyileşme süresine ihtiyaç duyulacağı anlamına gelir.
• Açık kraniyotomi fenestrasyonu: Bu prosedür sırasında doktor, kafatasının bir kısmını çıkarır ve kistte küçük kesiler yapar. Bu pencereler sıvının kistten boşalmasını sağlar. Vücut zamanla sıvıyı emer. Doktor kafatası parçasını yerine yerleştirir ve dikişlerle yerine sabitler.
• Şantlama: Doktor kistin içine bir kist operitoneal şant (CP şant olarak da adlandırılır) yerleştirir. Şant, kateterlerden (ince tüpler) ve bir valften oluşan bir cihazdır. Sıvı, tüpler aracılığıyla karna (göbeğe) akar. Vücut sıvıyı emer. Şant yerinde kalacaktır, böylece sıvı boşalmaya devam edebilir.
• Cerrahi olarak çıkarmak: Doktorlar genellikle spinal araknoid kistleri çıkarır. Cerrah kistin yakınında bir kesi yapar ve kisti çıkarır. Konumu veya boyutu nedeniyle kistin çıkarılması mümkün değilse doktor, kistin boşaltılmasını veya kistin içine bir şant yerleştirilmesini önerebilir.

Araknoid Kistler Önlenebilir mi?

Araknoid kistleri önlemek mümkün değildir. Ailesinde araknoid kist öyküsü veya riski artırabilecek bir duruma (araknoidit gibi) sahip olanlar doktorla görüşmelidir.

Araknoid Kistleri Olan Kişiler İçin Hastalığın Seyri Nasıldır?

Çoğu araknoid kist hiçbir zaman semptomlara neden olmaz ancak nadir durumlarda araknoid kistler için tedavi almak genellikle semptomları hafifletir. Ancak kistler tedaviden sonra tekrar büyüyebilir veya sıvı ile dolabilir. Böyle bir durumda, sıvıyı boşaltmak veya kisti çıkarmak için başka bir prosedüre ihtiyaç duyulabilir.

Tedavi edilmeyen semptomatik araknoid kistler kalıcı beyin hasarına, şiddetli ağrıya, hareket bozukluklarına ve ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Tedavi edilmeyen kistler nadiren kafatasının anormal bir şekilde büyümesine neden olabilir. Araknoid kistlerden kaynaklanan komplikasyonlar şunları içerir:

• Kanama: Kist duvarındaki kan damarları yırtılarak kistin içine kanayabilir ve bu da kistin daha da büyümesine neden olabilir. Kan damarları yırtıldığında ve kan kistin dışında biriktiğinde bir hematom oluşabilir.
• Sıvı sızıntısı: Travma veya yaralanma kiste zarar verirse, bir BOS sızıntısı meydana gelebilir. Sıvı beynin diğer bölümlerine sızarak ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir.

Araknoid Kistler İçin Ne Zaman Doktoru Ziyaret Etmek Gerekir?

Kişinin kendisinde veya çocuğunda araknoid kist belirtileri varsa hemen bir sağlık uzmanına görünmeleri gerekir. Uzun vadeli sağlık sorunlarından kaçınmak için bazı kistlerin derhal tedavi edilmesi gerekmektedir. Araknoid kistlerin birçok belirtisi, beyin tümörü gibi yaşamı tehdit eden sorunların belirtilerine benzer. Bir değerlendirme için doktora muayene olmak önemlidir.

Birçok araknoid kist belirtilere neden olmaz ve tedavi gerektirmez. Belirtilere neden olan kistler için çeşitli tedaviler mevcuttur. Bunlardan bazıları daha az iyileşme süresi gerektiren minimal invaziv prosedürlerdir. Belirtiler genellikle tedaviden sonra düzelir. Ailesinde araknoid kist öyküsü olanlar bunu doktorlarıyla paylaşmalıdır. Araknoid kist belirtileri fark edilirse, mümkün olan en kısa sürede bir doktora görünmek gerekir. Bir araknoid kistin erken dönemde izlenmesi ve tedavi edilmesi uzun vadeli seyrine olumlu etki yapar.