Öpücük Hastalığı (Mononükleoz) Nedir? Belirtileri Nelerdir? Nasıl Tedavi Edilir?

Öpücük Hastalığı (Mononükleoz) Nedir? Belirtileri Nelerdir? Nasıl Tedavi Edilir? başlıklı makalemizde konuya dair detayları anlatacağız. Mononükleoz (mono ya da öpücük hastalığı), çoğunlukla Epstein-Barr adlı herpes virüsünün neden olduğu bulaşıcı bir enfeksiyondur. Diğer bazı virüsler de bu hastalığa neden olabilir. Enfeksiyon gençler ve genç yetişkinler arasında yaygındır. Mono olan kişiler aşırı yorgunluk, ateş ve vücut ağrıları yaşar. Tedavi, hastalık kendi kendine geçene kadar semptomları hafifletmeye yöneliktir.

Öpücük Hastalığı (Mono ya da Mononükleoz) Nedir?

Öpücük hastalığı, genellikle gençleri ve genç yetişkinleri etkileyen ancak zaman zaman çocukları da enfekte edebilen bir hastalıktır. Virüsler, en yaygın olarak da Epstein-Barr virüsü (EBV) ve belirli enfeksiyonlar hastalığa neden olur. Mono, tükürük gibi vücut sıvıları yoluyla kolayca yayıldığı için bazen "öpüşme hastalığı" olarak adlandırılır.

Çoğu insan için öpücük hastalığı ciddi değildir ve tedavi olmaksızın iyileşir. Yine de aşırı yorgunluk, vücut ağrıları ve diğer belirtiler okula ya da işe gitmeye ve gündelik hayata engel olabilir. Öpücük hastalığı sebebiyle yaklaşık bir ay boyunca kendini hasta hissetmek mümkündür.

Öpücük Hastalığı (Mono ya da Mononükleoz) Ne Kadar Yaygındır?

Mononükleoza neden olan Epstein-Barr virüsü (EBV) son derece yaygındır. Amerikalıların yaklaşık %90'ına 35 yaşına kadar bu virüs bulaşmaktadır. Virüsü taşıyan herkes semptom geliştirmez. Bazı insanlar virüsü yalnızca taşır.

Kimlerde Öpücük Hastalığı Olabilir?

İnsanların EBV'yi kapmalarının genellikle iki zirve noktası vardır. Bunlar; erken okul çağındaki çocukluk ve ergenlik/genç yetişkinlik dönemidir. Küçük çocuklar genellikle asemptomatiktir, oysa ergenler ve 20'li yaşlardaki insanlar da büyük ihtimalle monoya yakalanır. Bu yaş grubunda Epstein-Barr virüsüne maruz kalan yaklaşık dört kişiden biri öpücük hastalığına yakalanır ancak yaşı ne olursa olsun herkesin bu hastalığa yakalanması mümkündür.

Öpücük Hastalığı Cinsel Yolla Bulaşır Mı?

Epstein-Barr, bir tür herpes virüsüdür. Genital ve oral uçuklara neden olan herpes simpleks virüsünden (HSV) farklıdır. Her iki virüs de cinsel yolla bulaşabilir. Bununla birlikte, EBV'nin bir içeceği paylaşmak veya öpüşmek gibi diğer yollarla yayılma olasılığı daha yüksektir.

Öpücük Hastalığı Bulaşıcı mıdır?

Monoya neden olan virüsler çok bulaşıcıdır. Bunlar, enfekte bir kişinin tükürük dahil vücut sıvılarıyla temas yoluyla alınabilir. Bu virüsler aşağıdaki yollarla yayılır:

• Kan nakilleri,
• Öksürme veya hapşırma,
• Öpüşmek,
• Cinsel temas,
• Yiyecek, içecek veya yemek kaplarını paylaşmak,
• Organ nakilleri.

Öpücük Hastalığına Birden Fazla Kez Yakalanılabilir mi?

Epstein-Barr virüsü, mono semptomları ortadan kalktıktan sonra bile vücutta aktif olmayan bir biçimde kalır ancak çoğu insan sadece bir kez mono geçirir.

EBV yeniden etkinleşirse nadiren semptomlara neden olur ancak yeniden etkinleşen virüsü farkında olmadan başkalarına yaymak mümkündür. Bağışıklık sistemi zayıflamış kişilerde birden fazla mono semptomu gelişebilir.

Öpücük Hastalığına Ne Sebep Olur?

Mono vakalarının %90'ından fazlasına Epstein-Barr virüsü neden olur. Diğer virüsler ve bazı enfeksiyonlar da hastalığa yol açabilir. Semptomlar aşağıdakilerden dolayı gelişebilir:

• Adenovirüs,
• Sitomegalovirüs (CMV),
• Hepatit A, Hepatit B ve Hepatit C,
• Herpes simpleks virüsü (HSV),
• İnsan immün yetmezlik virüsü (HIV),
• Kızamıkçık,
• Toksoplazmoz.

Öpücük Hastalığının Belirtileri Nelerdir?

Mono semptomları kişiden kişiye değişir ve hafif veya şiddetli olabilir. Semptomlar yavaş yavaş ortaya çıkma eğilimindedir.  Kişi öpücük hastalığına yakalanırsa, bu muhtemelen EBV ile temasa geçtikten dört ila altı hafta sonra olacaktır. Aşağıdaki belirtiler dört hafta veya daha uzun sürebilir:

• Büyümüş dalak veya karaciğer,
• Aşırı yorgunluk,
• Ateş,
• Baş ağrısı,
• İştah kaybı,
• Kas ağrıları veya zayıflığı,
• Döküntü,
• Boğaz ağrısı,
• Boyun, koltuk altı veya kasıkta şişmiş lenf düğümleri.

Öpücük Hastalığı Nasıl Teşhis Edilir?

Doktor teşhis koymak için belirtileri değerlendirecektir. Özellikle boyundaki şişmiş lenf düğümlerini ve genişlemiş dalak veya karaciğer belirtilerini kontrol edecektir.

Kan testleri, vücudun Epstein-Barr virüsüyle savaşmak için ürettiği antikorları tespit eder. Doktor enfeksiyona işaret eden yüksek sayıda beyaz kan hücresi (lenfosit) olup olmadığını da kontrol edebilir.

Öpücük Hastalığı Nasıl Tedavi Edilir?

Öpücük hastalığı için bir aşı veya tedavi yoktur. Bakteriyel enfeksiyonla savaşmak için antibiyotikler ve diğer virüsleri öldürmek için antiviral ilaçlar monoya karşı çalışmaz. Bunun yerine, tedaviler semptomları hafifleterek daha iyi hissetmeye yardımcı olmaya odaklanır. Bakım için aşağıdakiler yapılabilir:

• Dinlenme: Mono kişiyi çok yorar. Uyku, vücudun enfeksiyonla savaşmasına yardımcı olur.
• Hidrasyon: Susuz kalmayı önlemek için bol sıvı tüketilmelidir.
• Ağrı kesiciler: Steroid olmayan anti-enflamatuar ilaçlar ateşi, iltihabı, baş ağrılarını ve kas ağrılarını hafifletir. Bu ilaçlar arasında ibuprofen ve naproksen bulunur. Asetaminofen de işe yarayabilir.
• Boğaz ağrısı yatıştırcıları: Tuzlu su ile gargara yapılabilir ve boğaz pastili kullanılabilir.
• Spor yapmaktan kaçınmak: Fiziksel aktivite, genişlemiş bir dalağa çok fazla baskı uygulayarak yırtılma riskini artırabilir. Hastayken ve sonrasında dört haftaya kadar temas sporlarından ve yorucu egzersizlerden kaçınmak gerekir.

Öpücük Hastalığının Komplikasyonları Nelerdir?

Mono semptomlar yaklaşık dört hafta içinde kademeli olarak iyileşme eğilimindedir. Yorgunluk hissi aylarca devam edebilir.

Sağlıklı bireylerde mono ile ilgili en büyük endişe, yırtılan (patlayan) genişlemiş bir dalaktır. Karnın sol üst kısmındaki bu organ, kanın filtrelenmesine yardımcı olur. Dalak patlarsa, karna kan gelebilir. Yırtılmış bir dalaktan kaynaklanan iç kanama yaşamı tehdit edebilir ve acil ameliyat gerektirir. Doktor, kişi kendini daha iyi hissedene kadar yorucu egzersizlerden, temas sporlarından ve ağır kaldırmaktan kaçınmasını önerebilir.

Öpücük Hastalığı Nasıl Önlenebilir?

Öpücük hastalığı için bir aşı yoktur. Mono'ya neden olan virüslerin bulaşmasını önlemenin en iyi yolu, hijyen kurallarını uygulamaktır. Ateş, öksürük, boğaz ağrısı veya yorgunluk gibi mono veya herhangi bir viral hastalık belirtisi olan biriyle yiyecek, içecek veya vücut sıvılarını paylaşmamak gerekir.

Öpücük Hastalığı Hamileliği Nasıl Etkiler?

Epstein-Barr virüsünden mono geliştiren anne adayları tipik olarak sağlıklı gebeliklere sahiptir. Düşük yapma ve erken doğum riskini artırabilecek bir ateş gelişirse, doktorla iletişime geçilmelidir. Epstein-Barr virüsünü hamilelik sırasında veya doğumdan sonra emzirirken bebeğe geçirme ihtimali düşük olsa da zaten çoğu bebekte mono semptomları görülmez. Monoya hamilelik sırasında bir sitomegalovirüs (CMV) enfeksiyonu neden olduysa, bebeğin bundan etkilenme olasılığı vardır ve bunu doğum uzmanıyla görüşmek gerekir.

Öpücük Hastalığına Yakalanan Kişilerde Hastalığın Seyri Nasıldır?

Mono semptomları şiddetli olabilir ve aktif bir yaşam sürme yeteneğini geçici olarak etkileyebilir. Neyse ki evde uygulanan tedavilerle bu belirtiler yavaş yavaş iyileşir.

Birkaç ay boyunca kalıcı yorgunluk yaşanabilir. Bu süre zarfında yeterince dinlenerek ve sıvı alarak sağlığı korumak gerekmektedir. Dalak yırtılmasını önlemek için yorucu faaliyetlerden de kaçınılmalıdır.

Ne Zaman Doktor ile İletişime Geçilmelidir?

Öpücük hastalığı olanlar aşağıdakileri yaşarsa, bir doktorla iletişime geçmelidir:

• Nefes alma veya yutma güçlüğü,
• Baş dönmesi veya bayılma,
• Kollarda veya bacaklarda aşırı kas zayıflığı,
• Yoğun vücut ağrıları,
• Kalıcı yüksek ateş,
• Şiddetli baş ağrısı,
• Sol üst karın bölgesinde keskin ağrı.

Doktora Hangi Sorular Sorulmalıdır?

Öpücük hastalığı olanların doktoruna aşağıdaki soruları sorması kendileri için faydalıdır.

• Öpücük hastalığı semptomları için en iyi tedaviler nelerdir?
• Ne kadar süredir bulaşıcıyım ve kadar süre bulaşıcı kalacağım?
• Başkalarına bu virüsü bulaştırmamak için hangi adımları atabilirim?
• Öpücük hastalığından kurtulmak ne kadar sürer?
• İşe veya okula ne zaman dönebilirim?
• Egzersiz ve fiziksel aktiviteye ne zaman dönebilirim?
• Tekrar mono olabilir miyim?
• Komplikasyon belirtilerine dikkat etmeli miyim?

Çoğu öpücük hastalığı (mononükleoz ya da mono) vakası ciddi sorunlara neden olmaz. Ancak aşırı yorgunluk, boğaz ağrısı ve vücut ağrıları gibi belirtiler okul, işi ve gündelik hayatı aksatabilir. Doktor rahatlamak için kişiye önerilerde bulunabilir. Dinlenmek ve reçetesiz satılan ilaçlar genellikle semptomları hafifletmenin en iyi yoludur. Genişlemiş bir dalağı yırtabilecek yorucu fiziksel aktiviteden kaçınmak da oldukça önemlidir.