Önlenebilir Tıbbi Hataların Çaresi ‘Yalın Sağlık’

Yalın Sağlık “Medicabil Örnekleriyle” kitabının yazarı Prof. Dr. Aysun Yılmazlar hastanelerde ölüm sebepleri arasında yer alan “önlenebilir tıbbi hataların” yalın sağlık uygulamasıyla önüne geçileceğini savunuyor.

Anesteziyoloji ve Reanimasyon Uzmanı olan Prof. Dr. Aysun Yılmazlar Medicabil Hastanesi’nde görev yapıyor; aynı zamanda Yalın Sağlık Enstitüsü ve Kalite Koordinatörlüğü’nü de yürütüyor… Prof. Dr. Aysun Yılmazlar aslında kitabı geçen sene yazmıştı, araya pandemi kısıtlamaları girince bir türlü yüz yüze görüşemedik.Nihayet önceki gün buluşabildik ve kendisiyle yazmış olduğu kitap üzerinde bir söyleşi gerçekleştirdik.

‘SAĞLAM GÖZ ÇIKARTILDI, YANLIŞ BACAK KESİLDİ! BEBEKLER KARIŞTI’

Prof. Dr. Aysun Yılmazlar kitaba insanı afallatan, çok çarpıcı bir girişle başlıyor:

“Sağlam göz çıkartıldı.

Sağ bacak yerine sol bacak kesildi.

Yanlış kan nakli yapıldı.

Yanlış pozisyonda grafi çekildi.

CT çekimi sırasında alerji gelişti ve öldü.

Bebekler karıştı.

Yanlış cenaze verildi.

Hastanede elektrik kesildi, jeneratör devreye girmedi.

Onamsız ameliyat oldu.

Ameliyatta bacağı yandı.

Yoğun bakımda hasta yataktan düştü.

Ameliyat oldu ama ameliyat sonrası gelişen pnömoni nedeniyle taburcu olamadı.

Hastanede yangın çıktı.

Hastane çalışanlarının memnuniyet oranı çok düşük.

Hasta şikayet oranları çok yüksek.

Yani önlenebilir hatalar.

Üzgünüm ama liste uzatılabilir.

Çare belli! Yalın Sağlık!

Hemen işe koyulalım…”

Kitabın ilk bölümünde hastane ve hastane liderlerinin; 2. bölümde hastane yapısındaki alanların; 3. bölümde ise sağlık çalışanlarının yalın dönüşümleri için ipuçları veriliyor. Yalın araç tanıtımı ve uygulamaları ise Medicabil örnekleriyle aktarılıyor. Kitabın sonunda ise iki ek bölüm var; “Covid-19 Pandemisinde Yalın Hastane yönetimi” ve “Kişisel Verilerin Korunması Kanunu’na göre Yalın Yönetim”… Prof. Dr. Yılmazlar, kitabını idari personel de dahil her kademeden sağlık çalışanının anlayacağı “yalın” bir dille yazarak sözcük israfından kaçınmayı da katmış…  

YALIN HASTANE ALANINDA KAYNAK KİTAP

Prof. Dr. Yılmazlar’a neden “Yalın Hastane” kitabını yazdığını sordum; şöyle yanıtladı:
“Biz Yalın Hastane uygulamalarını hayata geçirirken Türkiye’de hiç hastane örneği yoktu.  Hep yabancı kaynaklardan yararlandık. Bu kitap 10 yıllık birikimin sonucu, diğer yalın hastane uygulayıcılarına ve araştırmacılara kaynak ve belge olsun diye yazıldı.” Söyleşimiz sırasında Bursa Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi’ndeki güzel bir uygulamayı da paylaştı: “Tıp Fakültesi 4. sınıf öğrencileri amfilerden hastaneye geçiyor. Onlar için oryantasyon etkinliği düzenlendi. Sağlıkta şiddet; hasta ve hasta yakınlarıyla iletişim; zor haber verme gibi ders olarak okutulmayan konular anlatıldı. Ben de Sağlıkta hasta güvenliği ve yalın hastaneyi anlattım…  Tüm bu konuların Yalın Sağlık ileKalite derslerinin Tıp Fakültesi müfredatında olması gerekiyor…” Yalın hastane uygulamasında , karşılaşılan zorlukları sorduğumda ise şunları anlattı: “Medikabil’de uyguluyoruz. Yalın hastane insanla yürüyor. Sürdürülebilir olması en zor yanı. Sürekli eğitim gerekiyor.  Bu süreçte insanı değiştirmek ve dönüştürmek zor; sonrasında da bunun sürdürülebilmesi gerekiyor… “ Yalın Hastane uygulamalarından örnek vermesini istedim; Prof. Dr. Yılmazlar şunları söyledi: Mesela enfeksiyon sürecinde en önemli gösterge el hijyenine uyumdur. Sağlık çalışanlarının yüzde kaçı elini doğru yıkadı. Yüzde 90’ı mı, yüzde 60’ı mı? Bu gözlemle saptanıyor.  Sistemde 200’ün üzerinde gösterge var. Medicabil Hastanesi olarak her ayın 3’üncü çarşambası Kalite Kurulu toplanıyor ve 200 parametreden hangisi sapmış, değerlendiriyoruz. ‘Sapmalarda kök sebepleri nasıl iyileştiririz’ diye kafa yoruyoruz. Yalın hastanede bitti, diye bir şey yok. Bitmeyen, soluksuz devam etmeniz gereken bir süreç. Medicabil Hastanesi’nde her Çarşamba seminer var.” Kitapta iyileştirmelerle elde edilen somut sonuçlar da paylaşılmış. Ayrıca iyileştirme öncesi ve sonrası fotoğraflar ile ölçülebilen iyileştirmelerin yıllara bağlı tablolarına da yer verilmiş. .

YALIN SAĞLIK ÜLKE POLİTİKASI OLMALI!

Prof. Dr. Aysun Yılmazlar Yalın Hastane’nin bir ülke politikası olmasını savunuyor: “Neden ülke politikası olsun diyorum… Çünkü hastanelerin ölüm sebeplerinin 3’üncü sırasında ‘Önlenebilir tıbbi hatalar’ var. Yani hataları önlemek bizlerin elinde. Yalın düşünceye göre hata da bir israf ve yalın düşünce, hataları önlemenin yollarını öğretir. Bir uçak misali; uçuş öncesi tüm kabin görevlilerinin ciddi simülasyon eğitimlerinden geçer. Uçuş öncesi hata olmaması için çok sayıda kontrol listeleriyle kontrollerin yapılması dikkatimizi hep çeker. Neden? Çünkü insan hayatı söz konusu. Hastanelerde de insan hayatı söz konusu! Yalın sağlık, ülkenin sağlık politikası olmalı. Bu kitap yetkililere bir haykırışım olsun!”