Göz Yaralanmaları Nelerdir? Yaralanma Sonrası Neler Yapmak Gerekir?

Göz Yaralanmaları Nelerdir? Yaralanma Sonrası Neler Yapmak Gerekir? başlıklı makalemizde konuya dair detayları inceleyeceğiz. Her türlü sıradan, günlük aktivite kazara göz yaralanmalarına yol açabilir. Uçan parçacıklar, düşmeler ve çarpışmalar, kimyasallar ve radyasyon gözleri yaralayabilir. Bir göz yaralanması çok acı verici olabilir ve ciddi görünse de görünmese de kalıcı görme kaybına neden olabilir. Göz yaralanması olanların hemen bir sağlık kuruluşuna başvurması gerekmektedir.

Göz Yaralanması Nedir?

Göz yaralanmaları arasında çürükler, delinmeler, yanıklar ve çizikler yer alır. Bunlar travmatik kazalardan, kimyasallara maruz kalmaktan veya göze yabancı cisim kaçmasından kaynaklanabilir. Bir göz yaralanması göze zarar vererek göz ağrısına ve geçici veya kalıcı olabilen görme kaybına neden olabilir. Göz yaralanması varsa hemen bir göz doktoruna başvurulmalıdır. Bazı göz yaralanmaları evde iyileşebilirken bazıları acil tedavi gerektirir.

Sık Karşılaşılan Göz Yaralanması Türleri Nelerdir?

Yaygın göz yaralanması türleri şunlardır:

• Morarmış göz: Göz ve etrafındaki dokulara gelen bir darbe morarmaya neden olur. Morarmış bir göz genellikle gözün kendisinden ziyade gözün etrafındaki dokuları ifade eder. Gözün etrafındaki alan şişecek ve siyah, mavi veya mor tonlarında renk değiştirecektir. Morarma kendiliğinden iyileşebilir ancak bir uzman daha ciddi bir göz yaralanması ihtimalini ekarte etmeye yardımcı olabilir.
• Künt göz travması: Göze gelen künt travma (keskin olmayan bir cisimle vücudun herhangi bir yerine alınan darbe) gözün etrafındaki kemikleri kırabilir (orbital kırık). Bir patlama kırığı, gözü destekleyen kasların hasar görmesine veya kemik parçaları arasında sıkışmasına neden olabilir. Künt kuvvet doğrudan göz küresine temas ettiğinde gözün içindeki yapıları yerinden çıkarabilir, ayırabilir, yırtabilir veya kırabilir (glob kontüzyonu veya glob rüptürü).
• Göz yanıkları: Kimyasallara, radyasyona veya aşırı ısıya maruz kalmak gözün yüzeyini yakabilir. Korneal parlama yanığı, ani ve yoğun maruziyet nedeniyle gözde oluşan küçük bir termal (ısı) yanık veya güneş yanığıdır. UV (ultraviyole) radyasyona maruz kalmak da zaman içinde gözde daha kalıcı hasara neden olabilir. Ev temizlik ürünlerinden veya diğer endüstriyel kimyasallardan kimyasal yanık oluşabilir.
• Göz çizikleri: Kornea aşınması, irisin önünde gözün yüzeyindeki saydam kubbe olan korneadaki bir çiziktir. Makyaj aplikatörleri, tırnaklar, kedi pençeleri, kontak lensler veya uçuşan minik çöpler korneayı çizebilir. Kornea sıyrıkları ağrıya, göz sulanmasına ve ışık hassasiyetine neden olur. Gözdeki küçük çizikler veya kum parçaları ciddi olmayabilir ancak daha derin bir çizik ciddi bir duruma yol açabilir.
• Yabancı cisim yaralanmaları: Yabancı cisim, gözde oraya ait olmayan bir parçacıktır. Kum, çim parçacıkları, metal talaşı veya kırılmış cam göze kaçabilir. Yabancı cisimler gözü tahriş eder ve hareket ettirildiğinde çizer ve enfeksiyonlara neden olabilirler. Yabancı bir cisim göze sıkışmışsa ve gözyaşıyla çıkmıyorsa, onu çıkarmak için bir prosedüre ihtiyaç olabilir.
• Penetran yaralanmalar: Keskin bir cisim gözü deldiğinde veya yüksek hızlı bir mermi göze girdiğinde delici bir yaralanma meydana gelir. Balık kancaları, dartlar, keskin aletler, havalı tüfekler ve paintball silahları delici yaralanmalara neden olabilir. Delici nesneler göze saplanabilir ve çıkarılması için bir uzmana ihtiyaç duyulabilir. Kanamaya ve gözün yapılarında hasara neden olabilirler.

Açık Küre Göz Yaralanması ile Kapalı Küre Göz Yaralanması Arasındaki Fark Nedir?

Açık küre yaralanmaları gözün duvarına, beyaz kısmına (sklera) veya saydam kısmına (kornea) nüfuz eder. Sklera gözün hassas iç kısımlarını korur. Künt veya keskin göz travması bu iç kısımlara zarar verirse uzun süreli hasara ve görme kaybına neden olma olasılığı daha yüksektir. Kapalı bir glob yaralanması göz duvarına nüfuz etmez. Morarmış gözler, künt travma ve kornea çizikleri kapalı küre yaralanmalarına örnektir.

Potansiyel Olarak Ciddi Bir Göz Yaralanmasının Belirti ve Semptomları Nelerdir?

Göz yaralanmasının nasıl göründüğüne veya nasıl hissettirdiğine bakarak ne kadar ciddi olduğunu söylemek zor olabilir. Gözün duvarına girip girmediği bilinemeyebilir. Göze geçici olarak giren küçük çiziklerin veya kum parçalarının ciddi olma olasılığı daha düşüktür. Ancak tüm göz yaralanmaları ciddi olabilir. Şüpheye düşüldüğünde en iyisi bir sağlık uzmanının göze bakmasını sağlamaktır. Ayrıca aşağıdaki uyarı işaretlerine ve semptomlara da dikkat edilmelidir:

• Ağrı ve şişlik: Geçmeyen belirgin bir göz ağrısı varsa durum daha ciddi olabilir. Batma veya yanma niteliğinde olup olmadığına veya ışıkta daha fazla acıyıp acımadığına dikkat edilmelidir. Şişme, dokuların hasar gördüğünün ve onarım sürecinin başladığının bir başka işaretidir. Gözün etrafında veya gözün beyaz kısmında şişlik olabilir.
• Göz kanaması: Kanama (hemoraji) gözün farklı bölgelerinde meydana gelebilir. Subkonjonktival kanama, gözün yüzeyinde, konjonktiva ve sklera (beyaz kısım) arasındaki kanamadır. Kan ayrıca kornea ve iris (renkli kısım) arasında da birikebilir. Buna hifema denir. Gözün arkasındaki kanama (retinal hemoraji) retinayı etkileyebilir.
• Görme değişiklikleri: Bir yaralanma görüşü birkaç dakikadan daha uzun süre etkiliyorsa dikkatli olunmalıdır. Uçuşan siyah noktalar veya ışık parlamaları ya da görüşün bir kısmını kaplayan bir gölge görmeye başlanabilir. Bulanık görme veya çift görme olabilir. Çocuklar görme sorunu yaşayıp yaşamadıklarını söyleyemeyebilir ancak bir göz yaralanması yaşadıktan sonra daha yavaş veya beceriksizce hareket ettikleri fark edilebilir.
• Gözün görünümündeki değişiklikler: Yaralı gözün diğer gözden farklı görünüp görünmediğine dikkat edilmelidir. Bir göz şaşı görünebilir veya göz bebeği alışılmadık derecede büyük veya küçük görünebilir. Bir göz yuvasından biraz dışarı çıkmış gibi veya daha çökük görünebilir. Göz kapağı anormal şekilde seğirebilir veya sarkabilir ya da bir gözün belirli bir yönde hareket etmekte zorlandığı fark edilebilir.
• Yabancı cisimler: Göze bir şey girdiği biliniyorsa ve çıkmadıysa, onu çıkarmak için bir doktora ihtiyaç olacaktır. İçeri kaçan şey gözün içinde görülebilir. Gözyaşlarıyla çıkmıyorsa kendi başına çıkarılmaya çalışılmamalıdır. Ayrıca yabancı cismin çıkarıldığı düşünülebilir ancak hala oradaymış gibi hissedilebilir. Bu da bir doktora görünmek gerektiğini gösteren bir başka işarettir.
• Bariz göz travması veya şekil bozukluğu: Göz küresi bariz bir şekilde yaralıysa veya gözün ya da göz çukurunun herhangi bir kısmı yerinde değil veya şekilsiz görünüyorsa doktora başvurmaktan çekinilmemelidir. Görünür kesikler, yanıklar ve gözden sızan sıvılar yaralanmanın açık işaretleridir. Gözde kimyasal madde olduğunu biliniyorsa ciddi bir yaralanma geçirilmiş demektir. Göz suyla yıkandıktan sonra bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.

Göz Yaralanmaları Neden Bu Kadar Acı Vericidir?

Göz yaralanmaları çok acı vericidir çünkü göz küresinde çok fazla sinir ucu vardır. Bu sinirler gözün koruyucu reflekslerini, hareketlerini ve görsel işlemlerini sürdürmesine yardımcı olur. Bunlar ayrıca gözü duyusal girdilere karşı son derece hassas hale getirirler. Kornea veya konjonktivadaki bir çizik gibi yüzeysel bir göz yaralanması bile sinir uçlarını açığa çıkardığı için son derece acı verici olabilir.

Göz Yaralanmalarının Yaygın Nedenleri Nelerdir?

Göz yaralanmalarının yaygın nedenleri şunlardır:

• Spor yaralanmaları: Futbol ve boks gibi temas sporları, uçan toplar içeren sporlar ve raket, disk veya sopa sallanan sporlar göz yaralanmalarının yaygın nedenleridir. Birçok spor yaralanması doğru koruyucu gözlükle önlenebilir ancak tüm sporlarda resmi koruyucu ekipman bulunmamaktadır.
• İşyeri tehlikeleri: Sanayi çalışanları ve esnaflar genellikle uçan molozlar, kimyasallar veya radyasyon gibi mesleki tehlikeler açısından risk altındadır. Kaynak ve metal işleri (taşlama, çekiçleme veya kesme) en riskli işler arasındadır. İnşaat, imalat ve ormancılık da diğer riskli işler arasındadır.
• Ev ve bahçe işleri: Testereler, matkaplar, boyalar ve diğer kimyasalları içeren ev geliştirme projeleri kazalara ve yaralanmalara yol açabilir. Çim biçme makineleri ve yaprak üfleyiciler göze çöp fırlamasına sebep olabilir. Yemek pişirme ve temizlik de kişiyi kimyasal veya termal yanık yaralanmalarına maruz bırakabilir.
• Düşmeler ve çarpışmalar: Araba kazaları; künt darbe veya kırılan camın göze çarpması nedeniyle göz yaralanmalarının önemli bir nedenidir. Kapı kolları veya mobilya gibi yapıların üzerine düşmek de göz yaralanmalarına neden olur. Çocuklar oyun alanı ekipmanlarının üzerine düşebilir veya birbirleriyle çarpışabilirler.
• Oyuncaklar ve eğlence: Uçan oyuncaklar, havalı tabancalar ve yoyolar çocuklarda göz yaralanmalarının yaygın nedenlerindendir. Boya kalemleri, kalemler ve makaslar gibi sanat ve el işi aletleri de öyledir. Havalı tabancalar ve paintball silahları her yaştaki insanın gözünü yaralayabilir. Eğitimsiz kişiler tarafından ev ortamında kullanılan havai fişekler de aynı şekildedir.
• Şiddet: Aile içi şiddet, saldırı ve kavgalar morarmış gözlere ve diğer yaralanmalara yol açabilir. Ayaklanmalar ve savaşlar, ciddi göz yaralanmalarına neden olabilecek çeşitli silahlar içerebilir. Patlayıcılar hem askeri hem de kentsel çatışmalarda göz yaralanmalarının bir başka yaygın nedenidir.

Göz Doktorları Göz Yaralanmalarını Nasıl Teşhis Eder?

Doktor semptomları ve göz yaralandığında tam olarak ne olduğunu sorarak işe başlayacak, ağrı varsa gözleri muayene etmeden önce ağrıyı hafifletmek için elinden geleni yapacaktır. Önce yaralı göze bakacak ancak farklılıkları gözlemlemek için her iki gözü de inceleyecektir. Daha sonra göz travması belirtileri arayacak ve ardından görüşü değerlendirecektir. Bu, çeşitli testleri içerebilir. Doktor aşağıdakileri yapabilir:

• Gözleri ve çevresindeki dokuları şişlik, morarma, kanama veya yara açısından kontrol etmek.
• Gözde yabancı cisimler veya parçacıklar olup olmadığına bakmak.
• Göz bebeklerinin nasıl kasıldığını (büyüdüğünü veya küçüldüğünü) ve gözlerin nasıl hareket ettiğini değerlendirmek.
• Görüşü test etmek ve göz muayenesi sırasında gözün içine bakmak için özel ekipman kullanmak.
• Gözün ve çevresindeki alanın röntgen, ultrason, BT taraması veya MR gibi görüntüleme çalışmalarını istemek.
• Gerekirse ağızdan ağrı kesici ilaçlar vermek veya kişiyi genel anestezi altına almak.

Göz Yaralanmaları Sonrası Evde Kendi Başına Neler Yapılabilir?

Kimyasal yaralanmalarda göz derhal 15 dakika boyunca suyla yıkanmalı, ardından acil yardım alınmalıdır. Diğer tüm yaralanmalar için evde tedavi etmeye çalışmadan önce bir uzmana danışılmalıdır. Yaralanma küçük ya da önemsiz görünüyorsa, ziyarete gelmenin gerekip gerekmediğini öğrenmek için önce aramayı denemek iyi bir fikir olabilir. Bir uzman yaralanmayı değerlendirdikten veya tedavi ettikten sonra evde bakım yapılabileceğine karar verebilir. İyileşen göz yaralanmaları için evde bakım şunları içerebilir:

• Soğuk kompres: Gözün üzerine beze sarılı bir buz torbasını hafifçe yerleştirmek.
• Göz damlaları: Doktor gözün iyileşmesine yardımcı olmak için göz damlası reçete edebilir.
• Ağrı kesici: Doktor hangi ağrı kesici ilaçları kullanmanın güvenli olduğunu hastaya söyleyecektir.
• Göz bandı: Doktor iyileşirken gözün kapatılmasını önerebilir.

Göz Yaralanmalarını Önlemek İçin Neler Yapılabilir?

Tüm kazalar önlenebilir değildir ancak birçok göz yaralanması önlenebilirdir. Kişinin kendini bir göz yaralanmasından korumak için yapabileceği en önemli şey, konu faaliyet için doğru koruyucu gözlüğü takmaktır. Yeni bir spor, ev projesi veya kimyasal ürün deneniyorsa, önce güvenlik yönergeleri dikkatlice okunmalıdır. Keskin nesneler, fırlayan oyuncaklar ve ev temizlik ürünlerinin etrafındaki çocuklar her zaman gözetim altında tutulmalıdır.

Göz Yaralanması Olan Kişilerde Durumun Seyri Nasıldır?

Göz yaralanması olan kişiler için durumun seyri değişkendir. Bir göz doktoru tarafından erken değerlendirme ve tedavi, prognozu önemli ölçüde iyileştirebilir ve kalıcı görme kaybını önlemeye yardımcı olabilir. Seyir, aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli faktörlere bağlıdır:

• Tedaviden önce geçen süre.
• Yaralanmanın ciddiyeti.
• Göz yaralanmasının türü.

Bir Göz Yaralanması İçin Ne Zaman Doktora Başvurmak Gerekir?

Kişinin kendisinde veya çocuğunda göz yaralanması belirtileri varsa hemen bir doktor ile iletişime geçmelidir. Tedavi edilmeyen birçok göz yaralanması az görme, körlük ve diğer göz sorunlarına neden olabilir. Göze kimyasallar veya diğer tahriş edici maddeler kaçarsa göz temiz suyla yıkanmalı ve doktor ile iletişime geçilmelidir. Göze keskin bir cisim kaçmışsa çıkarmaya çalışılmamalı, derhal tıbbi yardım alınmalıdır. Yaralanma ciddi ise 112 Acil Çağrı Merkezi aranmalı veya hemen acil servise gidilmelidir. Göz yaralanmalarıyla ilişkili önemli göz ve görme kaybı, tedavi edilmezse kalıcı görme kaybına neden olabilir.

Göz yaralanması her an herkesin başına gelebilir, bu nedenle önlem alınmalı ve gerekiyorsa mutlaka koruyucu gözlük takılmalıdır. Kişinin kendisi veya çocuğu göz yaralanması geçiriyorsa göz ovuşturulmamalı ya da ovuşturulmasına izin verilmemelidir. Keskin bir cisim asla gözden veya göz çevresinden çıkarmaya çalışılmamalıdır. Bazı göz yaralanmaları kalıcı görme kaybına neden olabilir. Böyle bir durumda hemen tıbbi yardım alınmalıdır. Kişinin kendisinde veya çocuğunda bir göz yaralanması varsa paniğe kapılmadan hemen bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. Eğer tedavi gerekiyorsa, mümkün olan en kısa sürede tedavi olmak kalıcı göz hasarını ve görme kaybını önlemek için yapılacak en iyi şeydir. Göz yaralanması küçükse doktor, ağrının nasıl dindirileceği ve yaraya evde nasıl bakılacağı konusunda tavsiyelerde bulunacaktır.