Göz Tembelliği (Ambliyopi) Nedir? Belirtileri Nelerdir? Nasıl Tedavi Edilir?

Göz Tembelliği (Ambliyopi) Nedir? Belirtileri Nelerdir? Nasıl Tedavi Edilir? başlıklı makalemizde konuya dair detayları inceleyeceğiz. Göz tembelliği (ambliyopi), çocuğun gözlerinin gelişimini etkileyen bir şey olduğunda tek gözde bulanık görmeye neden olur. Beyin daha zayıf olan gözü görmezden geldikçe, o göz konumundan kayar. Göz tembelliği, çocukları etkileyen en yaygın görme sorunudur. Nadiren de olsa göz tembelliği her iki gözü de aynı anda etkileyebilir.

Göz Tembelliği Nedir?

Göz tembelliği, her iki gözün de net görme yeteneğini etkileyebilen bir göz rahatsızlığıdır. Genellikle bir çocuk bebekken veya çok küçükken gelişir ve tedavi edilmezse zamanla daha da kötüleşebilir. Bir çocukta göz tembelliği varsa, gözlerinden biri bulanık görürken diğeri net görür. Beyinleri bulanık gören gözü görmezden gelmeye başlar ve görmek için sadece net gören gözü kullanır. Beyinleri daha güçlü gözlerine daha fazla güvendikçe, zayıf gözlerinin görüşü zamanla daha da kötüleşir. Göz tembelliği, bir göz doktoru tarafından tedavi edilmesi gereken ciddi bir tıbbi sorundur.

İnsanlar ambliyopiyi göz tembelliği veya görme tembelliği olarak adlandırır. Bu isimler yaygın olarak kullanılıyor olsa da aslında doğru değildir. Eğer bir çocukta ambliyopi varsa ne çocuk ne de gözleri tembel değildir. İnsanlar bulanık görmeyi kendileri seçmezler ve yaptıkları herhangi bir şey buna neden olmaz.

Göz Tembelliği Ne Kadar Yaygındır?

Göz tembelliği, çocukların görme yetilerini kaybetmelerinin en yaygın nedenidir. 15 yaşından küçük çocukların yaklaşık %5'ini etkiler.

Göz Tembelliğinin Belirtileri Nelerdir?

Çocukta göz tembelliği olup olmadığını anlamak her zaman kolay değildir. Çoğu çocuk, bir doktor tarafından göz muayenesi yapılana kadar teşhis edilmez.

Çocukta göz tembelliği belirtileri fark edilirse, muhtemelen nesnelerle ve etrafındaki alanla nasıl etkileşime girdiklerinde değişiklikler görülecektir. Göz tembelliği olan bir çocuk şunları yapabilir:

• Nesnelere çarpabilir (özellikle vücutlarının bir tarafında).
• Vücudunun bir tarafını tercih edebilir.
• Bir gözünü kapatır veya çok fazla kısar.
• Başını sık sık bir tarafa eğebilir.
• Gözleri şaşı olabilir.
• Göz kapağı düşüklüğü görülebilir.

Göz Tembelliği Neye Benzer?

Göz tembelliği olan çocuğun gözlerinde fiziksel olarak farklı bir şey görülemeyebilir. Etkilenen gözleri daha güçlü gözle aynı hizada olmayabilir. Merkezden uzak görünebilir veya baktıkları yere uymayan bir yöne doğru sürükleniyor gibi görünebilir.

Göz Tembelliğine Ne Sebep Olur?

Göz tembelliği, çocuğun gözleri ve baktıkları nesnelere odaklanma şekilleri arasında bir fark yarattığında ortaya çıkar. Göz tembelliğinin en yaygın nedenleri aşağıdakiler başta olmak üzere diğer görme sorunları veya gözlerindeki yapısal sorunlardır:

Refraktif Hatalar

Kırma kusuru, gözlerin doğal şekli veya odaklanma yeteneği ile ilgili bir şeydir ve görüşü bulanıklaştırır. Çocukta hemen tedavi edilmeyen bir kırma kusuru varsa göz tembelliği gelişebilir. Çocuklarda göz tembelliğine yol açan kırma kusurları şunlardır:

• Uzağı görememe (miyopluk): Uzaktaki nesneleri görmede sorun.
• Yakını görememe (hipermetrop): Yakındaki nesneleri görmede sorun.
• Astigmatizm: Oval şekilli bir korneaya sahip olmak.

Şaşılık

Şaşılık, gözler birbiriyle aynı hizada olmadığında meydana gelir. Gözler genellikle aynı anda birlikte hareket eder. Çocuğun gözlerinden biri diğeriyle eşleşmeden hareket ederse, beyni bir gözüne diğerinden daha fazla güvenmeye başlayabilir.

Yapısal Göz Rahatsızlıkları

Çocuğun gözlerinin nasıl çalıştığını etkileyen herhangi bir durum bulanık görmeye neden olabilir ve göz tembelliğine yol açabilir. Bunlar aşağıdakilerden biri olabilir:

• Göz kapağı düşüklüğü (pitozis). Özellikle bir göz kapağı çocuğun gözünün bir kısmını kapatacak kadar düşükse.
• Göz merceğinde bulanıklaşma.
• Kornea (gözün ön tarafındaki saydam kısım) ile ilgili sorunlar.

Göz Tembelliğinin Risk Faktörleri Nelerdir?

Her çocukta göz tembelliği gelişebilir. Bazı faktörler, çocukların göz tembelliği yaşama olasılığını artırır. Bunlar:

• Göz ve görme sorunları olan biyolojik aile üyelerine sahip olmak.
• Gelişimsel gecikmeler.
• Erken doğum (hamileliğin 37. haftasından önce doğmak).
• Düşük doğum ağırlığı (2,500 gramdan daha hafif doğmak).

Göz Tembelliğinin Komplikasyonları Nelerdir?

Göz tembelliği tedavi edilmezse çocuğun görüşünü kalıcı olarak etkileyebilir. İyi haber şudur ki göz tembelliği yeterince erken tedavi edilirse geri döndürülebilir.

Göz Tembelliği Nasıl Teşhis Edilir?

Göz tembelliği teşhisini bir göz doktoru koyacaktır. Sağlık görevlileri tüm çocukları düzenli kontrolleri sırasında göz tembelliğine karşı tarar. Çocuğun gözlerini (içleri dahil) kontrol etmek için bir göz muayenesi yapılır. Doktor, çocuğun ne kadar iyi görebildiğini test edecektir. Ayrıca çocuğun gözlerinin olması gerektiği gibi çalışmasını etkileyen herhangi bir şey olup olmadığına da bakılır.

Ebeveynler evde herhangi bir belirti fark etmeden önce doktorun göz tembelliği teşhisi koyması yaygındır. Göz tembelliği teşhisi konulan çoğu çocuk, bir sağlık kuruluşu fark etmeden önce görüşlerinin kötüleştiğini veya değiştiğini söyleyemeyecek kadar küçüktür. Çocuğun başını tutuşunda veya etrafındaki nesnelerle etkileşiminde herhangi bir değişiklik fark edilirse, bu durum doktoruna bildirilmelidir.

Göz Tembelliğini Tedavileri Nelerdir?

Göz doktoru, çocuğun beyninin görmek için zayıf gözünü kullanmasını sağlayarak göz tembelliğini tedavi edecektir. Bu tedavi, göz tembelliğini düzeltmek için çocuğun beyni ile her iki gözü arasındaki bağlantıyı onaracak ve güçlendirecektir.

En yaygın göz tembelliği tedavileri şunları içerir:

• Göz bandı takmak: Göz tembelliğini düzeltmek için göz bandı takan çocukların iyileşmeye yardımcı olması için etkilenen gözlerini kapattıkları yaygın bir yanılgıdır. Aslında bunun tam tersi doğrudur. Çocuk, günde en az birkaç saat daha güçlü olan gözünü kapatan bir bant takacaktır. Güçlü gözün görmesini engellemek, çocuğun beynini görmek için zayıf gözünden gelen görüntüleri kullanmaya zorlar. Bu aynı zamanda zayıf gözü güçlendirir.
• Gözlük: Gözlük takmak göz tembelliğine neden olan kırılma hatalarını düzeltebilir. Çocuğun görüşü iyileştiğinde, beyni görmek için her iki gözünü de kullanmaya geri dönebilir. Çocuğun gözlük ve diğer tedavilere aynı anda ihtiyacı olabilir.
• İlaçlı göz damlaları: Göz doktoru çocuğun güçlü gözüne ilaçlı göz damlası (genellikle atropin) koyabilir. İlaç geçici olarak o gözü bulanıklaştırır, bu da beyninin görmek için daha zayıf gözü kullanmasını sağlar. Göz damlaları güvenlidir ve çocuğun güçlü gözündeki görmeyi kalıcı olarak etkilemez.
• Ambliyopi (göz tembelliği) ameliyatı: Göz tembelliğini düzeltmek için ameliyata ihtiyaç duyulması nadirdir. Çocukta katarakt veya gözlerinde cerrahi olmayan tedavilerin düzeltemeyeceği başka bir yapısal sorun varsa ameliyat gerekebilir. Göz doktoru çocuğun hangi tür ameliyata ihtiyaç duyacağını ve bu ameliyattan ne beklenmesi gerektiğini ebeveynlerine söyleyecektir.

Çoğu çocuk en az birkaç ay boyunca göz tembelliği tedavisine ihtiyaç duyar. Çocuğun hangi tedaviye ihtiyacı olursa olsun, göz doktorunun önerdiği süre boyunca tedaviye devam etmesi teşvik edilmelidir. Çocuklar için gözlerindeki ve görüşlerindeki değişikliklere alışmak zor olabilir ve bu özellikle göz tembelliği tedavisine ihtiyaç duyduklarında geçerlidir. Çocuğa göz bandını, gözlüklerini takmanın veya göz damlalarını kullanmanın neden önemli olduğu hatırlatılmalıdır. Çocuklar tedavilerine sadık kaldıkları için ödüllendirilmeli ve zayıf gözlerini gerektiği kadar sık kullanmaları için teşvik edilmelidirler. Çocuğun (veya ebeveynlerinin) bazen cesaretinin kırılması sorun değildir. Önemli olan, görüşlerini iyileştirmek için birlikte çalışıyor olmaktır.

Göz Egzersizleri ile Göz Tembelliği Düzeltilebilir mi?

Göz egzersizlerinin göz tembelliğini tedavi edebileceğine veya düzeltebileceğine dair bir kanıt yoktur. Göz doktoru, çocuğun göz bandı takarken veya ilaçlı göz damlası kullanırken belirli görevleri (oyun oynamak veya bulmaca çözmek gibi) yapmasını önerebilir. Bu aktiviteler beyinleri ve zayıf gözleri arasındaki bağlantıyı güçlendirmeye yardımcı olacaktır. Göz tembelliğini düzeltebilecek özel egzersizler veya göz hareketleri yoktur.

Çocuğun Göz Tembelliği Geliştirmesi Önlenebilir mi?

Göz tembelliği veya buna neden olan diğer görme sorunlarını önlemek mümkün değildir. Çocuğun gözleri ve görüşü için yapılabilecek en iyi şey onları düzenli olarak kontrol ettirmektir.

Çocukta Göz Tembelliği Varsa Ne Beklenmelidir?

Göz tembelliği erken teşhis edilirse tedavi edilebilir. Tedaviye erken yaşta başlayan ambliyopili çocukların görme yetilerinde iyileşme ve daha az uzun vadeli etkiye sahip olma olasılığı çok daha yüksektir.

Göz doktoru çocuğun görüşünü mümkün olduğunca iyileştiren tedaviler önerecektir. Göz tembelliği olan bazı çocuklar tüm yaşamları boyunca gözlük veya kontak lens gibi görüşü düzeltme merceklerine ihtiyaç duyabilirler.

Çocuklar Göz Tembelliğinden Kendiliğinden Kurtulabilir mi?

Göz tembelliği kendiliğinden geçmez ve çocuklar bundan kurtulamaz. Tedavi edilmezse, göz tembelliği etkilenen gözde körlük de dahil olmak üzere kalıcı görme sorunlarına neden olabilir.

Çocukların Gözleri Ne Sıklıkla Muayene Ettirilmelidir?

Çocuğun gözlerini ve görüşünü düzenli olarak kontrol ettirmek, bir göz doktorunun sorunları hemen tespit etmesine yardımcı olabilir. Bir çocuk doktoru, çocuk okula başlayacak yaşa gelene kadar her ziyarette ve daha sonra her bir ila iki yılda bir çocuğun gözlerini kontrol etmelidir.

Ne Zaman Bir Doktoru Ziyaret Etmek Gerekir?

Çocuğun davranışlarında herhangi bir değişiklik fark edildiğinde, özellikle de net göremiyor veya hiç göremiyor gibi görünüyorsa, bir göz doktorunu ziyaret etmek gerekir. Çocuk vücudunun bir tarafını diğer tarafına göre daha fazla tercih etmeye başlarsa veya hareket ederken kendine daha az güveniyorsa doktorla konuşulmalıdır.

Doktora Hangi Sorular Sorulmalıdır?

• Göz tembelliğine ne sebep oluyor?
• Çocuğum hangi tedavilere ihtiyacı olacak?
• Çocuğum ne kadar süre göz tembelliği tedavisine ihtiyaç duyacak?
• Çocuğumun ameliyat olması gerekecek mi?
• Çocuğumu tedaviye bağlı kalmaya teşvik etmenin yollarını önerebilir misiniz?

Göz Tembelliği Yaşla Birlikte Kötüleşir mi?

Göz tembelliği tedavi edilebilir ancak çocuk küçükken tedavi edilmezse kalıcı görme sorunlarına neden olabilir. Göz tembelliğini gençlerde ve yetişkinlerde de tedavi etmek mümkündür ancak tedavi daha uzun sürer ve genellikle daha az etkilidir. Çocuğun gözlerinde herhangi bir fiziksel değişiklik fark edilirse veya çocuk gözlerini kısıyorsa, başını eğiyorsa veya bir gözünü sık sık kapatıyorsa bir göz doktorunu ziyaret etmek gerekir.

Göz tembelliği, çocukların görmesini etkileyen yaygın bir sorundur. Bu durum göz tembelliği olarak adlandırsa da aslında bunun tembellik ile bir ilgisi bulunmaz. Unutulmamalıdır ki göz tembelliği önlenemeyecek tıbbi bir durumdur ve aslında çocukta veya gözlerinde tembellik diye bir şey yoktur.

Göz tembelliğini erken yakalamanın en iyi yolu düzenli görme testleridir. Çocuğun doktorundan tüm kontroller sırasında gözlerinin de kontrol edilmesi istenmelidir. Doktor, göz tembelliğini düzeltecek ve çocuğun görme yetisini mümkün olduğunca geri kazand