Düzeltme (Osteotomi) Ameliyatları

Düzeltme (Osteotomi) Ameliyatları başlıklı yazımızda, konuya dair detaylara değineceğiz. Osteotomi, kemikleri ve eklemleri yeniden hizalamak ve yeniden şekillendirmek için yapılan bir kemik kesme işlemidir. Çene, dirsek, omurga, omuz, kalça, diz, bacak, ayak parmakları ve ayaklar yaygın cerrahi bölgelerdir. Birçok cerrahi teknik vardır. Cerrah, hastayı daha az ağrı ve rahatsızlık hissi ile ayağa kaldırmak ve tekrar hareket ettirmek amacıyla onun özel kemik sorunu için en iyi seçeneği sunacaktır.

Osteotomi Nedir?

Osteotomi, kemikleri yeniden şekillendirmek veya yeniden hizalamak için kemiğin kesilmesini (ve bazen kemik dokusu eklenmesini) içeren cerrahi bir prosedürdür.

Cerrah; çene, dirsek, omurga, omuz, kalça, diz, bacak, ayak parmakları ve ayaklar başta olmak üzere vücudun her yerindeki kemiklere osteotomi uygulayabilir. Bu, eklemlerdeki (iki kemiğin birleştiği bölge) sorunlar için uygulanan bir tedavidir.

Birçok osteotomi yöntemi ve bu yöntemlerin çeşitleri vardır. Genellikle yöntemi oluşturan cerrahın adıyla veya kemiğin nasıl kesildiği ve yeniden şekillendirildiği veya ayarlandığı ile adlandırılırlar.

Osteotomi Neden Yapılır?

Cerrahınız aşağıdaki amaçlarla osteotomi yapar:

• Kemiklerin açısını, eğimini veya rotasyonunu düzeltmek.
• Deforme olmuş veya birleşmemiş bir eklemin hizasını düzeltmek.
• Kemikleri kısaltmak veya uzatmak.
• Hasarlı bir eklemi onarmak.
• Ağırlığı bir eklemin hasarlı bölgesinden daha normal veya sağlıklı kıkırdağın olduğu bir bölgeye kaydırmak.
• Osteoartritten kaynaklanan ağrıyı hafifletmek (özellikle diz ve kalçada).
• Genç ve aktif kişilerde eklem replasmanı ameliyatı ihtiyacını geciktirmek.
• Diğer spesifik kemik sorunlarını onarmak.

Osteotomi İçin Nasıl Hazırlanabilirim?

Cerrah, hastanın genel sağlığını kontrol etmek için bazı rutin testler isteyebilir. Bunlar aşağıdakiler gibidir:

• Belirli kan bileşenlerinin seviyelerini ve organların ne kadar iyi çalıştığını kontrol etmek için kan testleri.
• Genel sağlığı kontrol etmek ve enfeksiyon veya diyabet gibi kemik iyileşmesini engelleyen sorunları belirlemek için idrar testleri.
• Kalbin elektriksel aktivitesini kontrol etmek için elektrokardiyogram.
• Ameliyattan önce akciğerlerin düzgün çalıştığından emin olmak için göğüs röntgeni.
• Cerrahi planı düzenlemek üzere kemikleri ve eklemleri görmek için röntgen veya bilgisayarlı tomografi (BT) taramaları. Cerrahın çıkarılacak kemik bölümünün tam boyunu, boyutunu ve açısını belirlemesi gerekir. Bazen cerrahi plan, 3D model oluşturmak için bir bilgisayar kullanılarak yapılır.

Tipik Osteotomi Prosedürü Sırasında Ne Olur?

İlk olarak anestezi alınır. Cerrah aşağıdakileri yapmayı seçebilir:

• Sadece cerrahi bölgeyi uyuşturmak (bölgesel anestezi ile).
• Vücudu belden aşağı uyuşturmak (spinal anestezi ile).
• Hastayı tamamen uyutmak (genel anestezi ile).
• Sadece ameliyat bölgesini uyuşturmak (lokal anestezi ile).

Ardından cerrahi ekibi ameliyat bölgesinin etrafındaki alanı sterilize etmek için antibakteriyel bir solüsyon kullanır. Cerrahi bir bez ile ameliyat bölgesi örtülür.

Cerrah cilde bir kesik açar. Çıkarılacak kemik alanının ana hatlarını çizmek için kılavuz teller kullanır (genellikle kama şeklindedir ancak prosedüre bağlıdır). Özel bir cerrahi testere, kemiğin belirlenen alanını çıkarır.

Cerrah hastalıklı veya hasarlı kemik bölümünü çıkardıktan sonra, kemik kenarları bir araya getirilerek kemikteki boşluk kapatılır. Hastaya özel osteotomi prosedürüne bağlı olarak, bazen kemiğin çıkarıldığı boşluğa bir kemik grefti yerleştirilir. Pimler, vidalar, zımbalar, plakalar veya çubuklar kemiği yerinde tutar veya iyileşirken yeniden hizalar. Bu metal geçici olabilir veya kalıcı olarak yerleştirilebilir.

Başlıca Osteotomi Türleri Nelerdir?

Bir osteotomi birçok farklı kemik ve eklem sorununu çözebilir. Bunlar aşağıdakiler gibidir:

Çene Osteotomisi

Çene osteotomisi, alt çenenin (mandibula) veya üst çenenin (maksilla) kemiklerini başın ve/veya dişlerin geri kalanıyla yeniden hizalar. Çene osteotomisi; ağızda açık kapanış, çiğneme veya yutma güçlüğü, aşırı diş aşınması, çene çekilmesi, aşırı ısırma veya düşük ısırma gibi sorunları düzeltir. Dişleri çeneyle yeniden hizalamak için ameliyattan önce veya sonra diş teli takılması gerekebilir.

Çene osteotomisi prosedürlerinin terimleri veya türleri şöyledir:

• Mandibular Osteotomi: Bu, alt çenede yapılan bir ameliyattır.
• Maksiller Osteotomi: Bu, üst çenedeki ameliyattır.
• Lefort Osteotomisi: Bu özel cerrahi teknik, üst çeneyi de içeren yüzün orta bölümündeki bir kırığı düzeltir.
• Sagittal Split Osteotomi: Bu, alt çeneyi dişlerle daha iyi hizalanacak şekilde hareket ettirmek için yapılan bir tür çene ameliyatıdır.

Çene Ucu Osteotomisi

Çene ucu osteotomisi çene ucunu yeniden şekillendirir. Cerrah genellikle dikey olarak kısa bir çene ucunu düzeltmek, çene ucunu uzatmak veya dar bir çene ucunu kısaltmak için çene osteotomisi yapar. Bu ameliyat çeneyi öne veya başka bir yöne getirir ve bazı durumlarda çene implantına alternatif bir yaklaşımdır.

Çene osteotomileri çene kemiğini kesmeyi ve hareket ettirmeyi içerir. Cerrah, ağzın içinden bir kesi yapar. Dudaklar birkaç aya kadar hissini kaybedebilir.

Dirsek Osteotomisi

Dirsek osteotomisi, alt kolda hizalama sorunlarına neden olan dirsek eklemi sorunlarını düzeltir. Kol ya vücuda çok yakın durur (cubitus varus) ya da vücuttan çok fazla uzaklaşır (cubitus valgus). Bu anormal pozisyonlar dirseğin taşıma açısını değiştirir. Tam soruna bağlı olarak birçok farklı osteotomi tekniği vardır.

Spinal Osteotomi

Omurga osteotomisi omurganın eğrilerinin hizalanmasını düzeltir. Omurganın doğal eğrileri, vücudun ağırlık merkezinin leğen kemiği üzerinde hizalanmasına yardımcı olur. Pelvis, gövdenin alt kısmındaki kemik yapıdır. Omurganın bir veya daha fazla bölümünde çok fazla eğrilik varsa veya yeterli eğrilik yoksa, omurganın hizası bozulur. Bu durum ağrıya neden olabilir, kişiyi yorabilir ve iç organlara baskı yapabilir. Spinal osteotominin amacı dengeyi sağlamak, ağrıyı hafifletmek ve deformitenin tekrarlamasını veya kötüleşmesini önlemektir.

Cerrah, çenenin göğse dayanmasına neden olan kalıcı bir öne eğilme gibi bir açı sorununu düzeltmek için osteotomiyi düşünebilir. Bu durum ankilozan spondilitte görülür. Bu, ciddi vakalarda omurganın bazı bölgelerinin birbirine kaynaşmasına neden olan bir artrit türüdür.

Spinal osteotomi prosedürlerinin başlıca türleri şunlardır:

• Posterior Kolon Osteotomisi: Bu ameliyat beldeki içe doğru kavisi (lordoz) ve üst omurgadaki öne doğru eğriliği (kifoz) düzeltir. Ponte osteotomisi kifozu düzeltmek için özel bir tekniktir.
• Smith-Petersen Osteotomisi: Bu özel teknik lordozu düzeltir. Omurganın arkasından bir kemik bölümünün çıkarılmasıyla omurga arkaya doğru daha fazla eğilir.
• Pedikül Çıkarma Osteotomisi: Bu ameliyat alt omurgadaki daha şiddetli (daha fazla kavisli) lordozu düzeltir.
• Kemik-Disk-Kemik Osteotomisi: Bu ameliyat bir diskin üstündeki ve altındaki omurgayı düzeltir. Ameliyatta disk ve bitişiğindeki uç plak(lar) çıkarılır.
• Vertebral Kolon Rezeksiyonu: Bu ameliyat bir veya daha fazla omurun tamamen çıkarılmasını içerir ve en büyük düzeltmeyi sağlar. Çıkarılan büyük miktarda kemik nedeniyle, cerrah omurganın bu bölgesini bir greft veya metal kafes kullanarak kaynaştıracaktır.

Kalça Osteotomisi

Kalça osteotomisi, kalça yuvasını (asetabulum) ve/veya uyluk kemiği başını (femur başı) yeniden şekillendirir. Bu kişinin top ve yuva şeklindeki kalça eklemidir. Cerrah, eklemin ağırlık taşıyan yüzeylerini yeniden hizalamak için kemik dokusunu keser, yeniden şekillendirir veya kısmen çıkarır.

Başlıca kalça osteotomisi prosedürleri şunlardır:

• Periasetabular Osteotomi: Cerrah bu osteotomiyi kalça displazisini (kalça yuvasının üst uyluk kemiğinin top kısmını tam olarak örtmediği durumlar için kullanılan bir terim) düzeltmek için gerçekleştirir. Ameliyat kalça kemiğinin bir kısmını keser, yeniden konumlandırır ve vidalarla sabitler.
• Femoral Osteotomi: Bu ameliyat, kalça işlevini geri kazanmaya yardımcı olmak için üst uyluk kemiğini (femur) kesmeyi ve hizalamayı içerir.

Diz Osteotomisi

Diz osteotomisi, diz kapağının altında birleşen kemiklerden birinin -kaval kemiğinin (tibia) veya uyluk kemiğinin (femur) kesilmesini ve yeniden şekillendirilmesini içerir. Genellikle artritten kaynaklanan hasarı düzeltmek için yapılır. Ameliyat diz eklemini yeniden hizalayarak ağırlığı ve baskıyı dizin hasarlı tarafından sağlıklı tarafına kaydırır. Diz osteotomisi genellikle osteoartritin erken aşamalarında, hasar diz ekleminin sadece bir tarafında olduğunda yapılır.

Diz osteotomisinin yeri hasarın nerede olduğuna bağlıdır. Örneğin, yüksek tibial osteotomide, kıkırdak hasarı dizin iç kısmında olma eğilimindedir. Ameliyat, dizin dışından bir kemik parçasının çıkarılmasını veya dizin iç kısmındaki bir kemik parçasının açılarak daha düz bir bacak oluşturulmasını ve artritin ilerlemesinin önlenmesini içerir.

Bazı diz osteotomisi türleri şunlardır:

• Tibial Osteotomi: Bu ameliyat, dizin iç kısmına çok fazla stres baskısı uygulayan çarpık bacak hizalamasını düzeltir.
• Yüksek Tibial Osteotomi: Bu ameliyat diz artriti olan kişilerde diz eklemini yeniden hizalar. Bu ameliyat kısmi veya total diz protezi ihtiyacını önleyebilir veya geciktirebilir.
• Fulkerson Osteotomisi: Bu, tibial tüberkülün (kaval kemiğindeki belirli bir alan) bir kısmının çıkarılmasını içeren özel bir tekniktir. Bu, diz kapağı tendonunun tibiaya bağlandığı yeri değiştirerek diz kapağındaki baskıyı azaltır ve çıkığı önler.

Ayak Başparmağı ve Ayak Osteotomileri

Ayak başparmağı (halluks) osteotomisi, düzeltmek için ayak başparmağından kemik çıkarır. Topuk (kalkaneus) osteotomisi, düz tabanlık veya normalden yüksek kavisi düzeltmek için ayağını yeniden şekillendirmeye yönelik bir prosedürdür.

Ayak sorunlarını tedavi eden spesifik osteotomi tekniklerinden bazıları şunlardır:

• Chevron ve Akin Osteotomileri: Bu prosedürler çıkıntıların (halluks valgus) neden olduğu hafif ila orta dereceli ayak başparmağı hizalama sorunlarını düzeltir.
• Dwyer Osteotomisi: Bu prosedür, anormal derecede yüksek bir kemeri azaltmak için ayağı yeniden şekillendirir.
• Weil Osteotomisi: Bu prosedür pençe görünümü almış parmağı ve ayak topuğunun altındaki ağrıyı düzeltir.
• Cotton Osteotomisi: Bu prosedür ayakta bir kemer oluşturmaya yardımcı olur.

Osteotomi Yaptırmanın Riskleri Nelerdir?

Osteotominin riskleri aşağıdakiler gibidir:

• Anestezi ile ilgili sorunlar,
• Enfeksiyon,
• Kan pıhtılaşması,
• Sinir veya arter yaralanması,
• İyileşmeyen veya iyileşirken düzgün hizalanmayan kemikler,
• Eklem iltihabı ve sertliği,
• Uzun süreli ağrı,
• Yara dokusu.

İyileşme Süreci Nasıldır?

İyileşme osteotominin türüne, spesifik cerrahi tekniğe, kemik hasarının miktarına, ciddiyetine ve hastanın gücüne ve motivasyonuna bağlıdır.

Kemiğin iyileşmesi zaman alır. Ameliyat bölgesinde ağrı hissedilmesi normaldir.

Kemik ve eklem hareketini sınırlamak, ameliyat kemiğinden ağırlığı uzak tutmak ve kemiklerin doğru pozisyonda iyileşmesini sağlamak için bir alçı, atel veya koltuk değneğine ihtiyaç olabilir. Hastalar genellikle haftalar veya birkaç ay boyunca alçı veya atel takacak ya da koltuk değneği kullanacaktır.

Hasta alçıda veya atelde olsa bile ameliyattan hemen sonra fizik tedavi başlayacaktır. Fizik tedavi eklem gücünü ve hareketini artırır.

Ameliyat dizde veya kalçadaysa birkaç ay koltuk değneği kullanmak gerekebilir. Hasta gücünü ve dengesini yeniden kazanmak için fizik tedavi görecektir.

Hasta çene osteotomisi geçirdiyse çene telle kapatılır ve 6 hafta boyunca sıvı diyet uygulanır. Ayak başparmağınızda osteotomi varsa, 2 ila 6 hafta boyunca ayakkabı giyilemez veya araba kullanılamaz.

İyileşme Sürecinde Neler Yapılmalıdır?

İyileşme sürecine aşağıdaki şekillerde yardımcı olunabilir:

• Sigara içmemek. Nikotin iyileşme sürecini yavaşlatır ve kemiklerinin doğru şekilde kaynaşmasını engelleyebilir.
• Akdeniz diyeti gibi sağlıklı, çoğunlukla bitki bazlı bir beslenme düzenine sahip olmak.
• Sağlık uzmanının talimatlarına uymak.
• Sağlıklı bir kiloyu korumak.

Osteotomiden Ne Gibi Sonuçlar Beklenebilir?

Sonuç; hastanın genel sağlık durumuna, kemik probleminin ciddiyetine, kişiye özel prosedüre ve cerrahın uzmanlığına bağlıdır. Cerrah kişiye özel ameliyatı ve bundan ne beklenmesi gerektiğini açıklayacaktır. Hasta, cerraha soru sormaktan veya endişelerini dile getirmekten çekinmemelidir.

Kemikleri ve eklemleri yeniden hizalamak ve yeniden şekillendirmek için birçok osteotomi prosedürü ve bu prosedürlerin türleri vardır. Cerrah, hastaya özel kemik veya eklem sorununu ve bununla ilgili mevcut seçenekleri onunla konuşacaktır. Kemik sorununun tam olarak ne olduğuna bağlı olarak, bazen konservatif tedavilerle işe başlanabilir. Bunlar; dinlenme, buz, anti-enflamatuar ve ağrı kesici ilaçlar ve kortikosteroid enjeksiyonlarını içerebilir. Bu tedaviler eklem sorunlarını yönetmede başarısız olursa veya hastaya uygun bulunmazsa, ortopedi cerrahı hastaya yardımcı olacaktır. Doktorlar hareket kabiliyetini iyileştirmek, ağrı ve rahatsızlığı gidermek için çeşitli cerrahi seçeneklere sahiptirler.