Çocuklarda Baş Ağrısı Neden Olur? Nasıl Tedavi Edilir?

Çocuklarda Baş Ağrısı Neden Olur? Nasıl Tedavi Edilir? başlıklı makalemizde konuya dair detayları inceleyeceğiz. Çocukların ve hatta bebeklerin, sık ve şiddetli baş ağrısı çekmesi alışılmadık bir durum değildir. Birçok baş ağrısı türü vardır ve çocuğun doktorunun da yardımıyla ağrıyı ve ona eşlik eden bulantı ve kusma gibi semptomları durdurmak veya önlemek için tedavi alınabilir.

Baş Ağrısı Nedir?

Baş ağrısı, çocuğun yüzünde veya başında oluşan ağrıdır. Baş ağrısı küçük çocukların %25'inde ve ergenlerin %75'inde görülür. Aslında migren çocuklarda en sık görülen ilk beş hastalıktan biridir. Baş ağrıları hem yetişkinlerde hem de çocuklarda çok yaygındır ve 150'den fazla türü vardır. Bu tipler genel olarak dört kategoriye ayrılır:

• Migrenler

Migrenler epizodiktir (ayda birkaç kez ortaya çıkar), çocuğun ışığa ve gürültüye karşı hassasiyet yaşadığı ve ardından bulantı ve kusmanın görüldüğü şiddetli baş ağrılarıdır. Migren kalıtsal olabilir. Migreni olan kişilerin yaklaşık %60'ının birinci derece akrabalarında da (anne, baba, kız kardeş ve/veya erkek kardeş) migren vardır.

• Gerilim Tipi Baş Ağrıları

Dört tip gerilim tipi baş ağrısı vardır:

• Epizodik gerilim tipi baş ağrısı: Ayda 15 günden daha az süren baş ağrısı.
• Kronik gerilim tipi baş ağrısı: Ayda 15 günden daha uzun süren baş ağrısı.
• Günlük gerilim tipi baş ağrısı: Her gün olan baş ağrıları.
• Kronik ilerleyici olmayan baş ağrısı: Her gün veya ayda birkaç kez meydana gelen ancak migrenin ekstra semptomlarını içermeyen baş ağrıları.
• Karışık Baş Ağrısı Sendromu/Kronik Migren/Transforme Migren

Bu tip baş ağrısı migren ve kronik ilerleyici olmayan gerilim tipi baş ağrısının bir kombinasyonudur. Çocuk ayda 15 günden fazla migren belirtileriyle birlikte baş ağrısı çekiyorsa, bu tip baş ağrısına sahip olabilir.

• Traksiyon ve İnflamatuar Baş Ağrıları

Bu baş ağrıları çocuğun sahip olduğu bir hastalık veya beyin rahatsızlığından kaynaklanıyor olabilir. Beyinde tümör veya kanama olabilir.

Çocuklarda Baş Ağrısı Ne Kadar Yaygındır?

Baş ağrıları çocuklarda yaygındır. Yaşları 5 ila 17 arasında değişen çocukların %20'si baş ağrısı çektiğini bildirmiştir. Bu yaş grubunda en sık görülen baş ağrısı türleri gerilim tipi baş ağrısı (%15) ve migrendir (%5).

Birçok ebeveyn, çocuklarının baş ağrısının bir beyin tümörü veya ciddi bir tıbbi durumun işareti olduğundan endişe etmektedir. Ancak baş ağrılarının %3'ünden azı bu durumların sonucudur. Çocuklardaki baş ağrılarının çoğu stres ve yaşam tarzı sorunlarının sonucudur.

Hangi Çocuklarda Baş Ağrısı Görülme Olasılığı Daha Yüksektir?

Çocuğun baş ağrısı çeken yakın bir aile üyesi varsa, bu durum çocuğu daha yüksek bir risk altına sokar. Stres düzeyi yüksek olan çocuklarda da baş ağrısı görülme olasılığı daha yüksektir.

Baş Ağrıları Çocukların Beynini Nasıl Etkiler, Beyne Zarar Verir mi?

Baş ağrıları beyin hasarına neden olmaz, çocuğun beynini olumsuz etkilemezler.

Çocuklardaki Baş Ağrılarının Yetişkinlerdeki Baş Ağrılarından Farkı Nedir?

Çocukların baş ağrıları yetişkinlerden aşağıdaki şekillerde farklılık gösterir:

• Çocukların baş ağrıları genellikle o kadar uzun sürmez (iki saat ile 72 saat arasında).
• Çocuklar ağrıyı sadece bir taraf veya bölüm yerine başlarının her yerinde hissederler.
• Çocuklarda karın ağrısı, kusma ve bulantı gibi mide şikayetleri daha fazladır.

Çocuklarda Baş Ağrısı Belirtileri Nelerdir?

Belirtiler çocuğun baş ağrısının türüne göre değişir.

Akut Baş Ağrıları

Akut baş ağrısı belirtileri aniden ortaya çıkar ve çok uzun sürmez. Belirtiler şunları içerir:

• Keskin, zonklayıcı ağrı.
• Baş, boyun veya yüzde ağrı.

Akut Tekrarlayan Baş Ağrıları veya Migren

Bu tip baş ağrısı bir ila iki saat sürer ve genellikle ayda iki ila dört kez olur.

• Başlarının ön tarafını veya her iki tarafını etkileyen ağrı.
• Soluk cilt rengi.
• Mide rahatsızlığı, bulantı ve kusma.
• Sinirlilik.
• Işığa, gürültüye veya kokulara karşı hassasiyet.
• Baş dönmesi.
• Ateş.
• Bulanık görme.
• Normalden daha fazla uyuma isteği.

Kronik İlerleyici Olmayan Baş Ağrıları veya Gerilim Tipi Baş Ağrıları

Bunlar günlük veya sık baş ağrıları ya da nörolojik semptomlara neden olmadan uzun bir süre boyunca gelip giden baş ağrılarıdır. Sık okul devamsızlığı ve aşırı ilaç kullanımı ile birlikte ayda 15 günden fazla ortaya çıkıyorsa, bir baş ağrısı uzmanına görünmek gerekir. En belirgin belirtisi şöyledir:

• Alında bir “bant” şeklinde ağrı veya basınç.

Kronik İlerleyici Baş Ağrıları

• Baş ağrılarının sıklığında kademeli artış.
• Baş ağrılarının şiddetinde kademeli artış.

Kronik ilerleyici baş ağrıları diğer nörolojik belirtilerle (örneğin halsizlik, denge sorunları ve görme bozuklukları) birlikte ortaya çıktığında, beyinde anormal sıvı birikimi (hidrosefali), beyin iltihabı, tümör veya diğer durumlar gibi beyin rahatsızlıklarının işareti olabilir.

Çocuklarda baş ağrısının birçok olası nedeni vardır. Bunlar aşağıdakileri içerir, ancak bunlarla sınırlı değildir:

• Grip, enfeksiyon veya ateş gibi basit hastalıklar.
• Sinüs enfeksiyonu.
• Boğaz ağrısı.
• Kulak enfeksiyonları.
• Kafa travması.
• Stres.
• Anksiyete.
• Depresyon.
• Gerginlik.
• Çok fazla egzersiz yapmak (örneğin sporcularda olur).
• Nadir görülen menenjit (beyin ve omuriliği kaplayan zarın enfeksiyonu veya iltihabı).
• Nadir görülen ensefalit (beyin iltihabı).
• Nadir görülen hemoraji (beyin kanaması).
• Tümör (anormal doku kütlesi). Bu da oldukça nadir görülür.

Baş Ağrısı Çocuğun Juvenil Diyabet Hastası Olduğunun Bir İşareti midir?

Baş ağrısı diyabetin olağan bir belirtisi olmasa da çocuğun kan şekerinin düşük olduğunu gösterebilir ki bu da diyabetin bir belirtisidir.

Çocuklarda Baş Ağrısı Nasıl Teşhis Edilir?

Baş ağrılarını değerlendirmek ve teşhis etmek için doktorun fiziki bir muayene yapması gerekecektir. Doktor, aşağıdakiler gibi şeyleri kontrol edecektir:

• Ateş.
• Yüksek kan basıncı.
• Kas zayıflığı.
• Denge sorunları.
• Görme sorunları.

Ayrıca aileyle ve çocukla da görüşecektir. Randevuya kadar çocuğun yaşadıklarının bir günlüğünü tutmak faydalı olacaktır. Bu, görüşme sürecine yardımcı olabilir. Çocuğun doktoru aşağıdakiler gibi çeşitli sorular sorabilir:

• Baş ağrıları ne zaman başladı?
• Baş ağrıları ne kadar süredir var?
• Baş ağrıları ne sıklıkla oluyor?
• Baş ağrılarını ne tetikliyor? Örneğin, belirli yiyecekler, durumlar, fiziksel aktivite veya ilaçlar baş ağrısına neden oluyor mu?
• Ailede başka kimlerin baş ağrısı var?
• Baş ağrıları arasında ortaya çıkan kayda değer belirtiler var mı? Örneğin, çocukta aynı zamanda halsizlik, görme değişiklikleri veya bilinç kaybı yaşıyor mu?
• Baş ağrıları çocuğun okula gitmesini engelliyor mu? Okul sırasında çocuğu rahatsız ediyor mu?
• Baş ağrıları çocuğun yaşam kalitesini nasıl etkiliyor? Yatakta çok zaman geçiriyor mu? Arkadaşlarıyla oynamayı kaçırıyor mu?
• Ağrı nerede bulunuyor?
• Ağrı nasıl bir his veriyor?
• Ağrı ne kadar sürüyor?
• Ağrı sırasında ne yapmak daha iyi hissettiriyor?
• Çocuk günün hangi saatinde baş ağrısı çekiyor?
• Baş ağrıları aniden mi ortaya çıkıyor?
• Baş ağrısından önce bir aura var mı? Görüşlerinde değişiklikler veya kör noktalar yaşıyorlar mı? Parlak ışıklar görüyorlar mı veya uyuşma ve karıncalanma yaşıyorlar mı?
• Baş ağrısı ile aynı anda başka hangi belirtiler ortaya çıkıyor? Örneğin halsizlik, mide bulantısı, ışığa veya gürültüye karşı hassasiyet, iştah azalması ve tutum veya davranış değişiklikleri oluyor mu.
• Evde hangi tedavileri denediniz? İlaç tedavisi mi? Buz torbaları? Evdeki ışıkları kapatmak vb.
• Baş ağrıları hakkında diğer doktorlarla konuştunuz mu?
• Bir baş ağrısı uzmanına göründünüz mü?

Hangi Testler Çocuklarda Baş Ağrısını Teşhis Etmeye Yardımcı Olabilir?

Çocuğun doktoru, baş ağrısına neyin neden olduğunu anlamak için görüntüleme testleri isteyebilir. Bu testler şunları içerebilir:

• MR (manyetik rezonans görüntüleme).
• MRA (arterlerin manyetik rezonans görüntülemesi).
• BT taraması (bilgisayarlı tomografi).

Çocuklarda ve Ergenlerde Baş Ağrıları Nasıl Tedavi Edilir?

Çocuklarda baş ağrılarını tedavi ederken doktorlar aşağıdakileri akılda tutar:

• Çocuğun yaşı.
• Baş ağrısının türü.
• Baş ağrılarının ne sıklıkta olduğu.
• Çocuğun baş ağrısının nedeni.

Çocuklarda baş ağrıları için dört ana tedavi vardır. Doktor aşağıdakilerden birini veya daha fazlasını önerebilir:

• İlaçlar.
• Baş ağrısı eğitimi.
• Yaşam tarzı değişiklikleri.
• Stres yönetimi.

İlaçlar

Şüphelenilen nedene bağlı olarak, çocukların aşağıdakiler için ilaca ihtiyacı olabilir:

• Semptomları hafifletmek (semptomatik rahatlama): Bu ilaçlar ağrı, bulantı ve kusma gibi baş ağrısı semptomlarını hafifletir. Örnek olarak ibuprofen, naproksen ve asetaminofen verilebilir.
• Baş ağrısını başladıktan sonra durdurmak (abortif tedavi): Çocuk bu ilaçları migrenin ilk belirtisinde almalıdır. Abortif ilaçlar baş ağrısı sürecini durdurarak migrenin ağrı, bulantı ve ışık hassasiyeti gibi semptomlarını önlemeye yardımcı olur. Reçetesiz satılan ağrı kesicilere ek olarak, sumatriptan gibi kısa etkili triptanlar ve frovatripta gibi uzun etkili triptanlar örnek olarak verilebilir.
• Baş ağrısının hiç başlamamasını sağlamak (önleyici tedavi): Bu ilaçlar çok sık görülen gerilim tipi baş ağrılarını veya migreni ya da her iki tip baş ağrısının kombinasyonunu önlemeye çalışır. Hem sıklığı hem de şiddeti azaltmak için günlük bir doz ilaç almaya dayanır. En iyi ilaç, temel nedene ve diğer faktörlere bağlıdır. Örnekler arasında antidepresanlar, antihistaminikler ve beta-blokerler yer alır.

Baş Ağrısı Eğitimi

Doktor aileye ve çocuğa, belirli baş ağrısı tetikleyicileri hakkında bilgi verebilir. Yaygın tetikleyiciler şunları içerir:

• Uyku eksikliği.
• Belirli yiyecekler.
• Kafeinli içecekler (çay, kahve, soda).
• Çikolata.
• Nitratlar (öğle yemeği etleri, jambon, pastırma, sosis, sucuk, sosisli sandviç).
• Yıllanmış peynirler (tiramin içeren gıdalar, pizza gibi).
• MSG içeren gıdalar.

Yaşam Tarzı Değişiklikleri

Kötü yaşam tarzı alışkanlıkları baş ağrısına neden olabilir. Baş ağrısı riskini azaltmak için çocuğun aşağıdakileri aldığından emin olunmalıdır:

• Her gece sekiz saat uyku.
• Her gün 1 buçuk litre su.
• Her gün üç sağlıklı öğün.
• Kardiyo egzersizi (45 dakika, haftada üç kez).
• Rahatlama.

Stres Yönetimi

Rahatlama tekniklerini öğrenmek, çocuğun baş ağrısını ve/veya sıklığını azaltmaya yardımcı olabilir. Stres yönetimi teknikleri şunları içerebilir:

• Derin nefes egzersizleri.
• Farkındalık veya meditasyon.
• Zihinsel imgeleme rahatlaması.
• Müzik terapisi.
• Danışmanlık.

Çocuğun Baş Ağrısını Kim Tedavi Eder, Bir Uzmana Görünmek Gerekir mi?

Çocuğun doktoru onu aşağıdaki uzmanlara yönlendirebilir:

• Baş ağrısı uzmanı.
• Oftalmolog (görme sorunları).
• KBB (denge sorunları için kulak, burun ve boğaz uzmanı).
• Gastroenterolog (mide sorunları için).
• Psikolog veya psikiyatrist (stres ve duygular için).

Çocuklarda Baş Ağrısı Nasıl Önlenir?

Tetikleyicilerden kaçınmak ve önleyici ilaçlar almak baş ağrısı riskini azaltmaya yardımcı olabilir. Doktora çocuk için en etkili ilaçların hangileri olduğu sorulmalıdır.

Çocuğun Baş Ağrısını Tetiklemekten Nasıl Kaçınılabilir?

Her çocuk kendine özgüdür ve tetikleyicileri de öyledir. Amaçlardan biri, hangi tetikleyicilerin baş ağrısına neden olduğunu belirlemek ve ardından bunlardan kaçınarak baş ağrısını önlemektir. Yine de en yaygın tetikleyiciler şunlardır:

• Uyku eksikliği.
• Belirli yiyecekler.
• Kafeinli içecekler (çay, kahve, soda).

Baş Ağrısı Çeken Çocuklar Nasıl Etkilenir?

Baş ağrıları çocukları çeşitli şekillerde etkileyebilir. Okulda ve evde yaşam kalitesini düşürebilirler. Ancak yaygın tetikleyicilerden kaçınmak ve uygun tedaviyi bulmak çocuğun yaşam kalitesini önemli ölçüde artırabilir.

Çocuklar Okula ya da Gündüz Bakımına Ne Zaman Dönebilir?

Baş ağrılarının şiddeti ve sıklığı çocuğun doktoruyla görüşülmelidir. Okul/gündüz bakımı ile ilgili önerileri olabilir. Ayrıca çocuğun öğretmenleri ve bakıcıları da durumu hakkında bilgilendirilmelidir.

Çocukların Baş Ağrısı Sorunları Zamanla Geçer mi?

Çocuklar büyüdükçe baş ağrıları kaybolabilir ancak yaşamın ilerleyen dönemlerinde geri dönebilir.

Çocuğu Ne Zaman Bir Doktora Götürmek Gerekir?

• Çocukta ara sıra olan baş ağrılarından daha fazlası varsa.
• Çocuğun baş ağrıları şiddetliyse.
• Çocuğun baş ağrıları aniden ortaya çıktıysa.

Çocuğu Baş Ağrısı İçin Ne Zaman Acil Servise Götürmek Gerekir?

Aşağıdaki belirtilerden herhangi biri baş ağrısı ile aynı anda ortaya çıkarsa acil servise başvurulmalıdır:

• Halsizlik.
• Durmayan ishal veya kusma.
• Görme kaybı.
• Kafa karışıklığı.
• Ateş.
• Baş dönmesi.
• Uyuşukluk.
• Nefes darlığı.
• Boyun sertliği.
• Kulaklarda, boğazda, gözlerde veya burunda herhangi bir değişiklik.

Çocuğun Doktoruna Hangi Sorular Sorulmalıdır?

• Çocuğumun ne tür bir baş ağrısı var?
• Alabileceği en iyi tedavi nedir?
• Baş ağrısı günlüğünde neleri takip etmeliyim?
• Çocuğumun stresini azaltmanın en iyi yolu nedir?
• Evde deneyebileceğim uygulamalar var mı?
• Çocuğum hangi uzmana görünmeli?
• Hangi ilaçlar çocuğum için en iyisidir?
• Çocuğumun öğretmenine durumu hakkında ne söylemeliyim?
• Çocuğuma en iyi nasıl yardımcı olabilirim?

Unutulmamalıdır ki bir çocuğun baş ağrısı çekmesi alışılmadık bir durum değildir. Sık sık ortaya çıksalar, çocuğun hayatını etkileseler ve çok acı verici olsalar da baş ağrıları beyinlerinde kalıcı hasara neden olmaz ve bu ağrıların  sebebinin beyin tümörü olma ihtimali çok düşüktür. Çocuk baş ağrısı ile mücadele ediyorsa hemen bir doktordan randevu alınmalıdır. Ayrıca çocuğun kullandığı ilaçlar ve yaşam tarzı değişiklikleri takip edilmelidir. En iyi tedaviyi alabilmeleri için ebeveynlerinin yardımına ihtiyaçları olacaktır.