Çinko Vücuda Nasıl Fayda Sağlar? Ne Kadar Çinkoya İhtiyacımız Vardır?

Çinko Vücuda Nasıl Fayda Sağlar? Ne Kadar Çinkoya İhtiyacımız Vardır? başlıklı makalemizde konuya dair detayları inceleyeceğiz. Etlerden, kuruyemişlerden ve zenginleştirilmiş gıdalardan alınan çinko, diğer faydalarının yanı sıra bağışıklık sistemine de yardımcı olur.

Pazarlamanın abartılı iddialarına denk gelirseniz, bir çinko pastili emmenin ilk hapşırıktan önce soğuk algınlığını durdurabildiğini görebilirsiniz. Çinko bağışıklık sistemini güçlendirir ancak ne yazık ki bu özel süper güce sahip olduğuna dair hiçbir kanıt yoktur.

Çinkonun asıl faydalı olduğu konu ise çok daha da etkileyicidir. Bu önemli besin, hamilelerde sağlıklı fetal gelişimi destekler. Ayrıca mikroplarla savaşmada, yaraları iyileştirmede ve daha fazlasında önemli roller oynar. Çinkonun faydaları ve tükettiğimiz yiyeceklerden yeterli miktarda çinko aldığımızdan nasıl emin olacağımızla ilgili detayları bu yazıda bulabilirsiniz!

Çinko Nedir?

Çinko, vücudun sağlıklı kalmak için yalnızca küçük miktarlara ihtiyaç duyduğu bir eser mineraldir. Aynı zamanda bir antioksidandır. Antioksidanlar, kalp hastalığına, kansere ve diğer ciddi sağlık sorunlarına katkıda bulunan hücre hasarını önlemeye yardımcı olur. Çinko, vücudumuzdaki hücrelerde bulunur.

Çinkonun Faydaları Nelerdir?

Çinkonun birçok sağlık faydasından en önemlileri şunlardır:

1. Soğuk Algınlığının Süresini Kısaltır

Çinko, mikroplarla savaşan bağışıklık sistemi hücrelerinin oluşmasına yardımcı olur. Çinko pastilleri veya takviyeleri soğuk algınlığına yakalanmayı engellemese de soğuk algınlığını daha hızlı atlatmaya yardımcı olabilir. 28 çalışmanın 2021'de yapılan sistematik incelemesi, çinko pastilleri, jelleri veya burun spreyleri kullanmanın insanların çinko kullanmayanlara göre iki gün daha erken daha iyi hissetmelerine yardımcı olduğunu bulmuştur. Ancak çinko soğuk algınlığı semptomlarının şiddetini azaltmaz. Kötü tat ve mide bulantısı gibi yan etkilere karşı dikkatli olunmalıdır.

Daha hızlı iyileşmek için çinko denemek isteniyorsa pastillere bağlı kalmak iyi bir fikirdir. Nadir durumlarda, çinko burun spreyleri kullanan kişiler koku alma duyularını kaybederler (bazen kalıcı olarak).

Çinkonun COVID-19'u etkileyip etkilemediğini görmek için araştırmalar hala devam ediyor. Bazı bulgular, çinko seviyeleri düşükse COVID-19'a yakalanma ve daha şiddetli semptomlar yaşama riskinin arttığını gösteriyor. Ancak bir klinik çalışmada, çinko, C vitamini veya her iki takviyeyi almanın, insanların COVID-19 semptomları gösterdiği gün sayısını kısaltmadığı görülmüştür.

2. Görme Yeteneğini Korur

Çalışmalar, göz sağlığı için diğer vitaminlerle birlikte 80 miligram (mg) çinko takviyesi almanın, ileri yaşa bağlı makula dejenerasyonu ve görme kaybı riskini %25 oranında azaltabileceğini göstermektedir. İleri yaşa bağlı makula dejenerasyonu olan kişiler, hastalık ilerlerse görme yeteneklerini kaybetme riski altındadır.

Retinalar (gözlerin ışığı beyninin görüntü oluşturmak için kullandığı sinyallere dönüştüren parçası) yüksek oranda çinko içerir. Takviyeler şeklinde ekstra çinko, hücre hasarına neden olan zararlı serbest radikallere karşı retinayı korumaya yardımcı olabilir.

3. Kan Şekerini ve Kolesterolü Düşürür

Açık olmayan nedenlerden dolayı, Tip 2 diyabetli kişilerde genellikle çinko düşüktür. Bazı uzmanlar, bu düşük çinko seviyelerinin hastalığı hızla kötüleştirebileceğine inanmaktadır. Farklı çalışmalar, çinkonun Tip 2 diyabetli kişilerde kan şekerini ve yüksek kolesterolü düşürebileceğini göstermektedir. Bu durumlar, yaşamı tehdit eden felç ve kalp hastalığı riskini artırır. 2021'de yapılan bir araştırma incelemesi, çinkonun gebelik diyabeti olan kişilerde kan şekeri seviyelerini de iyileştirebileceğini göstermektedir.

4. Yara İyileşmesini Destekler

Ağızdan alınan çinko takviyelerinin diyabetle ilişkili ayak ülserlerinin ve diğer cilt ülserlerinin iyileşmesini hızlandırıp hızlandıramayacağını görmek için araştırmalar hala devam ediyor. Ancak doğrudan cilde uygulanan (topikal) çinko oksit, kanıtlanmış bir pişik tedavisidir. Ayrıca, bebeğin yaralı poposunu ek tahrişten korumaya yardımcı olarak neme karşı bir bariyer görevi görür.

5. Sperm Kalitesini İyileştirir

Küçük bir çalışma, kısırlık yaşayan kişilerin çinko içeren bir takviye aldıktan sonra sperm kalitesinde bir iyileşme gördüğünü buldu. Takviyeler başka vitaminler de içeriyordu, bu nedenle araştırmacılar çinkonun tam olarak hangi rolü oynadığından emin değiller.

Çinko Açısından Zengin Bazı Yiyecekler Nelerdir?

Bazı deniz ürünleri, etler ve kümes hayvanları doğal olarak çinko açısından zengindir. Ekmek ve tahıllar gibi çinko ile güçlendirilmiş ürünler de vardır. Genellikle takviyeler olmadan önerilen çinko miktarını almak kolaydır.

Çinko açısından zengin yiyecekler şunlardır:

• Sığır eti.
• Tavuk ve hindi.
• Yumurta.
• Güçlendirilmiş süt ve tam tahıllı gevrekler, makarnalar, ekmekler ve diğer ürünler.
• Kuruyemişler, tohumlar ve fasulye ve mercimek gibi baklagiller.
• İstiridye, yengeç ve ıstakoz gibi kabuklu deniz ürünleri.

Her Gün Ne Kadar Çinko Alınmalıdır?

Vücudun her gün ihtiyacı olan çinko miktarı (miligram cinsinden) yaşa, cinsiyete ve hamile veya emziriyor olmaya başlı olarak değişir.

Çinko Takviyelerine İhtiyaç Var mı?

Çoğumuz sağlıklı olmak için günlük beslenme düzenimizde yeterli çinko alırız. Ancak bazı istisnalar da vardır. Çinko takviyeleri almanın nedenleri şunlardır:

• Bariatrik kilo verme ameliyatı geçirmek veya Crohn hastalığı ve ülseratif kolit dahil olmak üzere iltihaplı bağırsak hastalığına sahip olmak. Bu durumlar vücudun ne kadar çinko emdiğini etkiler ve idrara çıkıldığında kaybedilen çinko miktarını artırır.
• Birincil çinko kaynağı olan eti içermeyen, bitki bazlı vejetaryen veya vegan bir diyet uyguluyor olmak. Fasulye ve tam tahıllı ürünler çinko içerirken, vücudun çinkoyu nasıl emdiğini etkileyen fitat adı verilen antioksidanlar da içerirler.
• Hamileyken ve emzirirken çinko takviyeleri almak sağlıklı bebek gelişimini destekler.
• Çocukta orak hücre hastalığı olması. İlaçlar çinko emilimini etkileyebilir, bu nedenle çocuğun takviyelere ihtiyacı olabilir.
• Madde kullanım bozukluğu, özellikle de alkolizm sorunu olması çinko emilimini azaltırken idrarda daha fazla çinko kaybetmeye neden olur.

Çinko Takviyelerinin Türleri Nelerdir?

Neredeyse tüm multivitaminler ve birçok kalsiyum ve magnezyum takviyesi çinko içerir. Gıda kaynakları da hesaba katıldığında, bir günde ne kadar çinko alındığını öğrenmek için etiketler okunmalıdır.

Çinko sülfat, çinko asetat ve çinko glukonat dahil olmak üzere takviye etiketlerinde farklı çinko türleri görülebilse de bunların hepsi çinkodur. Ve bir formun diğerinden daha iyi olduğunu gösteren (henüz) bir kanıt yoktur.

Çinko ayrıca diş protezi yapıştırıcı kremlerinde ve birçok tamamen doğal soğuk algınlığı ürününde yaygın bir bileşen olarak kullanılır.

Çinkonun Yan Etkileri Nelerdir?

Beslenme ile alınan çinkoya ek olarak çinko takviyeleri almak sorunlara yol açabilir. Çok fazla çinko almak şu gibi yan etkilere neden olabilir:

• Bakır ve magnezyum eksiklikleri.
• Baş ağrıları.
• İştahsızlık.
• Düşük HDL (iyi kolesterol) seviyeleri.
• Mide bulantısı, kusma ve ishal dahil mide bulantısı.
• Artan enfeksiyonlara yol açan bağışıklık fonksiyonunun kötüleşmesi.

Herhangi bir takviye almadan önce her zaman bir sağlık uzmanına danışmak gerekmektedir. Tek başına çinko takviyeleri kullanırken, çok fazla alıp yan etki riskine maruz kalmamak için dikkatli olunmalıdır. Beslenme tercihleri veya sağlık sorunları nedeniyle çinko eksikliğinden endişe edenler için doktorlar, çinko seviyelerini kontrol etmek için bir kan testi isteyebilirler.