Bilirubin Testi Nedir? Neden Yapılır? Bilirubin Aralığı Kaçtır?

Bilirubin Testi Nedir? Neden Yapılır? Bilirubin Aralığı Kaçtır? başlıklı makalemizde konuya dair detayları inceleyeceğiz. Bilirubin testi kandaki bilirubin seviyelerini ölçer. Bilirubin safradaki sarı pigmenttir. Karaciğer bilirubini safraya dönüştürmekte zorlanıyorsa veya safra kanalları tıkalıysa kişide yüksek bilirubin seviyeleri görülebilir.

Bilirubin Nedir?

Bilirubin, parçalanmış eski kırmızı kan hücrelerinin bir yan ürünüdür. Kırmızı kan hücreleri vücuttaki yaşam döngülerini tamamladıklarında parçalanırlar ve işlenmek üzere kan dolaşımından karaciğere geçerler. Karaciğer bilirubini diğer atık ürünlerle birlikte safra adı verilen bir sıvıya ayırır. Safra vücuttan bağırsaklar yoluyla çıkar. Bilirubin, safraya kendine özgü sarı rengini veren pigmenttir, aynı zamanda dışkıyı da renklendirir.

Bilirubin Kan Testi Nedir?

Bilirubin kan testi kandaki bilirubin seviyelerini ölçer. Bir doktor damardan kanın küçük bir örneğini alır ve analiz için bir laboratuvara gönderir. Laboratuvar, normal aralıkta olup olmadıklarını belirlemek için kişinin bilirubin seviyesini ölçecektir. Yüksek veya düşük bilirubin seviyeleri, eski kırmızı kan hücrelerinin parçalanması ve temizlenmesi sürecinin bir kısmının doğru çalışmadığını gösterebilir.

Kandaki Bilirubin Seviyeleri Neyi Gösterir?

Doktorlar genellikle karaciğer sağlığını kontrol etmek için bilirubin testleri yapar. Bilirubin testi, kandaki farklı karaciğer ürünlerini ölçen kapsamlı bir karaciğer fonksiyon testleri panelinden biridir. Bu değerler yüksek veya düşükse, karaciğerin bir şekilde zorlandığını gösterebilir ancak anormal bilirubin seviyeleri her zaman karaciğerde bir sorun olduğu anlamına gelmez. Bazen sorun başka bir yerdedir.

Yüksek Bilirubin Seviyelerine (Hiperbilirubinemi) Ne Sebep Olur?

Bilirubin aşağıdaki durumlarda kanda birikebilir:

• Vücut çok fazla kırmızı kan hücresini çok hızlı parçalıyorsa. Kırmızı kan hücrelerini yok eden hemolitik anemi gibi bir kan hastalığı olanlar aşırı bilirubin üretiyor olabilir.
• Karaciğer, normal bilirubin yükünü işlemekte zorlanıyorsa. Karaciğer zaman zaman aşırı toksik yüklenme ile mücadele edebilir veya işleyişini etkileyen kronik bir karaciğer hastalığına sahip olabilir.
• Safra sistemi safrayı verimli bir şekilde temizlemiyorsa. Safra kanallarında veya safra kesesinde safranın geri tepmesine ve kan dolaşımına sızmasına neden olan bir tıkanıklık olabilir.

Düşük Bilirubin Seviyelerine (Hipobilirubinemi) Ne Sebep Olur?

Antibiyotikler, doğum kontrol hapları, uyku hapları ve nöbet ilaçları dahil olmak üzere bazı ilaçlar bilirubin seviyesini düşürebilir. Düşük seviyeler genellikle endişe nedeni değildir.

Bilirubin Vücutta Ne İşe Yarar?

Bilirubin, süresi dolan kırmızı kan hücrelerinin atık bir ürünüdür. Normalde vücut bunları bağırsaklar yoluyla dışarı atar ancak bunlar dışarı çıkarken bazı faydalar sağlayabilir. Mevcut çalışmalar, bilirubinin kardiyovasküler hastalıklara karşı korunmaya yardımcı olan bir antioksidan olarak hareket edebileceğini göstermektedir ancak çok fazlası toksik olabilir. Bilirubin kanda birikirse, kişinin kendini hasta hissetmesine neden olabilir ayrıca cildin altındaki sinirleri tahriş ederek kaşıntıya yol açabilir.

Yüksek Bilirubinin Belirtileri Nelerdir?

Yüksek bilirubin, ciltte ve gözlerin beyazında sarı bir renge neden olan sarılığa yol açar. Sarılık genellikle bir doktorun bilirubin seviyesini kontrol etmesini gerektiren ilk belirtidir. Kandaki yüksek bilirubin aynı zamanda idrara da sızarak onu daha koyu hale getirebilir. Bilirubin dışkıda olması gerektiği gibi çıkmıyorsa, dışkı daha açık veya kil renginde olabilir. Çok yüksek bilirubin kişiyi kaşındırabilir (pruritus).

Bilirubin Kan Testi Sırasında Neler Olur?

Bir sağlık çalışanı genellikle koldaki bir damardan kan örneği alacaktır. Öncesinde birkaç saat bir şey yenmemesi veya içilmemesi istenebilir. Damara içi boş bir iğne yerleştirilecek ve küçük bir kan örneği bir şişeye çekilecektir. İğne girerken veya çıkarken hızlı bir batma veya acı hissedilebilir. Bu kısım sadece birkaç dakika sürer. Daha sonra numune, test için bir laboratuvara gönderilir.

Yeni doğan bir bebekte sarılık varsa doktor, bilirubin seviyelerinin çok yüksek olmadığından emin olmak için onu kontrol edecektir. Yenidoğan sarılığı yaygındır ve genellikle endişelenecek bir şey yoktur ancak yenidoğanlarda çok yüksek bilirubin seviyeleri toksik olabilir. Doktor genellikle yenidoğanın topuğuna steril bir neşter batırarak kan örneği alır. Bu "topuk çubuğu" yenidoğanları hastalıklara karşı taramanın yaygın bir yoludur.

Bilirubin Test Sonuçları Ne Anlama Gelir?

Test sonuçları kan dolaşımındaki bilirubin için ölçüm değerlerini gösterecektir. Kan dolaşımında aslında iki farklı bilirubin türü vardır: İşlenmek üzere karaciğere giden bilirubin ve karaciğerden çıkan bilirubin. Test, toplam bilirubinin yanı sıra bu değerleri de ayrı ayrı gösterecektir. Bu değerler genellikle desilitre kan başına miligram bilirubin veya mg/dL olarak gösterilir.

Direkt ve İndirekt Bilirubin (Konjuge ve Konjuge Olmayan) Bilirubin Nedir?

İşlenmek üzere karaciğere giden bilirubin "konjuge değildir", yani suda çözünmez. Kanda albümin adı verilen ve karaciğere taşınmasına yardımcı olan bir proteine bağlıdır. Karaciğer bilirubini işlediğinde, onu albüminden ayırır ve bir şeker molekülüne bağlayarak suda çözünür hale getirir. Bu da safra ile karışmasını ve bağırsaklardan geçmesini sağlar.

"Konjuge" bilirubin, karaciğerin işlediği bilirubindir. Bazen test sonuçlarında "direkt" bilirubin olarak adlandırılır. Bunun nedeni bu türün doğrudan ölçülebilmesidir. Konjuge olmayan bilirubin doğrudan ölçülemez. Kandaki toplam bilirubin değerinden konjuge bilirubin değerinin çıkarılmasıyla ölçülür. Konjuge olmayan bilirubin, test sonuçlarında "dolaylı" bilirubin olarak adlandırılabilir.

Bilirubin Hangi Seviyede Endişe Yaratır?

Farklı laboratuvarların normal bilirubin seviyeleri olarak kabul ettiği aralıklar biraz farklı olabilir. Ortalama olarak, 0,2 ila 1,3 mg/dL arasındaki toplam bilirubin seviyeleri çocuklar ve yetişkinler için normal kabul edilir. Seviyeler daha yüksekse, doktor nedenini aramak için daha fazla araştırma yapmak isteyebilir. Bu, dikkat edilmesi gereken bir soruna işaret edebilir ancak yüksek bilirubinin kendisi genellikle tedavi gerektirmez.

Yeni doğanlar için durum biraz farklıdır. Yeni doğanlar için normal seviyeler 1,0 ile 12,0 mg/dL arasında değişebilir. Çoğu zaman yenidoğanlarda hiperbilirubinemi öngörülebilir ve kendi kendini sınırlar. Ancak doktorlar, bilirubin seviyelerinin çok fazla veya çok hızlı yükselmediğinden emin olmak için bu vakaları izlemeye devam eder. Bu daha ciddi bir duruma işaret edebilir ve ayrıca yenidoğan için toksik olabilir.

Bilirubinin Hangi Seviyesi Tehlikelidir?

Doktorlar, bilirubin seviyeleri ilk 48 saat içinde 15 mg/dL'nin veya 72 saat sonra 20 mg/dL'nin üzerine çıktığında yenidoğanlar için tedavi önermektedir. Bu seviyelerde konjuge olmayan bilirubin, onu bağlamak için mevcut albümin miktarını aşar. Konjuge olmayan bilirubin yenidoğanlarda kan-beyin bariyerini geçebilir ve onların gelişmekte olan beyinlerine zarar verebilir. Kernikterus adı verilen çeşitli derecelerde beyin hasarına neden olabilir. Bu risk çocuklar ve yetişkinler için aynı değildir. Yetişkin beyinleri o kadar savunmasız değildir ve yetişkinlerin bu kadar yüksek seviyelerde konjuge olmayan bilirubine sahip olma olasılığı yoktur. Yenidoğanlar bilirubini yetişkinlerden daha hızlı üretir ve çok daha yavaş konjuge ederler. Yetişkinlerde konjuge hiperbilirubineminin daha birçok nedeni vardır. Yetişkinler için hiperbilirubinemi tehlikeli bir duruma işaret edebilir ancak bilirubinin kendisi tehlikeli değildir.

Bilirubinin Yüksek Olması Ne Anlama Gelir?

Vücut kırmızı kan hücrelerini karaciğerin yetişebileceğinden daha hızlı parçalıyorsa kişi, daha yüksek konjuge olmayan (dolaylı) bilirubin seviyelerine sahip olabilir.

Bu, şu anlamlara gelebilir:

• Hemolitik hastalık.
• Orak hücre hastalığı.
• Kan transfüzyonuna karşı ters reaksiyon.

Yenidoğanlarda konjuge olmayan bilirubineminin yaygın nedenleri şunlardır:

• Erken doğum.
• Bebek ve doğum yapan ebeveyn arasında kan grubu uyuşmazlığı.
• Anne sütündeki maddelere karşı reaksiyonlar.

Vücut bilirubini temizlemekte zorlanıyorsa daha yüksek konjuge bilirubin (direkt) seviyeleri görülebilir. Bu, safra yolları hastalığı veya safra taşı hastalığına işaret edebilir:

Test Sonuçları Anormal Çıkarsa Ne Olur?

Doktor, olası nedenleri belirlemeye çalışmak için kişinin semptomlarını ve sağlık geçmişini gözden geçirecektir. Farklı nedenlerin farklı tedavi seçenekleri olacaktır. Durumu teşhis etmeye yardımcı olması için başka kan testleri veya görüntüleme testleri önerilebilir. Ayrıca yükselmediğinden emin olmak için bilirubin seviyesi tekrar test edilebilir. Yeni doğan bebeklerde bilirubin çok yükselirse, düşürmek için tedavi önerilecektir.

Yenidoğanlarda Yüksek Bilirubin İçin Tedavi Nedir?

Fototerapi, yenidoğanlarda bilirubin seviyelerini düşürmek için standart tedavidir. Doktor bebeği, floresan beyaz veya mavi spektrumlu ışık yayan bir lambanın altına yerleştirir. Işık, bilirubinin suda çözünebilir bir forma parçalanmasına yardımcı olur, böylece vücut onu karaciğerde konjuge etmeden atabilir. Bu, konjuge olmayan bilirubinin yenidoğanın beyin dokusunda birikmesini önler.

Bilirubin Seviyesi Nasıl Düşürülür?

Bilirubin seviyeleri, yükselmesine neden olan durum etkili bir şekilde tedavi edilebilir veya yönetilebilirse düşecektir. Bu, duruma göre değişir. Doktor, tedavi ya da etkilerini azaltma seçeneklerini tartışacaktır. Genel olarak, mümkünse reçetesiz satılan ilaçlar da dahil olmak üzere alkol ve ilaçları ortadan kaldırarak ve sağlıklı bir diyet uygulayarak karaciğer üzerindeki genel stres azaltılabilir.

Bilirubin İdrar Testi Nedir?

İdrarın içeriğini analiz eden bir test paneli olan kapsamlı bir idrar tahlilinin bir parçası olarak bilirubin idrar testi yaptırılabilir. Bu, genel sağlık kontrolünün bir parçası olabilir. Doktor ayrıca görünür sarılık veya koyu renkli idrar varsa özel olarak bilirubin idrar testi isteyebilir. İdrarda bilirubin (bilirubinüri) normal değildir ancak konjuge bilirubin seviyeleri çok yüksek olduğunda ortaya çıkabilir. Test için doktor kişiye idrar örneğini toplaması amacıyla küçük bir kap verecektir. İdrar yapılmadan önce cinsel organın temizlenmesi için kişiye hijyenik bir mendil de temin edilir. Kap, ne kadar idrar toplanacağını göstermek için işaretlenir. Kabın içine dokunmadan örnek toplanacak ve kap bir sağlık çalışanına geri verilecektir. Onlar da örneği analiz için laboratuvara gönderir. Görünür sarılık (cildin ve gözlerin sararması), bilirubin testi yaptırmak amacıyla bir doktora görünmek için kesin bir işarettir. Sarılık, bilirubin seviyeleri normal aralığın iki ila üç katı olduğunda görünür hale gelir. Bu aralıkta daha koyu veya çay renginde idrar da fark edilebilir ancak görünür bir kanıt olmadan da yüksek bilirubine sahip olmak mümkündür. Bilirubin testi, doktorun belirli hastalık türlerine ilişkin şüphelerini doğrulamaya ve nedenleri daraltmasına yardımcı olabilir.