Aspartat Transferaz (AST) Nedir, AST Düşüklüğü ve Yüksekliği Ne Anlama Gelir?

Aspartat Transferaz (AST) Nedir, AST Düşüklüğü ve Yüksekliği Ne Anlama Gelir? başlıklı makalemizde konuya dair detayları inceleyeceğiz. Aspartat transferaz (AST) karaciğerde, kalpte, pankreasta, kaslarda ve vücuttaki diğer dokularda bulunan bir enzimdir. AST kan testi genellikle bir karaciğer paneline ve kapsamlı metabolik panele dahil edilir ve doktorlar bunu çoğunlukla karaciğer sağlığını değerlendirmeye yardımcı olması için kullanır.

Aspartat Transferaz (AST) Nedir?

Aspartat aminotransferaz olarak da bilinen aspartat transferaz (AST); karaciğer, kalp, beyin, pankreas, böbrekler, kaslar ve vücuttaki birçok dokuda bulunan bir enzimdir. Vücudun her yerinde bulunabilmesine rağmen AST en yaygın olarak karaciğer sağlığı ile ilişkilendirilir.

Enzim, bir hücrede katalizör görevi gören ve belirli bedensel süreçlerin gerçekleşmesini sağlayan bir protein türüdür. Vücutta önemli işlevleri olan binlerce farklı enzim vardır.

AST Kan Testi Nedir?

AST kan testi kandaki aspartat transferaz miktarını ölçer. Çoğu durumda doktor AST kan testini karaciğer sağlığını değerlendirmeye yardımcı olması için kullanır ancak bu test diğer sağlık durumları hakkında da bilgi sağlayabilir.

Hücreler hasar gördüğünde, AST kan dolaşımına sızabilir. Bu nedenle kan örneğindeki yüksek AST seviyeleri altta yatan bir tıbbi durumun, çoğunlukla da (ancak her zaman değil) bir karaciğer rahatsızlığının işareti olabilir.

Birçok karaciğer rahatsızlığı kandaki AST seviyelerinin yükselmesine neden olabileceğinden doktorlar bu testi hastalıkları teşhis etmek için tek başına kullanmazlar. AST kan testi çoğunlukla karaciğer enzim paneli (HFP) veya kapsamlı metabolik panel (CMP) gibi bir kan testi paneline dahil edilir. Kan paneli, tek bir numune ile kann çeşitli yönlerini ölçer ve genel sağlık durumu hakkında daha ayrıntılı bilgi sağlayabilir.

AST kan testi için yaygın isimler şunlardır:

• Aspartat transferaz (AST).
• Aspartat aminotransferaz (AST).
• Serum glutamik-okzaloasetik transaminaz.
• SGOT.
• Aspartat transaminaz.

Aspartat Transferazın (AST) Alanin Transferazdan (ALT) Farkı Nedir?

Alanin transferaz (ALT), karaciğer fonksiyon panelinde veya kapsamlı metabolik panelde AST ile birlikte yaygın olarak ölçülen bir enzimdir. Bu enzimlerin her ikisi de vücuttaki belirli hücreler hasar gördüğünde kan dolaşımına sızabilir.

Her ikisi de karaciğer enzimi olarak bilinse de AST, ALT'ye kıyasla vücudun daha fazla yerinde bulunur. Bu nedenle normalden yüksek ALT seviyeleri, normalden yüksek AST seviyelerine göre karaciğer rahatsızlıklarının daha spesifik bir göstergesi olma eğilimindedir. Bununla birlikte doktor, karaciğerin sağlığını değerlendirirken genellikle bu iki seviyeyi birlikte gözden geçirecektir.

Neden AST Kan Testine İhtiyaç Duyulur?

AST kan testinin amacı hücrelerdeki hasarı tespit etmektir. Karaciğerdeki hücreler hasar görürse AST'nin kanına sızmasına neden olabilir, bu nedenle AST kan testi karaciğer sorunlarını bulmaya yardımcı olabilir. Doktor bu testi çoğunlukla karaciğer sağlığını değerlendirmek için kullanacak olsa da AST testi vücudun başka yerlerindeki diğer tıbbi durumlar ve hücre hasarları hakkında da bilgi sağlayabilir.

Doktor karaciğer sorunlarının ve diğer tıbbi durumların taranmasına, izlenmesine veya teşhis edilmesine yardımcı olmak için AST testi içeren bir kan paneli testi isteyebilir.

Tarama

Tarama, kişi semptomları yaşamadan önce potansiyel sağlık sorunlarının kontrol edilmesi anlamına gelir. Doktor, kişi aşağıdakiler de dahil olmak üzere karaciğer hastalığı için risk faktörlerine sahipse, muhtemelen AST testini içeren bir karaciğer paneli kan testi ile tarama yapılmasını önerecektir:

• Ağır alkol kullanımı.
• Ailede karaciğer hastalığı öyküsü.
• Diyabet.
• Obezite.
• Ortak iğne kullanarak uyuşturucu enjekte etmek.

AST testleri genellikle kapsamlı bir metabolik panel gibi genel sağlığı değerlendiren rutin kan paneli testlerine dahil edildiğinden, karaciğer hastalığı için risk faktörleri olmasa bile AST testi yaptırılabilir.

İzleme

Kişide bir karaciğer rahatsızlığı varsa, doktor durumun iyileşip iyileşmediğini, kötüleşip kötüleşmediğini veya tedavi ile ya da tedavisiz aynı kalıp kalmadığını görmek için genellikle bir panelin parçası olarak AST testi isteyebilir. Karaciğeri etkileyebilecek bir ilaç kullanılıyorsa, doktor kişiye AST testi ve karaciğer enzim paneli testi de yaptırabilir.

Teşhis Koyma

Doktor, olası karaciğer sorunlarının belirti ve semptomları yaşandığında teşhis amacıyla AST testini kullanabilir. Doktorlar yalnızca AST seviyelerine dayanarak bir durumu teşhis edemese de AST testi teşhis sürecinin önemli bir parçası olabilir.

Karaciğer rahatsızlıklarının belirti ve semptomları şunları içerir:

• Bulantı ve/veya kusma.
• Göbek (karın) ağrısı.
• Kaşıntılı cilt.
• Sarılık (cildin ve gözlerin beyazının sararması).
• Yorgunluk (bitkinlik).
• İştah kaybı.

AST Kan Testini Kim Yapar?

AST kan testi de dahil olmak üzere kan alma işlemlerini genellikle bir flebotomist gerçekleştirir ancak kan alma konusunda eğitim almış herhangi bir sağlık hizmeti sağlayıcısı bu görevi yerine getirebilir. Daha sonra numuneler bir laboratuvara gönderilir ve burada bir tıbbi laboratuvar bilimcisi numuneleri hazırlar ve analizör olarak bilinen makinelerde testleri gerçekleştirir.

AST Kan Testi İçin Yiyip İçmeye Ara Vermek Gerekir mi?

AST testi kapsamlı bir metabolik panelin parçasıysa, kan testinden önce muhtemelen 10 ila 12 saat su dışında bir şey yiyip içmemek gerekecektir.

Çok yaygın olmamakla birlikte, yalnızca AST kan testi veya karaciğer fonksiyon paneli yaptırılacaksa yiyip içmeye ara vermeye gerek yoktur

Her durumda doktor, kan tahlili istediğinde neler yapılması gerektiği ile ilgili talimatlar verecektir. Doktorun talimatlarına uyulduğunda emin olunmalıdır.

AST Kan Testine Hazırlanmak İçin Herhangi Bir Şey Yapmak Gerekir mi?

Birçok farklı ilaç ve takviye AST seviyesini etkileyebilir, bu nedenle test yaptırmadan önce doktora alınan ilaçlar veya beslenme takviyeleri hakkında bilgi verilmesi önemlidir. Bazı durumlarda doktor, testten önce bir ilacın bırakılmasını isteyebilir. İlaçlar yalnızca doktor bunun yapılmasını söylediğinde bırakılmalıdır.

AST Kan Testi Nasıl Yapılır?

AST kan testi veya kan alımı sırasında aşağıdakiler deneyimlenebilir:

• Bir sandalyeye oturulur ve bir sağlık görevlisi kollarda kolay erişilebilir bir damar olup olmadığını kontrol eder. Bu genellikle kolun iç kısmında, dirseğin diğer tarafındadır.
• Bir damar bulduklarında, bölgeyi temizler ve dezenfekte ederler.
• Daha sonra kan örneği almak için damara küçük bir iğne batırılır. Bu, küçük bir çimdik gibi hissedilebilir.
• İğneyi yerleştirdikten sonra, bir test tüpünde az miktarda kan toplanır.
• Test için yeterli kan elde edildiğine iğne çıkarılır ve herhangi bir kanamayı durdurmak için bölgeye bir pamuk veya gazlı bez yerleştirilir.
• Bölgenin üzerine bir bant yapıştırılır ve işlem tamamlanır.
• Tüm prosedür genellikle beş dakikadan az sürer.

AST Kan Testinden Sonra Ne Beklenmelidir?

Bir sağlık hizmeti sağlayıcısı kan örneğini aldıktan sonra, bunu test için bir laboratuvara gönderecektir. Test sonuçları geldiğinde doktor sonuçları paylaşacaktır.

AST Kan Testinin Riskleri Nelerdir?

Kan testleri, tıbbi test ve taramaların çok yaygın ve önemli bir parçasıdır. Kan testi yaptırmanın çok az riski vardır. Kan alınan bölgede hafif bir hassasiyet veya morluk olabilir ancak bu genellikle hızlı bir şekilde düzelir.

AST Kan Testinin Sonuçları Ne Zaman Alınır?

Çoğu durumda test sonuçlarının bir ila iki iş günü içinde alınması gerekir ancak bu süre daha uzun da olabilir.

AST Kan Testi Sonuçları Ne Anlama Gelir?

Aspartat transferaz (AST) testi raporları da dahil olmak üzere kan testi raporları genellikle aşağıdaki bilgileri sağlar:

• Kan testinin adı veya kanda ne ölçüldüğü.
• Kan testi sonucuna ait sayılar.
• Bu test için normal ölçüm aralığı.
• Sonucun normal veya anormal ya da yüksek veya düşük olduğunu gösteren bilgiler.

AST Kan Testi İçin Normal Aralık Nedir?

Aspartat transferaz (AST) için normal aralık laboratuvardan laboratuvara değişir. AST kan testi için yaygın bir referans aralığı 8 ila 33 U/L'dir (litre başına birim). Aralıklar laboratuvara bağlı olarak değişebileceğinden, kişi kendi laboratuvarının referans aralığının ne olduğunu görmek için test sonuç raporunu kontrol etmelidir.

Tüm insanlar için normal olan bir AST aralığı olmadığını bilmek de önemlidir. Sağlıklı bir AST seviyesi aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli faktörlere bağlı olarak değişebilir:

• Yaş.
• Cinsiyet.
• Irk.
• Kilo.

Doktor test sonucunu yorumlarken tüm bu faktörleri göz önünde bulunduracaktır.

AST Seviyesinin Yüksek Olması Ne Anlama Gelir?

Yüksek AST seviyesi bir karaciğer rahatsızlığının işareti olabilir. Karaciğer hastalığı, diğer karaciğer kan testlerinin sonuçları da anormal olduğunda daha da olasıdır. O kadar yaygın olmasa da yüksek AST seviyeleri vücudun diğer bölgelerindeki hücre hasarından da kaynaklanabilir.

Yüksek AST seviyesi aşağıdaki karaciğer rahatsızlıklarından herhangi birine işaret edebilir:

• Alkole bağlı karaciğer hasarı.
• Hepatit (karaciğer iltihabı).
• Siroz (karaciğerde skarlaşma).
• Karaciğer için toksik olan ilaçlar almak.
• Karaciğer tümörü veya karaciğer kanseri.
• Karaciğer iskemisi (karaciğer dokusunun ölümüne yol açan, karaciğere yeterli kan akışının olmaması durumu).

Yüksek AST seviyesi, doğrudan karaciğerle ilgili olmayan aşağıdaki durumlardan herhangi birine de işaret edebilir:

• Hemokromatoz (vücutta kalbe, karaciğere ve pankreasa zarar veren çok fazla demir bulunması).
• Kalp krizi (miyokard enfarktüsü).
• Mononükleoz (mono).
• Kas hastalığı.
• Pankreatit.

AST seviyeleri aşağıdaki olaylardan sonra da geçici olarak yükselebilir:

• Derin yanıklar.
• Nöbet geçirme.
• Kalp prosedürleri.
• Ameliyat.
• Yoğun egzersiz.
• Hamile olan kişilerde de AST seviyeleri yükselebilir.

Yüksek bir AST test sonucuna sahip olmak, kişinin mutlaka tıbbi bir durumu olduğu anlamına gelmez. Diğer faktörler de AST seviyesini etkileyebilir. Doktor sonuçları analiz ederken diğer kan testi sonuçları ve tıbbi geçmiş de dahil olmak üzere çeşitli faktörleri göz önünde bulunduracaktır.

AST Test Sonucu Yüksekse Endişelenmek Gerekir mi?

AST test sonucu raporda belirtilen normal aralıktan yüksekse, bu mutlaka tedavi gerektiren tıbbi bir durum olduğu anlamına gelmez. Sağlıklı ve düzgün karaciğer fonksiyonuna sahip kişilerde AST seviyesi normal aralığın dışında olabilir ve bu durum aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli faktörlere bağlı olarak ortaya çıkabilir:

• Yaş.
• Cinsiyet.
• Irk.
• Beslenme düzeni.
• Egzersiz yapmak.
• AST seviyesini etkileyebilecek ilaçlar almak.
• Hamile olmak.

Doktor AST seviyesini analiz ederken diğer kan testi sonuçları da dahil olmak üzere tüm bu faktörleri göz önünde bulunduracak ve daha fazla test yaptırmanın gerekip gerekmediğini kişiye bildirecektir.

AST Sonuçları Anormal Çıkarsa Takip Testlerine İhtiyaç Duyulur mu?

Kişinin anormal bir AST seviyesi varsa doktor takip testleri önerebilir. Takip testleri şunları içerebilir:

• AST kan testlerinin tekrarı.
• Diğer kan testleri.
• Görüntüleme testleri.
• Biyopsi.

Ne Zaman Doktor ile İletişime Geçilmelidir?

Sarılık veya karın ağrısı gibi karaciğer hasarı belirtiler yaşayanların bir doktorla iletişime geçmesi gerekir.

Kişiye bir karaciğer rahatsızlığı teşhisi konduysa ve yeni veya endişe verici semptomlar yaşanıyorsa da mutlaka bir doktor ile iletişime geçilmelidir.

Aspartat transaminaz (AST) sonuçlarıyla ilgili herhangi bir sorusu olanlar bunu doktorlarıyla paylaşmaktan çekinmemelidir.

Anormal bir test sonucu görmek stresli olabilir. Yüksek aspartat transaminaz (AST) seviyesine sahip olmak mutlaka tıbbi bir duruma sahip olunduğu ve tedaviye ihtiyaç duyulacağı anlamına gelmez. Birçok faktör AST seviyesini etkileyebilir ve yaklaşık 20 sağlıklı kişiden 1'inin sonucu normal referans aralığının dışında çıkacaktır. Doktor, anormal seviyenin nedenini belirlemek için daha fazla test yaptırmanın gerekip gerekmediğini kişiye bildirecektir.