Amniyosentez Nedir, Neden Yapılır, Faydaları ve Riskleri Nelerdir?

Amniyosentez Nedir, Neden Yapılır, Faydaları ve Riskleri Nelerdir? başlıklı makalemizde konuya dair detayları inceleyeceğiz. Amniyosentez, fetüsteki genetik bozuklukları (Down sendromu ve spina bifida gibi) ve diğer sağlık sorunlarını teşhis edebilen bir doğum öncesi testtir. Doktor rahmin içinden az miktarda amniyotik sıvı almak için bir iğne kullanır ve daha sonra bir laboratuvar belirli durumlar için bu örneği test eder.

Amniyosentez Nedir?

Amniyosentez, genellikle gebeliğin ikinci veya üçüncü trimesterinde yapılan bir doğum öncesi test prosedürüdür. Belirli kromozomal durumları (Down sendromu gibi) veya genetik durumları (kistik fibrozis gibi) teşhis edebilir. Amniyosentez sırasında doktor, fetüsü çevreleyen keseden az miktarda amniyotik sıvı almak için ince bir iğne kullanır. Bu sıvı örneği daha sonra bir laboratuvarda test edilir.

Hamilelik sırasında fetüs amniyotik kesenin içinde büyür. Amniyotik sıvı, amniyotik kesenin içindeki fetüsü çevreler ve korur. Ayrıca fetüsün bazı hücrelerini de içerir. Bu hücreler, genetik durumların teşhis edilmesine yardımcı olan genetik bilgiler içerir.

Kimler Amniyosentez Yaptırır?

Doktor, hamilelik sırasında aşağıdaki durumlarda amniyosentez önerebilir:

• Ultrason testi fetal bir anormallik tespit ettiğinde.
• Doğum öncesi tarama testi bir kromozom bozukluğu için artmış risk tespit ettiğinde.
• Ailede belirli genetik bozukluklar (orak hücre hastalığı veya kistik fibroz gibi) varsa veya genetik bir bozukluğun taşıyıcısı olarak kişinin testi pozitif çıkarsa.
• Kişi doğum sırasında 35 yaşından büyükse. Bunun nedeni, 35 yaşın üzerindeki bireylerin kromozomal bozukluğu olan bir bebeğe sahip olma şansının daha yüksek olmasıdır.

Amniyosentez Testi Ne İçin Yapılır?

Amniyosentez testi aşağıdakiler gibi kromozomal, genetik bozuklukları veya konjenital engelleri (bazen doğum kusurları olarak da adlandırılır) tespit edebilir:

• Down sendromu.
• Tay-Sachs hastalığı.
• Spina bifida veya anensefali gibi nöral tüp defektleri.

Bu test ayrıca şunları da değerlendirebilir:

• Fetal akciğer gelişimi: Annenin veya fetüsün sağlığını korumak için beklenenden daha erken doğum yapılması gerekiyorsa bu yararlı olur.
• Rh hastalığı: Bu, anne ve fetüsüb farklı Rh kan gruplarına sahip olduğu potansiyel olarak ciddi bir durumdur.

Amniyosentez bazen polihidramnios (çok fazla amniyotik sıvı olduğunda) tedavisinde kullanılır. Doktorlar amniyosentezi fazla sıvıyı almak için kullanırlar.

Amniyosentez Ne Zaman Yapılır?

Amniyosentez işlemlerinin çoğu gebeliğin 15 ila 20. haftaları arasında (gebeliğin ikinci üç aylık döneminde) yapılır. Gebeliğin erken dönemlerinde amniyosentez yaptırmak düşük gibi daha fazla risk taşır. Bazı durumlarda doktorlar, amniyosentez testlerini gebeliğin ilerleyen dönemlerinde gerçekleştirir. Doktor bu testi fetal akciğer gelişimini kontrol etmek veya polihidramnios tedavisi için önerirse, test muhtemelen üçüncü trimesterde yapılacaktır.

Gebe Amniyosentez Yaptırmamayı Seçebilir mi?

Doktor amniyosentez yaptırılmasını önerirse, nedenini de açıklayacaktır. Doktor (veya bir genetik danışman), testin risklerini ve faydalarını gözden geçirecektir. Sonuçta bu testi yaptırıp yaptırmamak kişiye kalmıştır.

Amniyosentez İçin Nasıl Hazırlanılmalıdır?

Doktor amniyosentezden önceki saatler veya günler için kişiye özel talimatlar verebilir. Genel olarak, diyet veya aktivite konusunda herhangi bir kısıtlama yoktur. Doktora hangi ilaçların kullanıldığı söylenmelidir, böylece testten önce ilaçların bırakılmasının gerekip gerekmediğini kişiye bildirilebilir. Kişi, kendisine verilen diğer tüm talimatlara uymalıdır.

Amniyosentez testine ihtiyaç varsa, kişinin aklında bazı soruların olması normaldir. Doktora sorulabilecek bazı sorular şunlar olabilir:

• Neden amniyosentez yaptırmamı öneriyorsunuz?
• Amniyosentez fetüsün ve benim sağlığım için ne anlama geliyor?
• Potansiyel riskler nelerdir?
• Testime hazırlanmak için ne yapmalıyım?
• Test sonuçlarını ne zaman almayı beklemeliyim?
• Bana yardımcı olacak genetik danışmanlık mevcut mu?
• Amniyosentezin riskleri nelerdir?

Amniyosentez prosedürlerinin çoğu güvenlidir ancak amniyosentez hem gebe hem de fetüs için küçük ama ciddi riskler taşır.

Amniyosentezin bazı komplikasyonları şunlardır:

• Kramp.
• Kanama veya amniyotik sıvı sızıntısı.
• Yaralanma veya enfeksiyon.
• Hamileliğin kaybedilmesi.
• Erken doğum.

Amniyosentezden kaynaklanan komplikasyonlar nadirdir. Vakaların %1'inden azında amniyosentez düşüğe veya erken doğuma neden olur. İnsanların yaklaşık %2'sinde amniyosentezden sonra lekelenme veya kramp görülür. Doktor kişini aklındaki soruları yanıtlayabilir ve onun kendisi için en iyi kararı vermesine yardımcı olabilir.

Amniyosentezde Neden Düşük Riski Vardır?

Amniyosentez sonrası düşük çok nadirdir. Olası nedenler amniyotik kesenin veya amniyotik zarların hasar görmesi, amniyotik sıvı kaybı, kanama veya enfeksiyon olabilir. Testten önce doktorla düşük riski hakkında konuşulmalıdır.

Doktorlar Amniyosentezi Nasıl Gerçekleştirir?

Amniyosentezi kadın doğum uzmanı veya perinatolog gerçekleştirir. Önce, karın görünecek şekilde sırt üstü yatılır. Bu işlem sırasında doktor:

• Karındaki küçük bir alanı antiseptik ile temizler (mikropları öldürmek için).
• Karna özel bir jel uygular.
• Yakındaki bir monitörde fetüsün ultrason görüntülerini yakalamak için çubuk benzeri bir cihazı jel üzerinde hareket ettirir.
• Karından ve rahimden ince, içi boş bir iğne sokar (amniyotik kesenin içine ancak fetüsten uzağa).
• İğne aracılığıyla az miktarda sıvı alır.
• İğneyi karından çıkarır.
• İşlemden etkilenmediğinden emin olmak için ultrasonda fetal kalp atışını ve hareketini izler.

İşlemden sonra doktor, amniyotik sıvı örneğini bir laboratuvara gönderir. Laboratuvar fetal hücreleri amniyotik sıvıdan ayırır ve ardından hücreleri analiz eder. Hücreler, genetik koşullar veya nöral tüp defektleri açısından test edilmeden önce laboratuvarda birkaç gün boyunca büyür. Yaklaşık iki hafta içinde tam test sonuçları kişiye ulaşmış olur.

Amniyosentez Ne Kadar Sürer?

Bir amniyosentez prosedürü baştan sona yaklaşık 30 dakika sürebilir. Ancak asıl örnek alma işlemi (iğne rahmin içindeyken) sadece bir veya iki dakika sürer.

Amniyosentez Ne Kadar Acı Verir?

Doktor iğneyi cilde soktuğunda kişi rahatsız olabilir veya bir acı hissedebilir. İşlem sırasında adet dönemine benzer küçük kramplar da yaşanabilir. Kramplar işlemden sonra birkaç saat sürebilir.

Amniyosentez Testi Ne Kadar Doğrudur?

Amniyosentezin anormallikleri saptamadaki doğruluğu yaklaşık %99'dur ancak durumun ciddiyetini ölçmez. Bazı durumlarda, belirli faktörler (test sırasında yeterince sıvı toplanmaması gibi) laboratuvarın amniyotik sıvıyı beklendiği gibi analiz edemeyeceği anlamına gelebilir. Bu yaygın bir durum değildir.

Amniyosentez Otizme Neden Olabilir mi?

Otizm spektrum bozukluğunu amniyosentez ile ilişkilendiren herhangi bir çalışma yoktur.

Amniyosentez Sonuçları Ne Zaman Alınır?

Sonuçlarınızı almak için gereken süre, laboratuvarın amniyotik sıvı üzerinde hangi testleri yapması gerektiğine bağlı olacaktır. Testten üç veya dört gün sonra doktordan bazı bilgiler alınabilir. Bazı test sonuçları iki hafta veya daha uzun sürebilir. Sonuçların hamilelik için ne anlama geldiğini ve ileriye dönük seçeneklerin neler olduğunun anlaşılmasına yardımcı olması için kişiye genetik danışmanlık sunulabilir.

Amniyosentez Testinin Sonuçları Ne Anlama Gelir?

Amniyosentez fetüsün belirli bir sağlık sorunu olduğunu gösterirse doktor kişiyi bir neonatoloğa yönlendirebilir. Unutulmamalıdır ki amniyosentez kişiye durumun ciddiyetini söylemez, sadece bir durumun mevcut olduğunu söyler. Teşhise bağlı olarak, bir neonatolog belirli tedavileri, ameliyatları veya ilaçları önerebilir. Bebeğin hayatının ilk günleri, ayları veya yılları boyunca ne tür bir bakıma ihtiyacı olabileceği konusu da konuşulabilir.

Amniyosentez Testinden Sonra Normal Aktivitelere Devam Edilebilir mi?

Amniyosentez testinden sonra eve gidilmeli ve günün geri kalanında dinlenilmelidir. Rahatsızlık için asetaminofen alınabilir. Egzersiz veya seks gibi çok fazla fiziksel çaba gerektiren herhangi bir aktiviteden kaçınılmalıdır. Genellikle işlemden bir veya iki gün sonra rutine geri dönmeye hazır hissedilir.

Doktor ile Ne Zaman İletişime Geçilmelidir?

Amniyosentezden sonra aşağıdakiler gelişirse hemen doktor ile iletişime geçilmelidir:

• Ateş.
• Vajinal kanama.
• Vajinal akıntı veya sıvı sızıntısı.
• Orta ila şiddetli karın ağrısı (hafif kramplardan daha kötü herhangi bir şey).
• Doktorun iğneyi yerleştirdiği yerde şişlik veya kızarıklık.

Amniyosentez Risk Almaya Değer mi?

Amniyosentezin alınacak riske değip değmeyeceğini sadece kişinin kendisi belirleyebilir. Çoğu tıbbi prosedürde olduğu gibi, küçük bir komplikasyon olasılığı vardır. Komplikasyon riski çeşitli faktörlere bağlıdır. Amniyosentezin hamilelik için oluşturduğu risk hakkında doktorla konuşulmalıdır.

Amniyosentez yaptırmak aşağıdaki konularda kişiye yardımcı olabilir:

• Çocuk için en iyi tedaviyi mümkün olduğunca erken belirlemek.
• Özel ihtiyaçları olan bir çocuk için planlama yapmaya başlamak.
• Yaşam tarzında ya da evde yapılacak değişikliklere hazırlanmak.
• Destek gruplarını ve kaynaklarını belirlemek.

Bazı insanlar amniyosentez yaptırmamaya karar verirler çünkü test sonuçlarının hamilelikle ilgili kararları üzerinde hiçbir etkisi yoktur veya fetüse zarar verme riskini almak istemezler.

Amniyosentez ve Koryon Villus Örneklemesi Arasındaki Fark Nedir?

Koryon villus örneklemesi (CVS), hamilelik sırasında genetik durumları teşhis etmek için yapılan başka bir testtir. CVS testi plasentadan (fetüse gıda ve oksijen sağlayan organ) küçük bir hücre örneği alır. CVS gebeliğin erken dönemlerinde, 10 ila 13. haftalarda yapılır. Amniyosentez ise 15. haftadan sonra yapılır. Ayrıca, amniyosentez nöral tüp defektlerini test edebilir ancak CVS bu durumları tespit edemez.

Amniyosentez Daha Az İnvaziv Bir Test Var mı?

Hücresiz fetal DNA testi (hamile kişinin kanı kullanılarak) Down sendromu gibi bazı kromozomal anormallikleri tespit edebilir. Ancak kistik fibrozis gibi genetik durumlar bu kan testi ile teşhis edilemez. Amniyosentez, kromozomal ve genetik bozuklukların teşhisi için hala altın standarttır.

Doktorlar amniyosentez testlerini farklı nedenlerle gerçekleştirir. Doktorlar genellikle testin potansiyel faydalarının, gebeye ve bebeğe yönelik küçük ama gerçek risklerden daha ağır bastığına inandıklarında amniyosentezi önerirler. Bu test fetal sağlık hakkında değerli bilgiler sağlayabilir. Ancak amniyosentez testi yaptırmanın doğru olup olmadığı konusunda son kararı yine kişinin kendisi verecektir. Hamile kişi endişeleri hakkında doktoruyla konuşmaktan çekinmemelidir.