Endoskopi; yemek borusu, mide, ince ve kalın bağırsaklar, anüs bölgesi, karaciğer, safra kesesi, safra yolları, pankreas ve karın zarı hastalıklarının tanısında kullanılmaktadır. Bronkoskopi, gastroskopi, kolonoskopi, rekto-sigmoidoskopi, sistoskopi, ürodinami işlemleri yapılmaktadır.
Bronkoskopi gırtlak bölgesinden sonraki solunum yollarını ve akciğerleri incelemek, tanı ve tedavi için bir takım işlemler, girişimler yapmak kullanılan bir tür endoskopi yöntemidir. Bu işlem esnasında bronş ağacının anatomisi incelenir ve başta akciğer kanseri olmak üzere birçok hastalığın tanısı konulabilir. Bugün için yaygın olarak kullanılan bronkoskoplar fleksibl özellikte olup bu cihazlarda hastanın bronş ağacına giren kısım oldukça incedir ve bu sayede hastada fazla bir rahatsızlık hissi uyandırmaz. Cihazın uç kısmında yer alan mercek ile havayollarından alınan görüntü monitörden izlenir. İşlem esnasında bronş mukozasından biyopsi alınabilir, fırçalama ile materyal elde edilebilir, ya da bronş ağacına serum fizyolojik verilip geri çekilerek elde edilen bu sıvıda bakteri veya tümör hücrelerinin varlığı incelenebilir.
1. Tanı amaçlı: Çeşitli nedenlerle çekilmiş akciğer grafisi ya da bilgisayarlı tomografide anormal bulgular saptandığında, 2 haftadan uzun süren ve doğrudan ses tellerinin bir hastalığı düşünülmemiş ses kısıklığı varlığında, nedeni açıklanamamış ve uzun süredir devam eden öksürük varlığında, öksürükle birlikte kanlı balgam ya da kan tükürme durumunda, nefes borusuna yabancı bir cisim kaçıran hastalarda uygulanır.
2. Tedavi amaçlı: Bronşlarda aşırı sekresyon (ifrazat) birikimi varlığında bunları temizlemek amacıyla, havayollarındaki yabancı cisimleri çıkarmak amacıyla, nefes borusu veya ana bronşlardan kaynaklanan iyi ya da kötü huylu tümörlerin girişimsel bronkoskopi uygulamaları yani lazer, argon plazma koter, elektrokoter, kriyokoter ile tümörün çıkarılması amacıyla, nefes borusu ve ana bronşların çeşitli nedenlerle oluşmuş darlıklarının tedavisi için stent uygulaması amacıyla, terapötik bronkoskopi uygulanır.
Üst sindirim sistemin yani yemek borusu, mide ve onikiparmak bağırsağının incelenmesi işlemine denilir. Bu işlem endoskopi aleti ile yapılır. Bu alet yumuşak, plastik yapıda, serçe parmağınız kalınlığında, kablo şeklinde bir alettir, geçtiği yollardaki görüntüyü televizyon ekranına aktaran bir kamera sistemidir.
Bu inceleme için 6-8 saat kadar aç kalmak yeterlidir, bu süre içinde su veya açık çay içilebilir. Eğer önceden romatizmal kalp kapak hastalığınız varsa işlemden 2 saat önce ve 8 saat sonra 2 ayrı antibiyotik enjeksiyonu yaptırmalısınız. Doğuştan kanama ile ilgili hastalıklar varsa veya başka hastalıklarınız varsa bunu işlemden önce doktorunuza bildirmenizde fayda vardır.
İşleme başlamadan önce boğazınıza bulantı ve kusmayı durdurucu bir sprey sıkılır. Bu sprey diş hekimlerinin kullandığı iğneye benzer etkisi olan bir spreydir ve etki süresi 15 dakika kadardır.Çok stresli hastalara ayrıca tıbbi bakımdan bir sakıncası yoksa damar yoluyla rahatlatıcı ilaç verilip hasta rahatlatıldıktan sonra endoskopi işlemine başlanılır. Bu işlem bir cerrahi müdahale değildir. Bu nedenle narkoz ve tamamen uyuma gerekmemektedir.
Ucunda kamera olan ince ve bükülebilir bir boru ile anüsten girilerek bütün kalın barsağın ve ince bağırsakların kalın barsağa komşu kısmının görüntülenmesi yöntemidir. Sigmoidoskopi, kalın barsağın anüse yakın kısmının incelenmesine verilen addır. İşlemden önce barsakların müshil yardımıyla temizlenmesi gerekir. Kolon (kalın barsak) kanseri tanısında en güvenilir yöntemdir. Ayrıca; polip ve benzeri kanser öncesi lezyonları saptayıp alınmasını sağlayarak hastaları kanserden korumaktadır.Kolon kanserinden korunmak için 50 yaşını aşmış herkese yapılması önerilmektedir. Yakın akrabalarında kolon kanseri olanların ise, ailedeki en genç kanserli hastanın yaşından 10 yıl önce kolonoskopi yaptırmaları gerekir. Kolon kanserlerinin büyük çoğunluğu polip denen iyi huylu tümörlerin üzerinde gelişir. Uygun zamanda yapılan kolonoskopi, kanser gelişmeden önceki aşamada poliplerin bulunup alınmasını sağlar. Kalın barsağından polip alınanların, polipin özelliğine göre, 1 ile 3 yılda bir takip kolonoskopiler yaptırması gerekir. Kolonoskopi, Ülseratif Kolit, Crohn Hastalığı gibi kanser dışı kalın barsak hastalıklarının tanı ve takibinde de kullanılır. Kolonoskopi, kalın barsak kanamalarının tanı ve tedavisini sağlayarak hastaları ameliyat olmaktan kurtarabilir.
Sistoskopi, idrar kanalının ucundan girilerek idrar borusu ve mesanenin gözle görülerek değerlendirilmesi, hastalık tanılarının konulması ve bazı tedavilerin yapılmasına olanak sağlayan bir işlemdir.
Ürodinami, mesane (idrar kesesi) fonksiyonlarının incelenmesi işlemine denir. İdrar kaçırma ve yapma ile ilgili problemleri olan kişilere uygulanır. İdrar kesesi kapasitesi, basınçı ve genişleyebilirliği hakkında detaylı bilgi verir. Hastalığınızın tam anlaşılması ve tedavinizin düzenlenmesi için yapılır. Ürodinami ağrısız bir ölçümdür. Yeni doğan bebekler de dahil olmak üzere her yaşa uygulanabilir. İşlem öncesinde hazırlık gerektirmez.