Kalp Sağlığı

Kalp Sağlığı başlıklı, Bursa Özel Medicabil Hastanesi sağlık kurulu tarafından kaleme makalemizde, kalp sağlığının insan hayatındaki önemi ile birlikte kalp sağlığını korumak için dikkat edilmesi gereken noktaları ana hatlarıyla anlatmaya çalışacağız. Kalp sağlığının korunmasında dengeli ve doğru beslenmenin; sigara, alkol ve stresten kaçınmanın önemi büyüktür.

Kalp Sağlığının Korunmasında Nelere Dikkat Edilmelidir?

Kalp sağlığının korunmasında dengeli ve doğru beslenmenin önemi büyüktür. Kalp sağlığı için öncelikle karbonhidrat, protein ve yağ içeren besinler belli oranlarda alınmalı ve tek yönlü beslenmeden kaçınılmalıdır. Dengeli beslenirken önemli adımlardan biri yüksek kalorili besinlerden uzak durmak ve kilo artışını engellemektir.

Kalp sağlığının korunmasında dikkat edilmesi gerekenler şunlardır:

• Kolesterolün belirli bir seviyede tutulması için yağ tüketimine çok dikkat edilmelidir.
• Hayvani katı yağlardan uzak durulmalı ve tereyağı belli miktarda tüketilmelidir. Zeytinyağı, ayçiçek yağı, mısırözü yağı, soya yağı gibi çoklu veya tekli doymamış bitkisel yağlar öncelikle tercih edilirken trans yağlar tüketilmemelidir.
• Kırmızı et ve sakatat tüketimi sınırlandırılmalıdır.
• Et tercihi balık, hindi ve tavuktan yana kullanılmalıdır.
• Sosis, sucuk, salam gibi işlem görmüş, çok sayıda katkı maddesi ve koruyucu kimyasallar içeren gıdalardan uzak durulmalıdır.
• Hem daha az kalori hem de daha az yağ içermeleri nedeniyle beslenmede; fasulye, mercimek, bezelye gibi kolesterolsüz bitkisel protein kaynaklarına yer verilmelidir.
• Süt ve süt ürünleri yağsız veya az yağlı olarak tüketilmelidir. Aşırı kaçmama şartıyla meyvelerin tüketiminde kalp sağlığı açısından bir risk bulunmazken, tüketim aşırı olduğunda riskli vücut bölgelerinde artan yağ oluşumu nedeniyle hastalık gelişme riski de artar.
• Taze sıkılmış olsa da meyve suyu içmek yerine, meyveler bütün kısımlarıyla yenmelidir.
• Beyaz rafine edilmiş un yerine, işlenmemiş tam taneli tahıllardan elde edilmiş kepekli un ve unlu mamuller tercih edilmelidir.
• Tuzsuz ve işlenmemiş kuruyemiş, badem ve ceviz gibi besinler ile deniz ürünleri kalp sağlığı açısından oldukça yararlıdır. Omega3 ve omega6 gibi yağları bol miktarda içerdiğinden dolayı mutlaka tüketilmesi gereken faydalı besin öğeleridir.

Kalp sağlığının korunmasında dengeli beslenme kolesterol değerlerinin korunmasında da büyük önem taşır.

Kolesterol Nedir?

Kolesterol, hem besinler yoluyla dışarıdan alınabilen hem de vücudumuzda başlıca karaciğerde üretilebilen bir yağ çeşididir. Kolesterol, tüm hücrelerin yapısında yer alan, birçok hormonun salgılanması için gereken önemli bir üründür. Kolesterol iyi ve kötü kolesterol olarak ikiye ayrılır. Kanımızda ölçülen kolesterol ile toplam kolesterol, HDL kolesterol ve LDL kolesterol olarak ifade edilir.

İyi Kolesterol (HDL) Nedir?

HDL kolesterol, LDL ile toplanan bu yağları toplayarak temizlenmek üzere karaciğere taşır. Bu nedenle HDL kolesterole iyi kolesterol denir. HDL kolesterolün artmasının kalp sağlığı açısından koruyucu olduğu gösterilmiştir.

Kötü Kolesterol (LDL) Nedir?

LDL kolesterol, yağ moleküllerini damarlara ve dokulara taşır. LDL kolesterole kötü kolesterol denir. Bunun en önemli nedeni LDL kolesterolü artmış kişilerde daha fazla kalp damar hastalığı görülmesidir. Besinlerle fazla miktarda katı hayvani gıdalar alınması, katı doymuş yağların ve margarin gibi trans yağların aşırı miktarda tüketilmesi, kanda kötü kolesterol denilen LDL kolesterol ve toplam kolesterolün artmasına yol açar. Bu artış, kalp damar hastalıklarının daha fazla görünmesine yol açar.

Herhangi bir şikâyeti olmayan, ancak ailesinde erken yaşta kalp krizi geçiren ve kolesterol yüksekliği yaşayan kişiler ile erken menopoza girenler yaşa bakılmaksızın doktora başvurmalıdır.

Ailesinde yüksek riskli kalp hastalıkları bulunan kişiler şunlara dikkat etmelidir:

• Sigara kullanmamalı,
• Dengeli ve sağlıklı beslenmeli,
• Düzenli egzersiz yapmalı,
• Kilo artışına dikkat etmeli,
• Stresten uzak durmalı.

Bu önerilere dikkat eden kişiler, daha uzun aralıklarda kontrole çağrılır. Risk faktörleri yüksek kişiler ise daha sık aralıklarla kalp sağlığı açısından izlenmelidir.

Sigaranın Kalp Sağlığına Etkileri Nelerdir?

Sigara kullanımı, kalp sağlığını doğrudan etkileyen önemli risk unsurlarından biridir. Koroner kalp hastalığının oluşmasında çok sayıda risk faktörü etkilidir. Sigara, bu faktörlerin en önemlileri arasındadır. Sigaranın etkisiyle oksijen düzeyi akciğerde azalır, karbondioksit düzeyi artar. Bu moleküllerin dokular arasındaki dolaşımı kalp damar sistemi üzerinden sağlanır. Bu nedenle sigara doğrudan kalp damar sistemini etkiler. Akciğerler üzerinden dolaylı yoldan kalp hastalığı riskini artırır.

Sigaranın kalp sağlığına etkileri şunlardır:

• Koroner kalp hastalığı görülme ihtimali ciddi oranda artar.
• Gün içinde içilen sigara sayısı ne kadar fazla ise koroner kalp hastalığı görülme ihtimali de aynı oranda fazladır.
• Kişide damar yapısı bozulur.
• Damar içindeki kanın akışkanlığı azalır.
• Damar sertliğini kolaylaştırıcı etki yapar. Sonucunda zaman içinde damar sertliği (ateroskleroz) gelişir.

Sigara Kullanımının Ameliyatlar Üzerindeki Etkileri Nelerdir?

Sigara kullanımının hasta üzerindeki olumsuz ektilerinden biri de kalp ameliyatları sonrası iyileşme süresinin uzamasıdır. Ameliyat süresi içinde hastanın durumu iyi gitse de kişi sigara kullanımına devam ettikçe kalp damar hastalığının tekrarlama riski yüksektir ancak sigaranın bırakılmasıyla kalp hastalığı riskinde önemli oranda azalma olur. Sigaranın kullanımının bırakılması sonucu, ilk yılda kişinin kalp krizi geçirme ihtimali yarı oranda düşer. 2-3 yıl sonra bu oran sigara içmeyenlerin düzeyine yaklaşır.

Sigara kullanan kişilerin herhangi bir rahatsızlığın oluşmasını beklemeden kalp doktoruna başvurmaları gerekir. Daha sonra istenilen kontrol sıklığına, yapılacak muayeneden ve hekimle görüşmeden sonra karar verilir.

Kalp Sağlığının Korunmasında Stresin Önemi Nedir?

Oldukça hızlı ve yoğun geçen bir yaşam ve iş koşulları stres faktörlerini belirgin oranda artırır. Stres yaşayan kişilerde kalp atışlarında hızlanma, kan basıncında artış ve erken dönemde damar sertliği (ateroskleroz) gelişir. Bu durum kalp damar hastalığı gelişiminde hem öncü hem de ilerletici rol oynar. Diğer taraftan stres nedeniyle artan kalori tüketimi, beraberinde metabolik sendrom ve diyabet hastalığı gelişim riskini de artırır. Stresin kadınlar üzerindeki etkileri erkeklerden daha fazladır.

Stresin kalp sağlığı üzerindeki olumsuz etkileri şunlardır:

• Mevcut kalp yetersizliği ve ritim bozukluklarının kötüleşmesine ve tedaviye cevabın azalmasına neden olur.
• Artan stres nedeniyle sigara kullanımı ve alkol tüketimi mevcut durumun kötüye gitmesine neden olur.

Kalp damar hastalıklarında ölüm sıklığı gün geçtikçe artmaktadır. Kalp hastalığından ani ölümle sonuçlanan vakalarda, kişilerin gerilimli dönemler yasadığı ve depresif yakınmaların olduğu dönemlerle paralellik gösterdiği gözlenmiştir.

Kalp Sağlığı Üzerinde Aşık Olmanın Olumlu Etkisi Nedir?

Mutlu kişilerin kanında endorfin adı verilen ve mutluluk hormonu da denilen hormon düzeyinin yüksek olduğu bulunmuştur. Endorfin düzeylerinde artışın ise kalp damarlarını genişlettiği gösterilmiştir.  Âşık olmanın bir mutluluk kaynağı olduğu, bu yolla endorfin hormonu düzeyinin artmasını sağlayıp stresi azaltarak kalp damar hastalığı görülme ihtimalini düşürdüğüne inanılmaktadır.

Ailede Kalp Hastalığı Bulunanlar Nelere Dikkat Edilmelidir?

Ailede kalp hastalığının bulunması kişilerin kalp sağlığının korunmasına daha da önem vermelerini gerektirir. Tüm dünyada yapılan büyük toplum araştırmaları sonucunda; hipertansiyon, diyabet, kolesterol yüksekliği ve kalp damar hastalığı gibi yaygın bulanan hastalıkların ailevi geçiş riski taşıdığını gösterir. Bu hastalıklarda aile bireyine doğrudan kalıtsal geçiş olmasa da tüm aile bireylerinde bu hastalıkların görülme riski fazladır. Bu nedenle ailesinde yüksek riskli kalp hastalıkları bulunan kişilerin oldukça dikkatli olmaları gerekir. En az yılda bir defa kardiyolog kontrolüne gitmeleri ve kalp damar hastalıklarına yol açabilen risklerden uzak durmaları sağlanmalıdır.

Kalp Ekosu Nedir?

Eko günümüzde her muayenede rutin olarak yapılan bir işlemdir. Günümüzde her yaştan kişiye eko çekilebilir. Anne karnındaki bebeklere bile özel eğitimini alan sağlık çalışanları eko çekebilir.

Kalp Hastalığında Kanda Hangi Tahlillere Bakılmalıdır?

• Kan sayımı,
• Üre,
• Kreatinin,
• Sodyum,
• Potasyum,
• Magnezyum,
• Ast, alt tüm kolesterol değerleri (HDL ve LDL) ile trigliserit.

Çarpıntısı olan hastalardan bu tahlillerin dışında ilave testler talep edilir. Kapak iltihabı olan hastalardan ise sedimantasyon testi, akciğer grafisi ve ekg çekimi muhakkak talep edilir.

Ekokardiyografi Kimlere Yapılır?

Ekokardiyografi birçok rahatsızlık belirtilerinde başvurulan yöntemlerden biridir. Ekokardiyografinin yapıldığı rahatsızlıklar şunlardır:

• Göğüs ve sırt ağrısı yaşayan,
• Çarpıntısı olan,
• Nefes darlığı olan,
• Ayaklarında şişlik olan,
• Kalp üfürümü duyulan,
• Beynine pıhtı atan,
• Beyin kanaması geçiren,
• Akciğer röntgeninde damar genişlemesi olan,
• Kalp büyümesi olan,
• Karaciğer sirozu olan,
• Kronik akciğer hastalığı ve astımı olan,
• Akciğerine pıhtı atan,
• Kemoterapi alan hastalar.

Kalp Rahatsızlığında Hangi Hastalara Ekokardiyografi Yapılır?

Kalp rahatsızlığı yaşayan kişilere ekokardiyografi yapılır. Kalp rahatsızlığında ekokardiyografi yapılan hastalar şunlardır:

• Koroner arter hastalığı olanlar (Damar daralması, damar tıkanıklığı, by-pass),
• Aort diseksiyonu olanlar (Aort damarının yırtılması),
• Kalp yetmezliği olanlar (Sağ ve sol kalp yetmezliği),
• Hipertansiyonu olanlar (Duvar kalınlaşması, aort damar ölçümü),
• Kalp kapak hastalıkları olanlar (Doğuştan romatizmal ve yaşlı hastalarda kireçlenmeye bağlı kalp kapak hastalıkları, kalp kapağı operasyonu olanlar),
• Kalbinde delik olanlar ve özellikle doğuştan kalbinde delik olanlar,
• Kalp zarı iltihabı olanlar,
• Pulmoner emboli olanlar.